schema:text
| - Σε πρόσφατη δήλωση του Ιωάννη Κόντη, κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του κόμματος των Σπαρτιατών βρίσκουμε μια σειρά από επιστημονικά αβάσιμους ισχυρισμούς αναφορικά με την κλιματική αλλαγή.
Παρακάτω μπορείτε να δείτε το βίντεο με τις δηλώσεις του κ. Κόντη το οποίο αναρτήθηκε στο κανάλι του κόμματος των Σπαρτιατών στο YouTube:
Οι εξεταζόμενοι ισχυρισμοί
Ανάλυση των ισχυρισμών
Ο ισχυρισμός περί προσπάθειας μείωσης ή εξάλειψης της κτηνοτροφίας
Ο ισχυρισμός περί δηλώσεων από θεσμικούς φορείς και εκπροσώπους κρατών για μείωση ή εξάλειψη της κτηνοτροφίας στο πλαίσιο καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής κυκλοφορεί εδώ και μήνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διαστρέβλωση των δηλώσεων του προεδρικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, John Kerry, στην Σύνοδο Κορυφής που διοργάνωσε η κοινοπραξία Agriculture Innovation Mission for Climate (AIM) στα μέσα Μαϊου 2023 στην Ουάσιγκτον με θέμα την επίδραση της κτηνοτροφίας και της γεωργίας στην εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής.
Ο John Kerry στην ομιλία του (την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ) δεν έκανε καμία αναφορά σε εξάλειψη ή περιορισμό της κτηνοτροφίας, αλλά στην εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών γεωργίας και κτηνοτροφίας οι οποίες θα μπορέσουν να κρατήσουν παραγωγικό τον τομέα ενώ ταυτόχρονα θα μειώνουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο μέσω μικρότερων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, γνωρίζουμε την σημαντική συμβολή της κτηνοτροφίας στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, οι πηγές εκπομπών που σχετίζονται με την διατροφή αντιπροσωπεύουν μεταξύ 21-37% των συνολικών ανθρωπογενών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις εκπομπές από την πέψη των ζώων (enteric fermentation), τη διαχείριση των περιτωμάτων και των βοσκότοπων, τη χρήση ορυκτών καυσίμων για την αλιεία και την διαχείριση κτηνοτροφικών μονάδων.1Babiker, M., G. Berndes, K. Blok, B. Cohen, A. Cowie, O. Geden, V. Ginzburg, A. Leip, P. Smith, M. Sugiyama, F. Yamba, 2022: Cross-sectoral perspectives. In IPCC, 2022: Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [P.R. Shukla, J. Skea, R. Slade, A. Al Khourdajie, R. van Diemen, D. McCollum, M. Pathak, S. Some, P. Vyas, R. Fradera, M. Belkacemi, A. Hasija, G. Lisboa, S. Luz, J. Malley, (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA. doi: 10.1017/9781009157926.005. Αρχειοθετημένο εδώ (σελίδα 1279). Τα βασικά αέρια του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την βιομηχανία διατροφής είναι το μεθάνιο και τα νιτρικά οξέα με το μεθάνιο να έχει ικανότητα δέσμευσης θερμότητας (Global warming potential) σχεδόν 30 φορές μεγαλύτερη από το διοξείδιο του άνθρακα σε βάθος 100 ετών. Η διαφορά μεταξύ του μεθανίου και του διοξειδίου του άνθρακα είναι πως το πρώτο διασπάται εντός μιας δεκαετίας ενώ το διοξείδιο μπορεί να διατηρηθεί στην ατμόσφαιρα για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, το μεθάνιο διασπάται σε νερό και διοξείδιο του άνθρακα, επομένως εν τέλει συμβάλει και αυτό στην αύξηση των συγκεντρώσεων του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Κατά συνέπεια η προσπάθεια βελτίωσης των πρακτικών κτηνοτροφίας με σκοπό την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι λογικός στόχος ο οποίος έχει τονιστεί και από πληθώρα επίσημων φορέων όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ.
