| schema:text
| - Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
Polska bez niezależnej instytucji fiskalnej. Jako jedyna w UE
Polska bez niezależnej instytucji fiskalnej. Jako jedyna w UE
Polska jest ostatnim krajem Unii Europejskiej, który nie ma organu, który patrzyłby na proces przygotowania budżetu, zewnętrznego organu, niezależnego organu. Polska jest, de facto, zobowiązana, by taką Radę Fiskalną powołać.
- Zgodnie z przyjętą pod koniec kwietnia 2024 roku dyrektywą Rady UE państwa członkowskie są zobowiązane do utworzenia niezależnych instytucji fiskalnych (art. 8a).
- Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy o Radzie Fiskalnej, która w założeniu ma powstać w 2026 roku. Jej zadaniem będzie opiniowanie ustawy budżetowej oraz prognoz makroekonomicznych.
- 26 państw UE ma niezależne instytucje fiskalne. Są one zrzeszone w organizacji EUIFI. Na liście członków brakuje instytucji z Polski.
- Raport Banku Światowego przygotowany we współpracy z polskim Ministerstwem Finansów potwierdza, że Polska jest ostatnim państwem UE bez niezależnej instytucji fiskalnej (s. 6).
MF: Rada Fiskalna ruszy od 2026 roku
Z końcem maja 2024 roku w Rządowym Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o Radzie Fiskalnej. Przewiduje on utworzenie ciała o charakterze ekspercko-doradczym, które będzie opiniować najważniejsze dokumenty budżetowe. Zgodnie z planem Rada rozpocznie pracę w 2026 roku.
O powołaniu Rady podczas Campus Polska Przyszłości mówił Andrzej Domański [czas nagrania: 28:25]. Minister finansów powiedział, że Polska jest zobowiązana do jej utworzenia. Dodał, że jesteśmy ostatnim państwem w Unii, w którym nie ma zewnętrznego organu nadzorującego przygotowanie budżetu.
Rada Fiskalna to unijny standard
Zgodnie z unijną dyrektywą z 8 listopada 2011 roku w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich (2011/85/UE) reguły fiskalne państw powinny być „oparte na wiarygodnej i niezależnej analizie przeprowadzanej przez niezależne organy lub organy, które są funkcjonalnie niezależne od władz budżetowych państw członkowskich” (pkt. 16).
Pod koniec kwietnia bieżącego roku weszły w życie przepisy dyrektywy Rady UE 2024/1265, które zmieniły dyrektywę 2011/85/UE. Nowe przepisy zobowiązują państwa do utworzenia niezależnych instytucji fiskalnych (art. 8a). Ich zadaniem jest m.in. sporządzanie, ocenianie lub zatwierdzanie rocznych i wieloletnich prognoz makroekonomicznych oraz ocenianie zgodności, spójności i skuteczności krajowych ram budżetowych.
Przedtem taki obowiązek dotyczył tylko państw strefy euro i opierał się na innym akcie prawnym – na rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 473/2013.
W opinii prawnej przygotowanej na potrzeby pracy nad projektem ustawy o Radzie Fiskalnej wskazano, że za powołaniem takiej Rady przemawia też fakt, że Polska jest stroną Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej.
Polska nie ma swojej niezależnej instytucji fiskalnej
Europejskie odpowiedniki Rady Fiskalnej są wspólnie zrzeszone w ramach EUIFI (EU Independent Fiscal Institutions). Na liście członków znajdziemy instytucje z 26 państw UE – brakuje tylko podmiotu z Polski.
We współpracy z polskim Ministerstwem Finansów Bank Światowy w czerwcu 2025 opublikował raport, który ma wesprzeć Polskę w utworzeniu niezależnej instytucji fiskalnej (ang. IFI – independent fiscal institution). Z przeprowadzonej w nim analizy porównawczej wynika, że Polska jest jedynym państwem UE bez takiego organu (s. 6).
Struktura, organizacja i funkcja takiej instytucji mocno różni się w zależności od państwa (s. 21). W niektórych krajach (np. w Szwecji, Czechach i Bułgarii) jest to organ złożony z przedstawicieli środowisk akademickich, którzy zajmują się recenzowaniem polityki rządu.
Za to we Włoszech czy w Hiszpanii IFI podlega parlamentarnemu biuru budżetowemu, choć ma zapewnioną niezależność od władzy legislacyjnej. W jeszcze innym modelu jest to grupa złożona z reprezentantów różnych środowisk – niemiecka Rada Doradcza dla Rady Stabilności zrzesza przedstawicieli rządu, instytutów badawczych, Landów oraz organizacji funduszy społecznych.
Co planuje MF? Pomysł na radę ekspercką
Z projektu ustawy wynika, że w skład polskiej Rady wejdzie 7 osób (art. 9). Po jednej osobie do tej instytucji będą desygnowali:
- prezydent,
- minister finansów,
- Najwyższa Izba Kontroli,
- sejmowa komisja do spraw budżetu,
- przedstawiciele związków zawodowych,
- przedstawiciele pracodawców,
- przedstawiciele samorządów.
Kadencja członków będzie trwała 6 lat (art. 10). Zgodnie z art. 14 w jej trakcie członkowie nie będą mogli zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej (poza pracą naukową, dydaktyczną lub autorską).
Co będzie należało do zadań Rady Fiskalnej? Zgodnie z nazwą – głównie doradzanie. Projekt ustawy precyzuje (art. 4), że będzie to m.in.:
- opiniowanie prognoz makroekonomicznych wykorzystywanych na potrzeby opracowania projektu ustawy budżetowej i projektu średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego,
- opiniowanie projektu ustawy budżetowej,
- ocenianie krajowych ram budżetowych.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)