| schema:text
| - Δημοσιεύματα και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν αποτελέσματα επιστημονικής μελέτης την οποία παρουσιάζουν ως απόδειξη ότι η λήψη ενισχυτικών δόσεων εμβολίου για την COVID-19 αυξάνει την πιθανότητα νόσησης και θανάτου. Ωστόσο ο εν λόγω ισχυρισμός διαστρεβλώνει πλήρως τα αποτελέσματα της εν λόγω μελετης.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες: katohika.gr, eviaonline.gr, europost.gr, anixneuseis.gr, kapa-news.gr, stinpena.gr, blogspot.com, greece247.gr, pronews.gr, romioitispolis.gr, oparlapipas.gr, skaiaegean.gr, oxafies.com
Παραδείγματα αναπαραγωγής του ισχυρισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίσκονται αρχειοθετημένα εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Έρευνα-σοκ: Όσοι εμβολιάστηκαν πολλές φορές έχουν περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν & να πεθάνουν από Covid-19!
Ανάλυση του ισχυρισμού
Η επίμαχη μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Internal Medicine στις 4 Φεβρουαρίου 20251Ioannou, G. N., Berry, K., Rajeevan, N., Li, Yu., Yan, L., Huang, Y., …Bajema, K. L. (2025). Effectiveness of the 2023-to-2024 XBB.1.5 COVID-19 Vaccines Over Long-Term Follow-up. Ann. Intern. Med. doi: 10.7326/ANNALS-24-01015 και εξέτασε την αποτελεσματικότητα συγκεκριμένων ενισχυτικών εμβολιασμώνΠρόκειται για εμβόλια που στόχευαν ειδικά την υποπαραλλαγή XBB.1.5 του στελέχους Όμικρον του SARS-CoV-2 κατά της COVID-19 σε πραγματικές συνθήκες σε βετεράνους των ΗΠΑ, κατά πλειοψηφία ηλικιωμένους.
Η μελέτη εκτίμησε των αποτελεσματικότητα για λοίμωξη, νοσηλεία και θάνατο σε σύνδεση με την COVID-19 σε βάθος 7 μηνών. Οι εκτιμήσεις της μελέτης για το σύνολο της περιόδου, ήταν αποτελεσματικότητα -3.3% έναντι καταγεγραμμένης λοίμωξης με τον κορωνοϊό SARS-CoV-2, 16.6% έναντι νοσηλείας σε νοσούντες με SARS-CoV-2 και 26.6% σε νοσούντες που πέθαναν. Συνεπώς, τα αποτελέσματα δε δείχνουν αύξηση κινδύνου για νόσηση ή θάνατο από την χρήση των ενισχυτικών δόσεων, όπως ισχυρίζονται τα δημοσιεύματα.
Όπως τονίζουν οι ερευνητές, η πορεία των καταγραφών καταδεικνύει ότι η προστασία του εμβολιασμού μεγιστοποιείται τις πρώτες εβδομάδες, και έπειτα μειώνεται με ταχύ ρυθμό. Έτσι, στην περίπτωση της λοίμωξης, η αποτελεσματικότητα εκτιμάται στο 14%, 7% και 3% τους πρώτους 2, 3 και 4 μήνες αντίστοιχα. Έπειτα, καταγράφεται οριακά αρνητική αποτελεσματικότητα, που οι ερευνητές δεν ερμηνεύουν ως αρνητικό ρόλο του εμβολίου, αλλά μηδενική αποτελεσματικότητα, για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Ενώ οι ερευνητές επεδίωξαν να συγκρίνουν δύο κατά το δυνατόν όμοια δείγματα πληθυσμού, που είτε είχαν, είτε δεν είχαν λάβει την τελευταία αναμνηστική δόση, σημείωσαν ότι πιθανόν περέμεναν κάποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο δειγμάτων. Ο βασικός αστάθμητος παράγοντας ήταν οι πιθανές διαφοροποιήσεις στον τρόπο ζωής, στην προφύλαξη από την COVID-19 και στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειαςΟι καταγραφές λοίμωξης βασίζονταν στα αρχεία του συγκεκριμένου συστήματος υγείας VHA, και δεν περιελάμβαναν αποτελέσματα από σπιτικά self-test. Σε δική μας ανασκόπηση της μεθοδολογίας της μελέτης, διαπιστώσαμε επίσης ότι ενώ οι συμμετέχοντες στις δύο ομάδες σύγκρισης επιλέχθηκαν ώστε να απέχουν το ίδιο από την τελευταία γνωστή λοίμωξη COVID-19 ή εμβολιασμό, δε λήφθηκε υπόψη ο τύπος ή το πλήθος των τελευταίωνΓια παράδειγμα, το μονοδοσικό εμβόλιο J&J δεν παρείχε την ίδια προστασία με τα mRNA εμβόλια δύο δόσεων. Συνεπώς, η οριακή απόσταση από το μηδέν (στατιστικό εύρος μέχρι −0.22%) στην τελική εκτίμηση αποτελεσματικότητας λοίμωξης, καλύπτεται από μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο δειγμάτων.
