| schema:text
| - Δημοσιεύματα σε μέσα ενημέρωσης και αναρτήσεις στα social media αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι μελέτη της Κλινικής του Κλίβλαντ απέδειξε ότι τα εμβόλια της COVID-19 μειώνουν το προσδόκιμο ζωής και αυξάνουν την πιθανότητα νόσησης. Ωστόσο οι εν λόγω ισχυρισμοί είναι ψευδείς.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: bankingnews.gr, ksipnistere.com, makeleio.gr, elora.gr, primenews.press, attikanea.info, peripolemou.gr, syrospress.gr, katohika.gr, inin.gr
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείτε να βρείτε αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ανάλυση του ισχυρισμού
Το ιστορικό διάδοσης
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός, όπως κυκλοφόρησε στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, ξεκίνησε από άρθρο της σελίδας “The Expose” (πρώην “The Daily Expose”). Πρόκειται για μια βρετανική συνωμοσιολογική σελίδα η οποία έχει εκτενές ιστορικό δημοσίευσης ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ψευδείς ισχυρισμούς αναφορικά με τα εμβόλια κατά της COVID-19. Αντίστοιχο άρθρο κυκλοφόρησε και από την σελίδα Gateway Pundit καθώς και από τον οργανισμό Children Health Defence ο οποίος εμφανίζει σταθερή αντιεμβολιαστική δραστηριότητα με μεγάλο αριθμό άρθρων τους να αναπαράγουν ψευδοεπιστημονικούς ισχυρισμούς για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια διάφορων εμβολίων.
Τα ευρήματα της μελέτης
Η μελέτη1Shrestha, Nabin K., et al. “Effectiveness of the Coronavirus Disease 2019 Bivalent Vaccine.” Open Forum Infect. Dis., vol. 10, no. 6, 1 June 2023, p. ofad209, doi:10.1093/ofid/ofad209. που αναφέρεται στα επίμαχα δημοσιεύματα δημοσιεύθηκε από ερευνητική ομάδα του Κλίβλαντ στο επιστημονικό περιοδικό Open Forum Infectious Diseases, και εξέτασε την αποτελεσματικότητα των δισθενών εμβολίων κατά της COVID-19. Τα δισθενή εμβόλια της COVID-19 τα οποία ξεκίνησαν να κυκλοφορούν από τον Σεπτέμβριο του 2022 καλύπτουν το αρχικό στέλεχος του ιού SARS-CoV-2 καθώς και τις υποομάδες του στελέχους Όμικρον.
Στο πλαίσιο της έρευνας έγινε παρακολούθηση περισσότερων από 50,000 υπαλλήλων της Κλινικής του Κλίβλαντ για 26 εβδομάδες, ξεκινώντας από την εισαγωγή των δισθενών εμβολίων κατά της COVID-19. Οι 4,424 (8.7%) από τους υπαλλήλους διαγνώστηκαν με COVID-19 και από αυτούς έγινε σύγκριση μεταξύ όσων έλαβαν το δισθενές εμβόλιο και όσων δεν εμβολιάστηκαν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αποτελεσματικότητα κατά της νόσου έφτασε το 29% για την υποομάδα BA.4/5, και 4% για την υποομάδα XBB. Ενώ και οι δυο είναι υποομάδες του στελέχους Όμικρον, η XBB περιέχει μεταλλάξεις οι οποίες την βοηθούν να παρακάμπτει τις άμυνες του οργανισμού, γεγονός που εξηγεί και το μικρότερο ποσοστό αποτελεσματικότητας.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι τα δεδομένα τους έδειξαν στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του αριθμού των δόσεων που λαμβάνει κάποιος με την πιθανότητα νόσησης με COVID-19. Ωστόσο, όπως τόνισε και ο ίδιος ο επικεφαλής της μελέτης, Dr. Nabin Shrestha, στον οργανισμό ελέγχου γεγονότων Health Feedback, ο ισχυρισμός ότι η μελέτη τους απέδειξε ότι υπάρχει αιτιώδης σύνδεση μεταξύ του αριθμού των δόσεων εμβολίων της COVID-19 και πιθανότητας νόσησης είναι ψευδής. Την ίδια θέση διατύπωσαν και πολυάριθμοι ειδικοί σε οργανισμούς ελέγχου γεγονότων όπως το HealthFeedback, το FactCheck.org και το FullFact.