Τέλος, είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι ισχυρισμοί περί εμπλοκής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) σε αποφάσεις για την παγκόσμια πορεία της κτηνοτροφίας, μεταξύ άλλων παρασκηνιακών αποφάσεων, εντάσσονται στη σφαίρα των θεωριών συνομωσίας με πολυάριθμα άρθρα κατάρριψης από οργανισμούς ελέγχου γεγονότων να έχουν εξετάσει ήδη αντίστοιχους ισχυρισμούς.
Ο ισχυρισμός περί προώθησης εντομοφαγίας
Συμπληρωματικά, ο κ. Κόντης ανέφερε ότι μέλη του World Economic Forum (συγκεκριμένα ανέφερε τον κ. Klaus Schwab) προωθούν την εντομοφαγία, ένας ισχυρισμός που έχει κυκλοφορήσει εκτενώς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2023 σε διάφορες παραλλαγές ορισμένες εκ των οποίων έκαναν λόγω για σχέδιο επιβολής της εντομοφαγίας από επίσημους θεσμούς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί ωστόσο βασίζονται σε διαστρεβλωμένη παρουσίαση πραγματικών οδηγιών και νομοθετικών παρεμβάσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συγκεκριμένα, στις αρχές του 2023 ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελλόπουλος ισχυρίστηκε από το βήμα της Βουλής τα εξής:
Είναι απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Αυτή εδώ. Κάποιοι μπορεί να χαμογελάτε. Ακούστε. Προσθήκη για ψωμί, αλεύρι εντόμων. Υποχρεωτική. Διαβάζω. Προϊόντα αρτοποιίας, ζυμαρικά και άλλα προϊόντα για το ευρύ κοινό.
Ευρωπαϊκή Ένωση: δεν προβλέπεται η επισήμανση τους σχετικά με πιθανές αλλεργίες. Δηλαδή θα βάζουν μέσα στο αλεύρι, μέσα σε διάφορα πράγματα που τρώμε κύριοι συνάδελφοι. Έντομα, σκαθάρια, ακρίδες. Το λέει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πράγματι, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο άρθρο μας, τον Ιανουάριο του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βασισμένη σε σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), ενέκρινε τη χρήση μερικώς απολιπωμένης σκόνης που λαμβάνεται από οικοδίαιτο γρύλο και τη διάθεση κατεψυγμένων, αποξηραμένων, σε μορφή πολτού και σε μορφή σκόνης μικρού αλευροσκώληκα ως συστατικό σε διάφορα τρόφιμα του γενικού πλυθησμού και σε συμπληρώματα διατροφής αντίστοιχα. Ωστόσο, ο ισχυρισμός ότι δεν προβλέπεται σήμανση των αλλεργιογόνων είναι ψευδής. Όπως επισημαίνεται και εντός των προαναφερόμενων αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απαιτείται να δηλώνεται στην επισήμανση των τροφίμων που περιέχουν τα εν λόγω προϊόντα ότι ενδέχεται τα συστατικά τους να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα που έχουν αλλεργία στα μαλάκια και στα προϊόντα αυτών, στα καρκινοειδή και στα προϊόντα τους, καθώς και στα ακάρεα σκόνης.
Όπως αναλύσαμε και σε προηγούμενο άρθρο μας αναφορικά με ισχυρισμούς για τις επιπτώσεις κατανάλωσης εντόμων στην ανθρώπινη υγεία, τα στοιχεία δείχνουν ότι, ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα σε σχέση με την ασφάλεια της βρώσης εντόμων, δύο αναφορές του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών2“Edible insects – Future prospects for food and feed security.” Global Forum on Food Security and Nutrition (FSN Forum), 15 July 2023, www.fao.org/fsnforum/resources/reports-and-briefs/edible-insects-future-prospects-food-and-feed-security. Αρχειοθετημένο εδώ.3“Looking at edible insects from a food safety perspective. Challenges and opportunities for the sector | Policy Support and Governance Gateway | Food and Agriculture Organization of the United Nations | Policy Support and Governance | Food and Agriculture Organization of the United Nations.” 15 July 2023, www.fao.org/policy-support/tools-and-publications/resources-details/en/c/1394684. Αρχειοθετημένο εδώ. οι οποίες περιλαμβάνουν μεγάλο όγκο βιβλιογραφίας στις αναλύσεις τους, μεταξύ άλλων, κάνουν λόγο για τα διατροφικά οφέλη των βρώσιμων εντόμων ως πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών, φυτικών ινών και άλλων στοιχείων. Επίσης, αναφέρονται σε περιβαλλοντικά οφέλη της εκτροφής εντόμων σε σχέση με την κτηνοτροφία όπως για παράδειγμα τη μειωμένη εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα και οργανικών απόβλητων.
