| schema:text
| - Το Νοέμβριο του 2024, ιδιαίτερα υψηλή αναπαραγωγή στο ελληνικό διαδίκτυο παρουσίασε ένα βίντεο, το οποίο απεικονίζει την σελήνη σε τεράστιο μέγεθος να κινείται με μεγάλη ταχύτητα και να προκαλεί έκλειψη ηλίου σε λιγότερο από ένα λεπτό. Ωστόσο, το βίντεο δεν είναι πραγματικό αλλά προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες: zougla.gr, tanea.gr, skai.gr, in.gr, liberal.gr, europost.gr, pronews.gr, sport-fm.gr, politic.gr, pellanews.gr, ekriti.gr, larissapress.gr, thatslife.gr, pierianews.gr, dodekanisosvoice.gr
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Παραθέτουμε το επίμαχο βίντεο:
Ανάλυση του ισχυρισμού
Το ιστορικό αναπαραγωγής του βίντεο
Το πρώτο αντίστοιχο δημοσίευμα στα ελληνικά που καταγράψαμε, αναρτήθηκε στο zougla.gr. Ακολούθησε πληθώρα δημοσιευμάτων, με κεντρικό σημείο αναπαραγωγής άρθρα των skai.gr και in.gr. Έπειτα, το πρώτο άρθρο διαγράφηκε, ενώ το δεύτερο πρόσθεσε στον τίτλο του τον σχολιασμό «το μοντάζ που έπεισε τους πάντες», χωρίς όμως άλλη διευκρίνηση.
Τα δημοσιεύματα βασίζονται σε ανάρτηση του βραζιλιάνου Olisio Barbosa στο Facebook, ο οποίος συστήνεται μόνο ως πρώην ταμίας τράπεζας και γενικά δημοσιεύει προσωπικές αναρτήσεις μικρής απήχησης. Ωστόσο, στις 21 Σεπτεμβρίου 2024, προχώρησε στην ανάρτηση του επίμαχου βίντεο, η οποία απέκτησε διεθνή απήχηση, με 14 εκατομμύρια θεάσεις και πολλές κοινοποιήσεις, μεταξύ άλλων, και από ελληνικούς λογαριασμούς.
Η ανάρτηση συνοδευόταν από την εξής περιγραφή:
Το βίντεο γυρίστηκε στον Αρκτικό Κύκλο, ακριβώς στα σύνορα του Καναδά, της Αλάσκας και της Ρωσίας. Χρειάστηκαν μόνο λίγα δευτερόλεπτα για την καταγραφή ενός τοπίου πραγματικά εντυπωσιακού από κάθε άποψη. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί μόνο μία φορά το χρόνο για 35 δευτερόλεπτα· η Σελήνη εμφανίζεται σε όλη της τη δόξα, σε σημείο που μοιάζει σαν να πρόκειται να συγκρουστεί με τη Γη, και αμέσως μετά συμβαίνει μια ολική έκλειψη του ήλιου που διαρκεί μόνο 5 δευτερόλεπτα, κατά τη διάρκεια των οποίων σκοτεινιάζει ξαφνικά και στη συνέχεια επανέρχεται το φως. Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει μόνο στο σημείο του περιηλίου (το σημείο όπου η Σελήνη είναι πιο κοντά στη Γη), και τότε μπορούμε να αντιληφθούμε την τεράστια ταχύτητα με την οποία κινείται ο πλανήτης μας.
Ενώ πολλά από τα ελληνικά δημοσιεύματα αποδίδουν τη μαγνητοσκόπηση του υποτιθέμενου συμβάντος στον Olisio Barbosa, στην πραγματικότητα η ανάρτηση δεν αναφέρει κάτι τέτοιο σαφώς. Επίσης, τόσο το κείμενο της ανάρτησης όσο και το επίμαχο βίντεο, αναδημοσιεύονται σε κοινωνικά δίκτυα από το Μάιο του 2021. Έκτοτε έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες διαψεύσεις της αυθεντικότητας του βίντεο, από ομάδες ελέγχου γεγονότων ανά τον κόσμο.