Η παρατηρούμενη σύνδεση μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφορετικών παραγόντων. Ένας εξ αυτών είναι ότι εξεταζόμενα άτομα, που εμφανίζαν μεγαλύτερο ρίσκο έκθεσης στην νόσο στο πλαίσιο της δουλειάς τους, ενδέχεται να εμβολιάστηκαν προληπτικά ωστόσο η συνεχής έκθεση σε περιβάλλον με ασθενείς οδήγησε εν τέλει σε νόσηση. Αυτό το φαινόμενο, το οποίο είναι γνωστό και ως επιλεκτική στατιστική (selection bias), έχει προταθεί2Monge, Susana, et al. “The imprinting effect of covid-19 vaccines: an expected selection bias in observational studies.” BMJ, vol. 381, 7 June 2023, p. e074404, doi:10.1136/bmj-2022-074404. από αρκετές μελέτες3Hansen, Christian H. “Evidence of immune imprinting or the effect of selection bias?” Sci. Adv., vol. 9, no. 40, 6 Oct. 2023, doi:10.1126/sciadv.adk5668. ως μια εξήγηση για την φαινομενική συσχέτιση μεταξύ λήψης ενισχυτικών δόσεων εμβολίων για την COVID-19 και αυξημένου ρυθμού επαναμόλυνσης.
Τι αναφέρει η βιβλιογραφία για την αποτελεσματικότητα των ενισχυτικών δόσεων εμβολίων για την COVID-19
Ανεξάρτητα από την μη-αιτιώδη σύνδεση που ανέφεραν οι ερευνητές μεταξύ του αριθμού δόσεων και την συχνότητα επαναμόλυνσης με τον SARS-CoV-2, το βασικό εύρημα της μελέτης ήταν η αυξημένη προστασία που εμφάνισε το δισθενές εμβόλιο απέναντι στην COVID-19. Ενώ το συμπέρασμα περί προστασίας που παρέχει το δισθενές εμβόλιο από την COVID-19, και κυρίως από την νοσηλεία και τις σοβαρές επιπλοκές, επιβεβαιώνεται από μεταγενέστερες μελέτες και στοιχεία επίσημων φορέων υγείας, η βιβλιογραφία δεν δείχνει αυξανόμενο ρίσκο νόσησης με την νόσο σε συνάρτηση με την λήψη ενισχυτικών δόσεων.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε4Andersson, Niklas Worm, et al. “Comparative effectiveness of bivalent BA.4-5 and BA.1 mRNA booster vaccines among adults aged ≥50 years in Nordic countries: nationwide cohort study.” BMJ, vol. 382, 25 July 2023, p. e075286, doi:10.1136/bmj-2022-075286. στο British Medical Journal τον Ιούλιο του 2023 και εξέτασε 1.6 εκατομμύρια ανθρώπους που έλαβαν το δισθενές εμβόλιο, βρήκε αποτελεσματικότητα 67.8% στην αποφυγή νοσηλείας λόγω COVID-19 συγκριτικά με όσους έλαβαν μόνο 3 δόσεις του εμβολίου.
Αντίστοιχη μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε5Tartof, Sara Y., et al. “Effectiveness of BNT162b2 BA.4/5 bivalent mRNA vaccine against a range of COVID-19 outcomes in a large health system in the USA: a test-negative case–control study.” Lancet Respiratory Medicine, vol. 11, no. 12, 1 Dec. 2023, pp. 1089-1100, doi:10.1016/S2213-2600(23)00306-5. τον Οκτώβριο του 2023 εξέτασε 24,246 περιπτώσεις ασθενών με COVID-19. Η ανάλυση έδειξε ότι η λήψη ενισχυτικής δόσης με το δισθενές εμβόλιο που καλύπτει από το στέλεχος BA.4/5 είχε 50% επιπλέον αποτελεσματικότητα έναντι σοβαρής νόσου και 39% έναντι εισαγωγής στο νοσοκομείο συγκριτικά με όσους είχαν κάνει μόνο δυο δόσεις του αρχικού εμβολίου το οποίο κάλυπτε από το αρχικό στέλεχος του SARS-CoV-2.