Η μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία
Ο ισχυρισμός ότι η μείωση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία λόγω “διατάραξης ισορροπίας συγκέντρωσης οξυγόνου συγκριτικά με το διοξείδιο του άνθρακα” είναι επιστημονικά αβάσιμος.
Η ατμοσφαιρική συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα έφτασε στα 420 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) το 2023, μια αύξηση περίπου 50% συγκριτικά με τα επίπεδα πριν την βιομηχανική επανάστασταση (280 ppm).
Επομένως, δεδομένου του ότι η προσπάθεια παγκοσμίως είναι η μείωση της ατμοσφαιρικής συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα ώστε να επιστρέψει στα επίπεδα προ βιομηχανικής επανάστασης, ο ισχυρισμός ότι αυτή η μείωση θα προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα στους ανθρώπους στερείται λογικής βάσης καθώς, αν τα μικρότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα οδηγούσαν σε προβλήματα υγείας, θα βλέπαμε αυξημένα σχετικά προβλήματα υγείας τα οποία θα μειώνονταν σταδιακά με την αυξημένη ατμοσφαιρική συγκέντρωση του αερίου.
Η σύσταση του αέρα είναι 78% άζωτο, 21% οξυγόνο και το υπόλοιπο 1% είναι ένα μίγμα διαφορετικών αερίων με το διοξείδιο του άνθρακα να αντιπροσωπεύει το 0.035% περίπου αυτού του 1%. Η βασική παράμετρος που μπορεί να προκαλέσει άμεσο και σοβαρό πρόβλημα στην υγεία μας είναι οι αλλαγές στην συγκέντρωση οξυγόνου. Η μείωση της ατμοσφαιρικής συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα ώστε να πλησιάσει τα επίπεδα προ βιομηχανικής επανάστασης δεν θα είχε πρακτικά καμία επίδραση στην ανθρώπινη υγεία. Αντίθετα μάλιστα η βιβλιογραφία, παρότι δεν υπάρχει ξεκάθαρο συμπέρασμα και το ζήτημα εξετάζεται ακόμα, δείχνει πλέον ότι υπάρχουν ενδείξεις αρνητικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία από τις αυξημένες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.4Jacobson, Tyler A., et al. “Direct human health risks of increased atmospheric carbon dioxide.” Nat. Sustainability, vol. 2, no. 8, Aug. 2019, pp. 691-701, doi:10.1038/s41893-019-0323-1. Αρχειοθετημένο εδώ.
Η νομοθεσία περί εκμετάλλευσης καμένων δασικών εκτάσεων
Στην εξεταζόμενη ομιλία του κ. Κόντης αναφέρει στο τέλος ότι στην θέση πολλών δασών που κάηκαν τα τελευταία χρόνια, μερικά εκ των οποίων σύμφωνα με τον ίδιο εντάσσονταν στις περιοχές Natura, χτίστηκαν αιολικά πάρκα.
Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει, σποραδικά, διάφοροι αντίστοιχοι ισχυρισμοί για χτίσιμο, συγκεκριμένων, αιολικών πάρκων σε καμένες δασικές εκτάσεις οι οποίοι εξετάστηκαν και καταρρίφθηκαν από εγχώριους οργανισμούς ελέγχου γεγονότων.
Το νομικό πλαίσιο που ορίζει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς τοποθέτησης αιολικών πάρκων έχει περάσει αρκετές μεταβολές, είναι ωστόσο χρήσιμο να εξετάσουμε τα βασικά σημεία που αφορούν και την περίπτωση της τοποθέτησης αιολικών πάρκων.