Μια σειρά μελετών2Bodner, Korryn, et al. “Testing Whether Higher Contact Among the Vaccinated Can Be a Mechanism for Observed Negative Vaccine Effectiveness.” Am. J. Epidemiol., vol. 192, no. 8, 4 Aug. 2023, pp. 1335-40, doi:10.1093/aje/kwad055. έχει επαληθεύσει3Wiegand, Ryan E., et al. “Bias and negative values of COVID-19 vaccine effectiveness estimates from a test-negative design without controlling for prior SARS-CoV-2 infection.” Nat. Commun., vol. 15, no. 10062, 20 Nov. 2024, pp. 1-10, doi:10.1038/s41467-024-54404-w. ότι αντίστοιχες εκτιμήσεις αρνητικής αποτελεσματικότητας4Bodner, Korryn, et al. “Observed negative vaccine effectiveness could be the canary in the coal mine for biases in observational COVID-19 studies.” Int. J. Infect. Dis., vol. 131, 27 Mar. 2023, p. 111, doi:10.1016/j.ijid.2023.03.022., μετριάζονται ή και αντιστρέφονται όσο καλύτερα λαμβάνονται υπόψη5Ortiz-Brizuela, Edgar, et al. “Potential biases in test-negative design studies of COVID-19 vaccine effectiveness arising from the inclusion of asymptomatic individuals.” Am. J. Epidemiol., vol. 194, no. 3, 19 Aug. 2024, p. 844, doi:10.1093/aje/kwae288. παράγοντες διαφοροποίησης μεταξύ των δειγμάτων πληθυσμού που συγκρίνονται.
Είναι σκόπιμο να σημειωθεί επίσης ότι η αποτελεσματικότητα ειδικά έναντι της νοσηλείας και του θανάτου αναμενόμενα υποεκτιμάται στην επίμαχη μελέτη, καθώς μόνο κριτήριο ήταν η ύπαρξη θετικού τεστ COVID-19 κατά το συμβάν, όχι η αιτιώδης σύνδεση του συμβάντος με το θετικό τεστ. Δηλαδή, καθώς δε λήφθηκε υπόψη ο εμβολιασμός έχει μηδενική αποτελεσματικότητα απέναντι σε νοσηλείες από άσχετες αιτίες σε άτομα που έτυχε να νοσήσουν ήπια με COVID-196McAlister, Finlay A., et al. “The burden of incidental SARS-CoV-2 infections in hospitalized patients across pandemic waves in Canada.” Sci. Rep., vol. 13, no. 6635, 24 Apr. 2023, pp. 1-10, doi:10.1038/s41598-023-33569-2., η εκτιμώμενη αποτελεσματικότητα ειδικά από νοσηλεία λόγω COVID-19 εμφανίζεται επίπλαστα μειωμένη7Agampodi, Suneth, et al. “Biases in COVID-19 vaccine effectiveness studies using cohort design.” Front. Med., vol. 11, 30 Oct. 2024, p. 1474045, doi:10.3389/fmed.2024.1474045..
Σειρά μελετών έχει δείξει ότι έπειτα από την εμφάνιση του στελέχους Όμικρον του SARS-CoV-2 στα τέλη του 2021, η προστασία από λοίμωξη άρχισε να φθίνει εντός μηνών8Chemaitelly, Hiam, et al. “Differential protection against SARS-CoV-2 reinfection pre- and post-Omicron.” Nature, 5 Feb. 2025, pp. 1-8, doi:10.1038/s41586-024-08511-9., όχι μόνο για όσους είχαν εμβολιαστεί αλλά και για όσους είχαν νοσήσει προηγουμένως9Kahn, Fredrik, et al. “Previous SARS-CoV-2 infections and their impact on the protection from reinfection during the Omicron BA.5 wave – a nested case-control study among vaccinated adults in Sweden.” IJID Regions, vol. 10, 1 Mar. 2024, pp. 235-9, doi:10.1016/j.ijregi.2024.02.004..
Παραθέτουμε ενδεικτικά τα ευρήματα δύο σχετικών μελετών:
Αναφορά που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2024 στο New England Journal of Medicine10Lin, D.-Y., Du, Y., Xu, Y., Paritala, S., Donahue, M., & Maloney, P. (2024). Durability of XBB.1.5 Vaccines against Omicron Subvariants. N. Engl. J. Med. doi: 10.1056/NEJMc2402779 παρουσίασε αποτελέσματα δεδομένων από 1.8 εκατομμύρια ανθρώπους στον γενικό πληθυσμό τα οποία έδειξαν μέγιστη αποτελεσματικότητα ενισχυτικών δόσεων κατά συμπτωματικής νόσησης κατά 52% 4 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό η οποία έπεσε στο 20% στις 20 εβδομάδες και 66.8% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη νοσηλείας στις 4 εβδομάδες.