Όπως διαπιστώθηκε κατόπιν σχετικής έρευνας, το βίντεο δημιουργήθηκε από τον Ουκρανό Aleksey Patrev, ο οποίος είναι επαγγελματίας ψηφιακών γραφικών, με δημοφιλή προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα. Παρακάτω παραθέτουμε τα τελευταία βίντεο που έχει δημιουργήσει και αναρτήσει στον λογαριασμό του στο Youtube. Όλα τους αφορούν την απεικόνιση εντυπωσιακών φανταστικών συμβάντων, με το διάστημα και τη σελήνη να είναι μια από τις συχνές θεματικές τους.
Ανάλυση του βίντεο και των στοιχείων για την κίνηση της σελήνης
Το βίντεο και η περιγραφή του παρουσιάζουν μια σειρά από επιστημονικά αδύνατα στοιχεία, τα οποία θα εξετάσουμε παρακάτω με τη σειρά.
Το πιο προφανές απ’ όλα, είναι το μέγεθος του φεγγαριού, που στο βίντεο εμφανίζεται πολλές φορές μεγαλύτερο από το πραγματικό. Ένα περιφερειακά σχετικό φαινόμενο ονομάζεται υπερπανσέληνος, όπου τρεις με τέσσερις φορές ανά έτος, το φεγγάρι βρίσκεται στην ελάχιστη απόστασή του από την γη, οπότε και φαίνεται ελαφρώς μεγαλύτερο από το συνηθισμένο μέγεθός του. Αλλά, όπως εξηγεί η NASA, η διαφορά ορατού μεγέθους της σελήνης στις περιπτώσεις ελάχιστης και μέγιστης απόστασης από τη γη, φτάνει μόλις το 14%, ενώ η διαφορά φωτεινότητας φτάνει μέχρι και το 30%. Πρόκειται για μεγέθη κατά τάξεις μικρότερα από αυτά που φαίνονται στο επίμαχο βίντεο.
Για λόγους σύγκρισης, παρακάτω παραθέτουμε ένα πραγματικό πλάνο της πορείας του φεγγαριού:
Χρειάζεται επίσης να διευκρινιστεί ότι σε αντίθεση με την πλαισίωση των δημοσιευμάτων, το ορατό μέγεθος του φεγγαριού αλλάζει απειροελάχιστα μεταξύ διαφορετικών τοποθεσιών της γης, και παρομοίως, το φαινόμενο της υπερπανσελήνου λαμβάνει χώρα σχεδόν ταυτόχρονα μεταξύ διαφορετικών χωρών. Έτσι, αν το φαινόμενο του επίμαχου βίντεο ήταν πραγματικό, δε θα ήταν καταγράψιμο μόνο στο ακριβές σημείο που αναφέρεται ότι λαμβάνει χώρα η βιντεοσκόπηση.
Αλλά και το αναφερόμενο μέρος της βιντεοσκόπησης είναι ανύπαρκτο. Γίνεται λόγος για σημείο «ακριβώς στα σύνορα του Καναδά, της Αλάσκας και της Ρωσίας», αλλά στην πραγματικότητα, η Αλάσκα με τη Ρωσία χωρίζονται από τον Βερίγγειο πορθμό, ένα σώμα νερού ελάχιστου φάρδους 82 χιλιομέτρων, ενώ ο Καναδάς βρίσκεται ανατολικά από την Αλάσκα, απέχοντας πάνω από 1000 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ρωσίας.
Επιπλέον, ο τρόπος που φωτίζεται η σελήνη στο βίντεο είναι φυσικά αδύνατος. Καθώς η σελήνη δε διαθέτει δικό της φωτισμό αλλά αντανακλάει το φως του ηλίου, ο μόνος τρόπος να γίνει εξ ολοκλήρου ορατή η μία πλευρά της στη γη (πανσέληνος), είναι η γη να βρίσκεται στη μέση μεταξύ των τριών σωμάτων, με τη σελήνη «πίσω» της, ενώ τον ήλιο «εμπρός» της. Αντιθέτως, οι εκλείψεις ηλίου, όπως αυτή που καταγράφει το βίντεο, λαμβάνουν χώρα στην απέναντι φάση της σελήνης (νέα σελήνη), όπου αυτή βρίσκεται μεταξύ γης και ηλίου.
