| schema:text
| - Σε αναρτήσεις που διαμοιράζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορεί ο ισχυρισμός πως μεγάλο ποσοστό παιδιών που μεγαλώνουν με γονείς του ίδιου φύλου κακοποιούνται και πάσχουν από σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, ενώ εμφανίζουν σημαντικές διαφορές στην προσαρμογή τους συγκριτικά με παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς διαφορετικού φύλου. Ο εν λόγω ισχυρισμός, ο οποίος κυκλοφορεί ανά διαστήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτελεί διαστρέβλωση των δεδομένων που υπάρχουν στη βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο σύνθετο ζήτημα.
Παραδείγματα σχετικών αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα βρείτε αρχειοθετημένα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.
Οι εξεταζόμενοι ισχυρισμοί
Σύμφωνα με τη μελέτη Sullins, D. Paul (2016)
– Το 92% των παιδιών που υιοθετούνται από ομοφυλόφιλους κακοποιούνται.
– Το 51% πάσχουν από κατάθλιψη.
– Το 72% είναι παχύσαρκα.
– To 30% έχουν τάση αυτοκτονίας.
Πηγή: Sullins, D. Paul (2016). Invisible Victims: Delayed Onset Depression among Adults with Same-Sex Parents. Depression Research and Treatment, 2016(), 1–8. doi:10.1155/2016/2410392
Σημαντική διάδοση σημείωσε και το υπόμνημα που έστειλε η ψυχίατρος παίδων και εφήβων Καλλιόπη Προκοπάκη στη Βουλή στο πλαίσιο της ψήφισης του νομοσχεδίου για τον γάμο ομοφυλόφιλων ζευγαριών. Στο εν λόγω υπόμνημα, η κ. Προκοπάκη κάνει αναφορά στο γεγονός ότι η βιβλιογραφία δείχνει πως δεν υπάρχουν διαφορές στην ψυχολογική ανάπτυξη και ευημερία των παιδιών που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλους γονείς, ωστόσο αναφέρει πως οι εν λόγω μελέτες είχαν σημαντικές μεθοδολογικές ελλείψεις. Ενώ λοιπόν είναι αλήθεια ότι οι παλιότερες μελέτες σχετικά με το θέμα εμφάνιζαν περιορισμούς στα δείγματα που εξετάζονταν, πλέον υπάρχουν ενημερωμένες ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας και πολύ μεγαλύτερες μελέτες με αντιπροσωπευτικά δείγματα που καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Αυτά τα στοιχεία θα εξεταστούν αναλυτικά στο παρόν άρθρο.
Ανάλυση των ισχυρισμών
Τα στοιχεία της επίμαχης μελέτης
Η επίμαχη μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Depression Research and Treatment το 2016 από τον Dr. Paul Sullins, έναν καθολικό ιερέα και καθηγητή του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Catholic University of America, ο οποίος έχει δημοσιεύσει και άλλες μελέτες στις οποίες ασκεί κριτική στην υιοθεσία αλλά και στον γάμο ομοφυλόφιλων ζευγαριών.1Sullins, D. Paul. “Emotional Problems among Children with Same-Sex Parents: Difference by Definition.” JESBS, 18 Feb. 2015, pp. 99-120, doi:10.9734/BJESBS/2015/15823.2Sullins, D. Paul. “The Unexpected Harm of Same-sex Marriage: A Critical Appraisal, Replication and Re-analysis of Wainright and Patterson’s Studies of Adolescents with Same-sex Parents.” JESBS, 8 Aug. 2015, pp. 1-22, doi:10.9734/BJESBS/2015/19337.3Paul Sullins, D. “Sample Errors Call Into Question Conclusions Regarding Same-Sex Married Parents: A Comment on “Family Structure and Child Health: Does the Sex Composition of Parents Matter?”.” Demography, vol. 54, no. 6, 1 Dec. 2017, pp. 2375-83, doi:10.1007/s13524-017-0616-9. Ωστόσο, και η επίμαχη αλλά και όλες οι υπόλοιπες μελέτες που αναφέρθηκαν, έχουν σημαντικά προβλήματα στον σχεδιασμό και στα συμπεράσματα.