Αρχικά, το Σύνταγμα ορίζει πως οι επιτρεπτές επεμβάσεις σε δασικές εκτάσεις ορίζονται από τον εκάστοτε νομοθέτη ο οποίος ελέγχεται για την συνταγματικότητα των αλλαγών που προτείνει, με τις επιτρεπόμενες αλλαγές σε τέτοιες εκτάσεις να αφορούν μόνο περιπτώσεις όπου προέχει η εκμετάλλευση τους για το δημόσιο συμφέρον (άρθρο 24 παράγραφος 1). Στο Σύνταγμα ορίζεται επίσης ότι οι καμένες ή με άλλο τρόπο αποψιλωμένες δασικές εκτάσεις κυρήσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και δεν μπορούν να διατεθούν για άλλο σκοπό (άρθρο 117 παράγραφος 3).
Αυτή την οδηγία ακολούθησε και ο σχετικός νόμος 998/1979, στο άρθρο 38 του οποίου αναφέρονται τα εξής:
Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται συνεπεία πυρκαγιάς, αποψίλωσης ή άλλης αιτίας, κηρύσσονται υποχρεωτικά ως αναδασωτέα ανεξαρτήτως της ειδικότερης κατηγορίας αυτών ή της θέσης στην οποία βρίσκονται. Της κήρυξης της αναδάσωσης εξαιρούνται εκτάσεις για τις οποίες, πριν την καταστροφή της δασικής βλάστησής τους από πυρκαγιά, έχει χορηγηθεί έγκριση επέμβασης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Κεφάλαιο Έκτο του παρόντος νόμου.
Μέσα από μια σειρά νομοθετικών αλλαγών φτάσαμε στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΦΕΚ Β’ 2464/2008) το οποίο προέβλεπε τη δυνατότητα τοποθέτησης αιολικών πάρκων, υπό προϋποθέσεις, σε δασικές εκτάσεις ακόμα και σε περίπτωση που είχαν κριθεί αναδασωτέες, εκτός αν ήταν ειδικά προστατευμένες περιοχές. Μάλιστα, το 2012 το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε απόφαση υπέρ (απόφαση 2499/2012) της τοποθέτησης αιολικού πάρκου έκτασης 188 στρεμμάτων εντός συνολικής αναδασωτέας έκτασης 47,000 στρεμμάτων. Με βάση την απόφαση, το δικαστήριο έκρινε πως, μεταξύ άλλων, από το Σύνταγμα δεν θεσπίζεται απόλυτη απαγόρευση επεμβάσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις όταν πρόκειται να εξυπηρετηθεί ανάγκη με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία, όπως είναι η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές.
Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ έχει εγείρει ενστάσεις ανά τα χρόνια με πιο πρόσφατη την αιτιολογημένη γνώμη (INFR(2014)4073) για μη συμμόρφωση με την Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) κατά τον σχεδιασμό έργων αιολικής ενέργειας που απέστειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την Ελλάδα στις 15/2/2023. Στην σχετική σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τονίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το εν λόγω νομοθετικό πλαίσιο δεν έκανε κατάλληλη εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων που μπορεί να έχουν έργα κατασκευής αιολικών πάρκων σε περιοχές Natura. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι η κυβέρνηση θα παρουσιάσει το ερχόμενο διάστημα τον νέο χωροταξικό σχεδιασμό για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ο οποίος ενδέχεται να λύνει τα προβλήματα που εγέρθηκαν, μεταξύ άλλων και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, οι άμεσοι και έμμεσοι ισχυρισμοί περί μαζικής εκμετάλλευσης καμένων δασικών εκτάσεων για τοποθέτηση αιολικών πάρκων δεν έχουν βάση καθώς η νομοθεσία επιτρέπει ήδη την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε απλή δασική έκταση, και μάλιστα με μεγαλύτερη ευκολία λόγω των επιπλέον προϋποθέσεων που θέτει το Συμβούλιο Επικρατείας για τη αξιοποίηση αναδασωτέων εκτάσεων.