Το επόμενο βίντεο που παραθέτουμε εξηγεί παραστατικά το πώς φωτίζεται η σελήνη, ανάλογα με την ακριβή φάση περιστροφής της:
Συνεπώς, το βίντεο απεικονίζει τις δύο αντιδιαμετρικές φάσεις της σελήνης στο ίδιο πλάνο, παρότι αυτές απέχουν περί τις 14 ημέρες, στις οποίες φυσικά παρεμβάλονται αντίστοιχα πολλές επαναλήψεις ανατολής και δύσης του φεγγαριού, αντί για απευθείας μετάβαση. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί επίσης ότι ο χρόνος των 35 δευτερολέπτων για την ανατολή και δύση της σελήνης που απεικονίζει το βίντεο, είναι εξαιρετικά μικρός. Σε ένα πραγματικό σενάριο, ο χρόνος θα ήταν σχετικά σύντομος εφόσον η σελήνη διατηρούσε τη σημερινή της ταχύτητα, ήταν τόσο κοντά στη γη και εκτελούσε στενή τροχιά πάνω απ’ τον οπτικό ορίζοντα, αλλά μάλλον όχι τόσο ακαριαίος.
Τέλος, σημειώνουμε ότι η υπερπανσέληνος μεταβάλει ελαφρώς τις βαρυτικές δυνάμεις που ασκούνται στη γη, και επηρεάζει αναλόγως την παλίρροια της θάλασσας. Έτσι, αν το φεγγάρι μπορούσε να φτάσει πολλές φορές κοντύτερα στη γη, όπως φαίνεται στο επίμαχο βίντεο, θα παρατηρούνταν παγκοσμίως καινοφανείς φυσικές καταστροφές, που ανάλογα με τις ακριβείς συνθήκες, θα μπορούσαν να φτάσουν σε επίπεδο απειλής του ανθρώπινου πολιτισμού. Επίσης, ανάλογα με την ακριβή απόσταση, η σελήνη μπορεί να διαλυόταν υπό τη βαρυτική δύναμη της γης. Παρακάτω παραθέτουμε ένα βίντεο που περιγράφει τις πιθανότερες πλανητικές επιπτώσεις ανάλογα με την απόσταση του φεγγαριού, σύμφωνα με τις μοντελοποιήσεις ειδικών:
Συμπέρασμα
Το επίμαχο βίντεο δεν είναι πραγματικό, αλλά προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας. Αναρτήθηκε το 2021 από επαγγελματία με ιστορικό παραγωγής παρόμοιων εντυπωσιακών πλάνων. Η αναφορά σε πραγματικό συμβάν κυκλοφόρησε αυθαίρετα σε άσχετες δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ πολλά στοιχεία καταδεικνύουν ότι πρόκειται για ψηφιακό πλάνο. Καταρχάς, το πραγματικό οπτικό μέγεθος της σελήνης αυξομειώνεται σε ελάχιστο βαθμό σε σχέση με το βίντεο, και σε κάθε περίπτωση, το μέγεθός της δεν εμφανίζεται διαφορετικό σε διαφορετικές τοποθεσίες. Η ίδια η τοποθεσία που αναφέρει η περιγραφή δεν υφίσταται, καθώς ο Καναδάς δε συνορεύει με τη Ρωσία. Επίσης, το βίντεο υποδηλώνει ότι η σελήνη μεταβαίνει άμεσα από τη νέα φάση της σε πανσέληνο, ενώ στην πραγματικότητα χρειάζονται 14 ημέρες και αντίστοιχες επαναλήψεις ανατολής/δύσης. Τέλος, μια τόσο στενή προσέγγιση της σελήνης στη γη θα προκαλούσε καινοφανείς φυσικές καταστροφές.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)