| schema:text
| - Σε ιστοσελίδες μέσων ενημέρωσης και μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησε ο ισχυρισμός ότι η κατανάλωση της βιταμίνης B1 λειτουργεί ως απωθητικό κουνουπιών. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός δεν υποστηρίζεται από τα διαθέσιμα δεδομένα.
Αναπαραγωγές του ισχυρισμού σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: destora.com, aegeanews.gr, ipliroforia.gr
Ο ισχυρισμός γνώρισε διάδοση και από λογαριασμούς και σελίδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραδείγματα των οποίων μπορείτε να βρείτε εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Στα υπό εξέταση δημοσιεύματα διαβάζουμε τα εξής:
Μια Βιταμίνη που αν την καταναλώσετε δεν θα σας τσιμπήσει ούτε ένα κουνούπι
Είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού. Οι περισσότεροι ανυπομονούν να βγουν έξω και να απολαύσουν τον ωραίο καιρό, αλλά μαζί με τις υψηλές θερμοκρασίες έρχονται παρέα και μερικά μικρά και ενοχλητικά πλάσματα: τα κουνούπια!
Είναι σχεδόν αδύνατον να αποφύγουμε αυτά τα ενοχλητικά ιπτάμενα έντομα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει, ότι τα κουνούπια ήταν υπεύθυνα για πάνω από 1 εκατομμύρια θανάτους, καθιστώντας τα τα πιο θανατηφόρα ζώα του πλανήτη.
Ο ιός Ζίκα είναι ένας από τους πιο πρόσφατους παγκόσμιους κινδύνους για την υγεία και μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών.
Ακριβώς επειδή δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε το λογικό είναι να πάρουμε προληπτικά μέτρα. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν εντομοαπωθητικά, που περιέχουν DEET, μια ισχυρή χημική ουσία που μπορεί να προκαλέσει μερικές πολύ άσχημες και σοβαρές παρενέργειες. Αντί να ψεκάζετε με χημικά σπρέι το δέρμα σας δοκιμάστε μια εναλλακτική λύση που περιλαμβάνει την βιταμίνη Β1 (θειαμίνη).
Είναι ένας ασφαλέστερος τρόπος για να αποφύγετε τα κουνούπια και ίσως είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε.
Γνωστή και ως θειαμίνη, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την βιταμίνη Β1 για να απομακρύνουν τα κουνούπια εδώ και πολλά χρόνια. Πολλοί ισχυρίζονται, ότι με μια καθημερινή δόσης βιταμίνης Β1 έχουν καταφέρει να μειώσουν δραματικά τα κουνούπια που τους τσιμπάνε.
Η βιταμίνη Β1 αλλάζει την οσμή του σώματος με έναν τρόπου που δεν αρέσει καθόλου στα κουνούπια. Η ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα είναι 20-25 μιλιγκράμ 3 φορές την ημέρα, αλλά μπορείτε να την πάρετε και μέσω της διατροφής σας από τρόφιμα, όπως το λάχανο, το μπρόκολο, οι ηλιόσποροι και το κουνουπίδι.
Ανάλυση του ισχυρισμού
Η θειαμίνη και η προέλευση της φήμης περί εντομοαπωθητικής δράσης της
Ο ισχυρισμός ότι η βιταμίνη Β1, γνωστή και ως θειαμίνη, έχει εντομοαπωθητική δράση κυκλοφορεί εδώ και αρκετά χρόνια στο διαδίκτυο, χωρίς ωστόσο να υποστηρίζεται από σχετικά επιστημονικά δεδομένα.
Η φήμη ξεκίνησε από μελέτη που εξέδωσε ο W. Ray Shannon το 1943 στην οποία περιέγραφε τα αποτελέσματα χορήγησης θειαμίνης σε 10 ασθενείς οι οποίοι ανέφεραν, σύμφωνα με την μελέτη, ότι η θειαμίνη ανακούφισε την φαγούρα από τα τσιμπήματα κουνουπιών και ότι μείωσε την συχνότητα των τσιμπημάτων. Σε αντίστοιχη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1945, ο παιδίατρος Howard Eder ισχυρίστηκε ότι 10 mg θειαμίνης μπορούσαν να προστατέψουν ασθενείς από τσιμπήματα ψύλλων ενώ το 1958, μέσα από άλλη μελέτη, ο Dieter Müting ισχυρίστηκε ότι 200 mg θειαμίνης προλαμβάνουν τα τσιμπήματα κουνουπιών κάνοντας την υπόθεση ότι η δράση της θειαμίνης προκύπτει από διάσπαση και έκκριση από το δέρμα.