Στην επίμαχη μελέτη αναφέρεται ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ζευγάρια του ίδιου φύλου εμφανίζουν μεγαλύτερο ρίσκο κατάθλιψης συγκριτικά με τα παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς διαφορετικού φύλου. Ωστόσο, η μελέτη δεν συγκρίνει ομοφυλόφιλα και ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που μεγαλώνουν παιδιά από την γέννηση τους. Αντίθετα η σύγκριση γίνεται μεταξύ παιδιών που μεγάλωσαν με γονείς διαφορετικού φύλου και παιδιών που μεγάλωσαν χωρίς καθορισμένες συνθήκες. Συγκεκριμένα, ο Sullins έβαλε στην ίδια κατηγορία παιδιά που μεγάλωσαν από την γέννηση τους με γονείς του ίδιου φύλου και παιδιά που μεγάλωσαν αρχικά σε ένα σπίτι με ετεροφυλόφιλους γονείς εκ των οποίων ο ένας σύναψε αργότερα στην ζωή του παιδιού σχέση με άλλο άτομο του ίδιου φύλου. Σε αυτό το πλαίσιο η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψιν ότι ο παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία του παιδιού δεν είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα του γονέα αλλά οι προστριβές μεταξύ των γονέων. Αντίστοιχα η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψιν της κανέναν άλλο παράγοντα που μπορεί να έχει επίπτωση στην ψυχολογία ενός παιδιού αλλά εστιάζει εξ ολοκλήρου στον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων ως αιτιώδη παράγοντα των παρατηρούμενων προβλημάτων στην ψυχολογική υγεία των παιδιών.
Σχετικές παρατηρήσεις αναφορικά με τα μεθοδολογικά σφάλματα της μελέτης τονίστηκαν σε επιστολή προς τον εκδότη (letter to the editor) που στάλθηκε από τον Dr. Nathaniel Frank, και την οποία δημοσίευσε το περιοδικό στην σελίδα της μελέτης. Ένα χρόνο μετά την δημοσίευση της επιστολής του Dr. Frank, το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύθηκε η μελέτη πρόσθεσε μια επιστολή εκδήλωσης ανησυχίας για την εγκυρότητα της μελέτης (Expression of Concern) αναφορικά με την μεθοδολογία και την βάση των συμπερασμάτων του Sullins.
Η επιστολή εκδήλωσης ανησυχίας, μεταξύ άλλων, ανέφερε τα εξής:
Τον Ιούνιο του 2016, πολλοί αναγνώστες εκδήλωσαν προβληματισμό για την εν λόγω μελέτη. Εκείνη την περίοδο εξετάσαμε την διαδικασία peer-review της μελέτης και επικοινωνήσαμε τους προβληματισμούς μας με τον συγγραφέα. Σε αυτούς τους προβληματισμούς συμπεριλαμβάνονταν: το μικρό δείγμα ομοφυλόφιλων ζευγαριών που χρησιμοποιήθηκε, την έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς σε άλλους παράγοντες πέραν του σεξουαλικού προσανατολισμού των γονέων, όπως για παράδειγμα οι επιπτώσεις του χωρισμού, που ενδέχεται να επηρέασαν την ευημερία των παιδιών που συμπεριλήφθηκαν στην μελέτη, τον εικαζόμενο αιτιώδη συσχετισμό που υποδηλώνει ο τίτλος “Αόρατα Θύματα” και την σύγκρουση συμφερόντων που υποδηλώνει η θέση του συγγραφέα ως καθολικού ιερέα.