Επίσης, η αναφορά σε αιολικό πάρκο στην Εύβοια το οποίο υποτίθεται πως χτίστηκε σε έκταση που καταστράφηκε από πυρκαγιά δεν υποστηρίζεται από τα διαθέσιμα δεδομένα. Από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) μπορούμε να βρούμε πληροφορίες για όλα τα αιολικά πάρκα στην περιοχή και το πότε έλαβαν άδεια κατασκευής. Εξετάζοντας τα στοιχεία για τις 2 μεγαλύτερες πυρκαγιές στην Εύβοια τις τελευταίες δεκαετίες, το 1998 και το 2021, όπως φαίνεται από σχετικούς χάρτες της ΡΑΕ, και από την υπηρεσία FIRMS της NASA (σελίδα παρακολούθησης πυρκαγιών), οι καμένες εκτάσεις δεν ταυτίζονται με τις περιοχές όπου έχει δοθεί άδεια για τοποθέτηση αιολικών πάρκων.
Τέλος, ο ισχυρισμός του κ. Κόντη ότι “δεν μας έχει πει κανείς τι ρεύμα έχουν παράξει τελικά αυτές, τι παράγουν και τι περιμένουμε από αυτές”, μιλώντας για τις ανεμογεννήτριες των αιολικών πάρκων, είναι επίσης αναληθής. Τα δεδομένα για τα ποσοστά παραγωγής ενέργειας από όλες τις πηγές στην Ελλάδα είναι ελεύθερα προσβάσιμα και δείχνουν σημαντική συμβολή των ΑΠΕ και συγκεκριμένα της αιολικής ενέργειας.
Συμπέρασμα
Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, οι ισχυρισμοί που ανέπτυξε ο κ. Κόντης από το βήμα της Βουλής συνιστούν παραπληροφόρηση. Ο ισχυρισμός ότι η μείωση των επιπέδων ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα, τα οποία συνολικά έχουν εμφανίσει αύξηση κατά 50% από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα, θα προκαλέσει προβλήματα υγείας στον παγκόσμιο πληθυσμό στερείται επιστημονικής βάσης. Η βασική παράμετρος που μας αφορά είναι τα επίπεδα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα και η μείωση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα στα προτεινόμενα επίπεδα δεν θα έχει καμία επίδραση στην ανθρώπινη υγεία. Επιπρόσθετα, οι ισχυρισμοί περί περιορισμού ή κατάργησης της γεωργίας με ταυτόχρονη προώθηση εντομοφαγίας αποτελεί συνωμοσιολογική φήμη που προωθείται τα τελευταία χρόνια χωρίς να υπάρχει σχετική τεκμηρίωση. Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν πρόσθετα και ενισχυτικά τροφίμων βασισμένα σε έντομα τα οποία έχουν πάρει σχετική άδεια κυκλοφορίας με απαραίτητη σήμανση ώστε να είναι ενήμερο το καταναλωτικό κοινό, ωστόσο δεν υπάρχει καμία επίσημη οδηγία από την EE για συστηματική προώθηση της εντομοφαγίας. Ενώ είναι αλήθεια ότι η βιομηχανική κτηνοτροφία συμβάλει ενεργά στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, τα μέτρα που προτείνονται μέχρι στιγμής προσανατολίζονται στην εφαρμογή νέων τεχνικών που θα περιορίσουν τις επιπτώσεις των παραδοσιακών μεθόδων, όχι στην κατάργηση της πρακτικής. Τέλος, ο ισχυρισμός περί αποψίλωσης δασών για δημιουργία αιολικών πάρκων είναι πλήρως ψευδής καθώς η σχετική νομοθεσία ορίζει με αυστηρά κριτήρια την επιλογή των περιοχών στις οποίες μπορούν να χτιστούν αιολικά πάρκα και δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτή η νομοθεσία έχει παραβιαστεί μέχρι στιγμής.
Δημοσιογράφος / Fact-checker με αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και την κατάρριψη ψευδοεπιστημών.
|