Ωστόσο, ο ισχυρισμός περί διάσπασης και έκκρισης της βιταμίνης Β1 στο δέρμα δεν έχει βάση καθώς η βιταμίνη Β1 δεν διασπάται στον οργανισμό μας ούτε έχει κάποιον γνωστό μηχανισμό δράσης στο δέρμα που να σχετίζεται με απώθηση εντόμων. Αντίθετα, όταν καταναλώνεται ένα μέρος της απορροφάται1Martel, Julianna L., et al. “StatPearls [Internet].” Vitamin B1 (Thiamine). StatPearls Publishing, 12 Oct. 2022, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482360. από τον οργανισμό και χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες βιοχημικές διεργασίες, ένα πολύ μικρό μέρος αποθηκεύεται για λίγο σε κάποια όργανα, ενώ το υπόλοιπο αποβάλλεται μέσω των ούρων. Κατ’ επέκταση, ο ισχυρισμός των εξεταζόμενων δημοσιευμάτων περί ημερήσιας συνιστώμενης ποσότητας πρόσληψης βιταμίνης B1 20-25 mg 3 φορές τη μέρα, δηλαδή 60-75 mg τη μέρα, είναι επίσης αβάσιμος. Αφενός η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Β1 είναι περίπου 1.1-1.2 mg τη μέρα για ενήλικες και αφετέρου, όπως προαναφέραμε, η πλεονάζουσα ποσότητα αποβάλλεται απ’ τον οργανισμό μέσω των ούρων. Επιπρόσθετα, και τα κουνούπια χρησιμοποιούν την θειαμίνη για βασικές ανάγκες του οργανισμού τους χωρίς να υπάρχει κάποιος γνωστός λόγος ή μηχανισμός που να επιβεβαιώνει ότι αποφεύγουν την ουσία.
Οι προσπάθειες που έγιναν για επαναληπτικά πειράματα, μετά την δημοσίευση των αρχικών μελετών για τις εντομοαπωθητικές ιδιότητες της θειαμίνης που παραθέσαμε, απέτυχαν με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρώτη σχετική κλινική δοκιμή το 1965 η οποία κατέληξε στο ότι η βιταμίνη Β1 δεν λειτουργεί ως απωθητικό κουνουπιών. Εν τέλει, όλες οι επαναληπτικές μελέτες που απέτυχαν να αναπαράγουν τα αρχικά αποτελέσματα για την βιταμίνη B1, οδήγησαν τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ να δηλώσει επίσημα (σελίδα 140) το 1985 πως όλα τα εντομοαπωθητικά που λαμβάνονται από το στόμα δεν αναγνωρίζονται από τον φορέα ως ασφαλή και αποτελεσματικά, χωρίς να έχει γίνει κάποια αλλαγή στην θέση του φορέα έκτοτε.
Όλα τα στοιχεία που αφορούν την ιστορία του ισχυρισμού και τα δεδομένα περί αποτελεσματικότητας της θειαμίνης ως εντομοαπωθητικό έχουν συνοψιστεί και σε συστηματική ανασκόπηση2Shelomi, Matan. “Thiamine (vitamin B1) as an insect repellent: a scoping review.” Bull. Entomol. Res., vol. 112, no. 4, Aug. 2022, pp. 431-40, doi: 10.1017/S0007485321001176. της βιβλιογραφίας που εξέτασε πάνω από 100 σχετικές μελέτες, η οποία δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 στο περιοδικό Bulletin of Entomological Research, το συμπέρασμα της οποίας είναι ότι δεν τεκμηριώνεται δράση τη θειαμίνης ως απωθητικό κατά των κουνουπιών.
Η χρήση εντομοαπωθητικών που περιέχουν DEET
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποια δεδομένα αναφορικά με αρνητικές επιπτώσεις της χημικής ουσίας DEET στην ανθρώπινη υγεία, αυτές ποικίλουν και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως ο τρόπος και η διάρκεια έκθεσης στην ουσία, η περιεκτικότητα της ουσίας στο προϊόν και η πιθανή ατομική ευαισθησία του εκάστοτε χρήστη3“Toxicological Profile for DEET (N,N-DIETHYL-META-TOLUAMIDE).” HEALTH EFFECTS. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (US), Aug. 2017, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK592096.. Παράλληλα, ανασκοπήσεις μελετών έχουν δείξει ότι η προσεκτική χρήση προϊόντων με DEET μέσω δερματικής εφαρμογής είναι ασφαλής για τον άνθρωπο στο πλαίσιο προστασίας από τσιμπίματα εντόμων.4“Regulations.gov.” 21 Jan. 2023, www.regulations.gov/document/EPA-HQ-OPP-2012-0162-0012. Αρχειοθετημένο εδώ.5Gomes Fernandes, Maria Raquel, et al. “Efficacy and safety of repellents marketed in Brazil against bites from Aedes aegypti and Aedes albopictus: A systematic review.” Travel Med. Infect. Dis., vol. 44, 1 Nov. 2021, p. 102179, doi:10.1016/j.tmaid.2021.102179.