Μελέτη στο British Medical Journal που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 202411Andersson, N. W., Thiesson, E. M., Pihlström, N., Perälä, J., Faksová, K., Gram, M. A., …Hviid, A. (2024). Comparative effectiveness of monovalent XBB.1.5 containing covid-19 mRNA vaccines in Denmark, Finland, and Sweden: target trial emulation based on registry data. BMJ Medicine, 3(1), e001074. doi: 10.1136/bmjmed-2024-001074 εξέτασε δεδομένα από σχεδόν 4 εκατομμύρια ανθρώπους από την Δανία, την Φιλανδία και την Σουηδία ηλικίας 65 ετών και άνω αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των ενισχυτικών δόσεων κατά της παραλλαγής Όμικρον της COVID-19, όπως και οι προηγούμενες δυο μελέτες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, σε περίοδο 24 εβδομάδων, η ενισχυτική δόση με το μονοσθενές εμβόλιο για την παραλλαγή XBB.1.5 σχετίζονταν με 58% μείωση σε νοσηλεία και 75% μείωση σε θανάτους λόγω COVID-19. Ενώ η πιο ισχυρή προστασία σημειώθηκε τις πρώτες εβδομάδες, τα οφέλη έναντι σοβαρών επιπτώσεων από την νόσο διαρήθηκαν καθ όλη την περίοδο των 24 εβδομάδων, ειδικά στα πιο ευάλωτα άτομα.
Πάντως, παρά τη σύντομη κορύφωση της προστασίας COVID-19 έπειτα από τον εμβολιασμό που παρατηρείται πλέον, οι παραπάνω και οι υπόλοιπες12Huiberts, Anne J., et al. “Effectiveness of Omicron XBB.1.5 vaccine against infection with SARS-CoV-2 Omicron XBB and JN.1 variants, prospective cohort study, the Netherlands, October 2023 to January 2024.” Eurosurveillance, vol. 29, no. 10, 7 Mar. 2024, p. 2400109, doi:10.2807/1560-7917.ES.2024.29.10.2400109. σχετικές μελέτες13Nguyen, Jennifer L., et al. “Effectiveness of the BNT162b2 XBB.1.5-adapted vaccine against COVID-19 hospitalization related to the JN.1 variant in Europe: a test-negative case-control study using the id.DRIVE platform.” eClinicalMedicine, vol. 79, 1 Jan. 2025, doi:10.1016/j.eclinm.2024.102995. εκτιμούν ομόφωνα14Caffrey, Aisling R., et al. “Effectiveness of BNT162b2 XBB vaccine in the US Veterans Affairs Healthcare System.” Nat. Commun., vol. 15, no. 9490, 2 Nov. 2024, pp. 1-10, doi:10.1038/s41467-024-53842-w. ότι η πλέον σημαντική προστασία15Kopel, Hagit, et al. “Effectiveness of the 2023–2024 Omicron XBB.1.5-containing mRNA COVID-19 Vaccine (mRNA-1273.815) in Preventing COVID-19–related Hospitalizations and Medical Encounters Among Adults in the United States.” Open Forum Infect. Dis., vol. 11, no. 12, 1 Dec. 2024, p. ofae695, doi:10.1093/ofid/ofae695., δηλαδή από νοσηλεία και θάνατο COVID-19, παραμένει σημαντική σε βάθος μηνών16Sara Y. Tartof, Phd. “Estimated Effectiveness of the BNT162b2 XBB Vaccine Against COVID-19.” JAMA Intern. Med., vol. 184, no. 8, 1 Aug. 2024, pp. 932-40, doi:10.1001/jamainternmed.2024.1640.. Συνεπώς, ο εμβολιασμός λίγο πριν την έναρξη των κυμάτων COVID-1917Townsend, Jeffrey P., et al. “Optimal Annual COVID-19 Vaccine Boosting Dates Following Previous Booster Vaccination or Breakthrough Infection.” Clin. Infect. Dis., vol. 80, no. 2, 15 Feb. 2025, pp. 316-22, doi:10.1093/cid/ciae559., σύμφωνα με τις συστάσεις των αρμόδιων θεσμών18“ACIP Evidence to Recommendations (EtR) for Use of 2024-2025 COVID-19 Vaccines in Persons ≥6 Months of Age.” Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), 6 Feb. 2025. Αρχειοθετημένο εδώ., μπορεί να αποτρέπει πολλές δεκάδες χιλιάδες νοσηλείες το έτος πανευρωπαϊκά.
Συμπέρασμα
Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι νέα μελέτη συμπέρανε πως όσοι εμβολιάστηκαν είναι πιθανότερο να νοσήσουν και να πεθάνουν από COVID-19. Η επίμαχη μελέτη, η οποία εξέτασε ένα συγκεκριμένο δείγμα ηλικιωμένων βετεράνων από τις ΗΠΑ, συμπέρανε πως οι ενισχυτικές δόσεις παρείχαν μικρή προστασία από λοίμωξη για λίγους μήνες μέχρι που αυτή μηδενιζόταν, αλλά η προστασία από νοσηλεία και θάνατο λόγω της νόσου ήταν υψηλότερη και πιο διαρκής. Αυτή και άλλες μελέτες επαληθεύουν ότι η χορήγηση αναμνηστικών δόσεων σε συγχρονισμό με τα κύματα της COVID-19, μπορούν να αποτρέπουν πολλές δεκάδες χιλιάδες νοσηλείες COVID-19 πανευρωπαϊκά το έτος.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)