Τι δείχνει η συνολική βιβλιογραφία για την ψυχολογική υγεία και την ανάπτυξη παιδιών με γονείς του ίδιου φύλου
Όπως έχει σημειωθεί από πολλούς επίσημους φορείς όπως η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων, οι παλαιότερες μελέτες σχετικά με το ζήτημα της κατάστασης παιδιών με γονείς του ίδιου φύλου είχαν περιορισμένα και όχι πλήρως αντιπροσωπευτικά δείγματα. Αυτό το φαινόμενο, μεταξύ άλλων, αποδίδεται στην μειωμένη αποδοχή της κοινότητας LGBTQIA+ από τον γενικό πληθυσμό και στα ελλιπή μεθοδολογικά κριτήρια, δύο σημεία τα οποία βελτιώθηκαν σημαντικά από τις αρχές του 2000 μέχρι σήμερα. Ωστόσο, πλέον υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να στηριχθεί το συμπέρασμα πως η ευημερία παιδιών που μεγαλώνουν με γονείς του ίδιου φύλου δεν εμφανίζει διαφορές με παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες με ετεροφυλόφιλους γονείς, παρότι έχει τεθεί το ζήτημα για ανάγκη περισσότερων μελετών με μεγαλύτερα δείγματα.
Διαχρονική μελέτη (longitudinal study) που δημοσιεύθηκε το 2010 στο περιοδικό Pediatrics4Gartrell, Nanette and Henny Bos. “US National Longitudinal Lesbian Family Study: Psychological Adjustment of 17-Year-Old Adolescents.” Pediatrics, vol. 126, no. 1, 1 July 2010, pp. 28-36, doi:10.1542/peds.2009-3153. Αρχειοθετημένο εδώ. εξέτασε 78 παιδιά τα οποία γεννήθηκαν με τεχνητή γονιμοποίηση και μεγάλωσαν με δύο μητέρες. Οι ερευνητές εξέτασαν τις μητέρες μέσω ερωτηματολογιών κατά την διάρκεια της κύησης και όταν τα παιδιά ήταν 2, 5, 10 και 17 ετών και, σύμφωνα με τις απαντήσεις, τα παιδιά έδειξαν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής και ακαδημαϊκής απόδοσης συγκριτικά με παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων. Ωστόσο, όπως σημειώνουν και οι ίδιοι οι ερευνητές, η μελέτη είχε σημαντικούς περιορισμούς, ενδεικτικά το γεγονός ότι το δείγμα δεν ήταν τυχαιοποιημένο. Οι μητέρες που συμμετείχαν στην μελέτη είχαν τους οικονομικούς πόρους για να συμμετέχουν σε εκπαίδευση για το πώς να μεγαλώσουν παιδιά, ενώ ζούσαν σε κοινότητες με μεγαλύτερα επίπεδα αποδοχής της ταυτότητας τους. Επιπρόσθετα, δεν υπήρχε στάθμιση για κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και εθνικότητα τα οποία παίζουν ρόλο στην τελική έκβαση της μελέτης.
Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε το 2013 από το Αυστραλιανό Ινστιτούτο Οικογενειακών Μελετών5Qu, L., Knight, K., & Higgins, D. (2016). Same-sex couple families in Australia (Facts Sheets). Melbourne: Australian Institute of Family Studies. Αρχειοθετημένο εδώ. κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν στέρεα στοιχεία που δείχνουν ότι οι οικογένειες που αποτελούνται από ομοφυλόφιλους γονείς συνιστούν υποστηρικτό περιβάλλον για το μεγάλωμα παιδιών.
Ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε από τους Manning et al. το 2014 στο περιοδικό Population Research and Policy Review6Manning, Wendy D., et al. “Child Well-Being in Same-Sex Parent Families: Review of Research Prepared for American Sociological Association Amicus Brief.” Popul. Res. Policy Rev., vol. 33, no. 4, 1 Aug. 2014, pp. 485-502, doi:10.1007/s11113-014-9329-6. Αρχειοθετημένο εδώ. εξέτασε δεδομένα δεκαετίας από 40 δημοσιευμένες μελέτες και κατέληξε στο ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλα ζευγάρια δεν έχουν καμία διαφορά με παιδιά που μεγαλώνουν με ετεροφυλόφιλα ζευγάρια στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, στην νοητική και κοινωνική ανάπτυξη, στην ψυχολογική ευημερία, στην σεξουαλική ανάπτυξη ή στην εμφάνιση προβλημάτων συμπεριφοράς.