Η χρήση εντομοαπωθητικών που περιέχουν την ουσία DEET συστήνεται ως αποτελεσματική μέθοδος αποφυγής τσιμπιμάτων από κουνούπια (και άλλα έντομα) από πολλούς επίσημους φορείς όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών6“Zika Virus – Protect Yourself from Mosquito Bites.” CDC, 9 Nov. 2022, www.cdc.gov/zika/prevention/prevent-mosquito-bites.html. (CDC) των ΗΠΑ, η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος7Ocspp. “DEET.” US EPA, 7 Sept. 2022, www.epa.gov/insect-repellents/deet. (EPA) των ΗΠΑ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (ECDC) και η Αμερικανική Ένωση Αντιμετώπισης Κουνουπιών8“FAQ – American Mosquito Control Association.” 30 July 2023, www.mosquito.org/page/faq#Which%20repellent%20works%20best?., εφόσον ακολουθούνται αυστηρά οι οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στα προϊόντα που περιέχουν DEET. Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, τέτοιες οδηγίες περιλαμβάνουν μέτρα όπως αποφυγή εφαρμογής των σχετικών προϊόντων κόντα στα μάτια και το στόμα, σε ανοιχτές πληγές ή ερεθισμούς στο δέρμα και κάτω από τα ρούχα σε σημεία που δεν είναι εκτεθειμένα στο περιβάλλον.
Άλλες εγκεκριμένες ουσίες εντομοαπωθητικών σκευασμάτων
Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται κατάλληλα εντομοαπωθητικά προϊόντα για την αποφυγή τσιμπιμάτων από κουνούπια και άλλα παράσιτα όπως τσιμπούρια. Η παραπλανητική ώθηση για χρήση αναποτελεσματικών προϊόντων όπως αυτά που περιέχουν θειαμίνη9Rodriguez, Stacy D., et al. “The Efficacy of Some Commercially Available Insect Repellents for Aedes aegypti (Diptera: Culicidae) and Aedes albopictus (Diptera: Culicidae).” J. Insect Sci., vol. 15, no. 1, 1 Jan. 2015, p. 140, doi:10.1093/jisesa/iev125. είναι δυνητικά επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία καθώς οδηγούν σε έκθεση του οργανισμού σε επικίνδυνες ασθένεις των οποίων μεταφορείς είναι τα κουνούπια και τα τσιμπούρια, όπως για παράδειγμα ελονοσία, μόλυνση από τον ιό Ζίκα και τον ιό του Δυτικού Νείλου και τη νόσο του Lyme αντίστοιχα.
Σύμφωνα με επίσημους φορείς όπως η προαναφερόμενη EPA των ΗΠΑ, υπάρχουν προϊόντα και με άλλες ενεργές ουσίες οι οποίες λειτουργούν ως εντομοαπωθητικές, όπως, μεταξύ άλλων, προϊόντα που περιέχουν πικαριδίνη10Costantini, Carlo, et al. “Field evaluation of the efficacy and persistence of insect repellents DEET, IR3535, and KBR 3023 against Anopheles gambiae complex and other Afrotropical vector mosquitoes.” Trans. R. Soc. Trop. Med. Hyg., vol. 98, no. 11, 1 Nov. 2004, pp. 644-52, doi:10.1016/j.trstmh.2003.12.015. Αρχειοθετημένο εδώ.. Ευρύτερα, η έρευνα εναλλακτικών αποτελεσματικών εντοποαπωθητικών συνεχίζεται, ενώ πρόσφατη μελέτη11Iovinella, Immacolata, et al. “Cyclic Acetals as Novel Long-Lasting Mosquito Repellents.” J. Agric. Food Chem., vol. 71, no. 4, 1 Feb. 2023, pp. 2152-9, doi:10.1021/acs.jafc.2c05537. βρήκε πως μια νέα κατηγορία χημικών ενώσεων που ονομάζονται κυκλικές υδροξυακετάλες φαίνεται να έχει αποτελεσματική εντομοαπωθητική δράση ενάντια στα κουνούπια και μεγαλύτερη διάρκεια προστασίας σε σχέση με την ουσία DEET.
Συμπέρασμα
Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ισχυρισμός ότι η βιταμίνη B1, ή αλλιώς θειαμίνη, έχει τεκμηριωμένη δράση κατά των κουνουπιών είναι ψευδής. Πέραν του ότι δεν υπάρχει σχετικός βιοχημικός μηχανισμός που να εξηγεί τέτοια δράση, καθώς τα κουνούπια χρησιμοποιούν την θειαμίνη για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού τους, σειρά σχετικών πειραμάτων που έχουν διεξαχθεί δεν κατάφεραν να αποδείξουν τέτοια επίδραση της ουσίας.
Δημοσιογράφος / Fact-checker με αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και την κατάρριψη ψευδοεπιστημών.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)