Η διαστρέβλωση των στοιχείων από το CDC
Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του οργανισμού ελέγχου γεγονότων HealthFeedback, ο εν λόγω ισχυρισμός ξεκίνησε από ανάλυση του Josh Stirling. Ο Stirling χρησιμοποίησε τα δεδομένα θνητότητας του CDC που αναφέρουν τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα, συσχετίζοντας τα με τους αριθμούς δόσεων εμβολίων για την COVID-19 που κυκλοφόρησαν την ίδια περίοδο. Ωστόσο η ανάλυση του εμφάνιζε αρκετά προβλήματα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι δεν έγινε στάθμιση για διαφορετικά δημογραφικά στοιχεία, οικονομική κατάσταση και σχετικές πολιτικές στην κάθε εξεταζόμενη πολιτεία, στοιχεία που επηρεάζουν την πιθανότητα εμβολιασμού και κατάληξης από την νόσο. Επίσης τα στοιχεία που χρησιμοποίησε δεν έδειχναν την εμβολιαστική κατάσταση των ατόμων που πέθαναν την περίοδο 2021-2022, επομένως δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η αυξημένη θνητότητα αφορούσε εμβολιασμένο ή ανεμβολίαστο πληθυσμό. Συνολικά, η εν λόγω ανάλυση εμφανίζει σημαντικά προβλήματα και δεν αποτελεί στέρεη βάση για εξαγωγή συμπερασμάτων.
Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα του CDC για την περίοδο μεταξύ 2021 και 2022, που επικαλούνται οι σχετικές δημοσιεύσεις, δείχνουν συνολική μείωση ρυθμού θανάτων κατά 5.3% στις ΗΠΑ μεταξύ 2021-2022, μετά από στάθμιση για διαφορετικές ηλικίες. Τα ίδια δεδομένα δείχνουν ότι το 2021 η ίδια η COVID-19, όχι επιπλοκές λόγω εμβολιασμού, ήταν η 3η συχνότερη αιτία θανάτου και η 4η αιτία θανάτου το 2022.
Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο άρθρο μας, η μόνη αναφερόμενη ανησυχία σε σύνδεση με τους εμβολιασμούς είναι σποραδικά ευρήματα κινδύνου εγκεφαλικού σε ευπαθείς ομάδες. Συνολικά η βιβλιογραφία δεν υποστηρίζει την ύπαρξη αύξησης κινδύνου αλλά ακόμα και στην περίπτωση που υπήρχε όντως, η συχνότητα θα ήταν απειροελάχιστη και δεν θα επηρέαζε το ισοζύγιο ρίσκου-οφέλους το οποίο ευνοεί πλήρως τον εμβολιασμό καθώς, συγκριτικά, οι πιθανές επιπλοκές από την ίδια την COVID-19 είναι δραματικά πιο συχνές και επικίνδυνες.
Συμπέρασμα
Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ισχυρισμός ότι η επίμαχη μελέτη έδειξε σύνδεση μεταξύ λήψης ενισχυτικών δόσεων εμβολίων της COVID-19 και αυξημένου κινδύνου νόσησης και θανάτου λόγω της νόσου είναι ψευδής. Η εν λόγω μελέτη βρήκε αυξημένη προστασία έναντι της νόσου από την λήψη ενισχυτικής δόσης με το δισθενές εμβόλιο. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι τα στοιχεία έδειξαν σύνδεση μεταξύ επαναλληπτικών δόσεων και αυξημένης πιθανότητας νόσησης με την COVID-19, ωστόσο τόνισαν ότι δεν απέδειξαν ότι η εν λόγω σύνδεση οφείλεται όντως στον εμβολιασμό, δηλαδή δεν βρέθηκε αιτιώδης σύνδεση. Η σχετική επιστημονική βιβλιογραφία επιβεβαιώνει ότι η λήψη ενισχυτικών δόσεων με το δισθενές εμβόλιο για την υποομάδα BA.4/5 του στελέχους Όμικρον εμφανίζει σημαντική προστασία από σοβαρή νόσηση και θάνατο συγκριτικά με όσους έχουν λάβει μόνο τις δόσεις των εμβολίων για το αρχικό στέλεχος του SARS-CoV-2.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)