Σχετικά πρόσφατη μελέτη για το ζήτημα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό American Sociological Review τον Σεπτέμβριο του 20207Mazrekaj, D., De Witte, K., & Cabus, S. (2020). School Outcomes of Children Raised by Same-Sex Parents: Evidence from Administrative Panel Data. American Sociological Review, 85(5), 830-856. https://doi.org/10.1177/0003122420957249 και εξέτασε δεδομένα από 2,971 παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων από την Ολλανδία και περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων από την γέννηση τους, καλύπτοντας δεδομένα είκοσι ετών. Τα δεδομένα έδειξαν ότι, σταθμίζοντας διάφορους παράγοντες συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, τα παιδιά που μεγάλωσαν από την γέννηση ή από μικρή ηλικία με ομοφυλόφιλους γονείς είχαν καλύτερες επιδόσεις από τα παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης πως όταν τα παιδιά ξεκινούσαν να μένουν με ομοφυλόφιλους γονείς σε μεγαλύτερη ηλικία εμφάνιζαν χαμηλότερες επιδόσεις, όχι όμως κατά πολύ. Συνυπολογίζοντας όλες τις σχετικές παραμέτρους οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλα ζευγάρια εμφανίζουν ίδιες αν όχι μεγαλύτερες επιδόσεις στο σχολείο συγκριτικά με παιδιά που μεγαλώνουν με ετεροφυλόφιλους γονείς.
Επιπρόσθετα στοιχεία μας δίνει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Demography τον Απρίλιο του 20218Kabátek, Jan and Francisco Perales. “Academic Achievement of Children in Same- and Different-Sex-Parented Families: A Population-Level Analysis of Linked Administrative Data From the Netherlands.” Demography, vol. 58, no. 2, 1 Apr. 2021, pp. 393-418, doi:10.1215/00703370-8994569. και εξέτασε τις ακαδημαϊκές επιδόσεις παιδιών που μεγάλωσαν σε οικογένειες με ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους γονείς. Στην εν λόγω μελέτη εξετάστηκαν συνολικά δεδομένα από 1,454,577 παιδιά μεταξύ 2006 και 2018, 3,006 εκ των οποίων ήταν παιδιά που μεγάλωναν σε οικογένειες με γονείς του ίδιου φύλου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν με γονείς του ίδιου φύλου είχαν καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις εξετάζοντας πολλαπλές παραμέτρους όπως βαθμολογία σε τυποποιημένα διαγωνίσματα, ρυθμούς αποφοίτησης από το λύκειο και εγγραφών στο πανεπιστήμιο.
Ακόμα πιο πρόσφατη είναι ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2023 στο περιοδικό British Medical Journal9Zhang, Yun, et al. “Family outcome disparities between sexual minority and heterosexual families: a systematic review and meta-analysis.” BMJ Global Health, vol. 8, no. 3, 1 Feb. 2023, p. e010556, doi:10.1136/bmjgh-2022-010556. και εξέτασε τα δεδομένα από 34 σχετικές μελέτες για το ζήτημα της σταθερότητας του οικογενειακού περιβάλλοντος και της ψυχολογικής υγείας παιδιών που μεγάλωσαν με ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους γονείς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που εξετάστηκαν, οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι η ψυχολογική προσαρμογή, η φυσική υγεία, οι σχολικές επιδόσεις, καθώς και η διαχείριση σχέσεων εντός και εκτός οικογένειας των παιδιών δεν εμφάνισε ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δυο τύπων οικογενειακού περιβάλλοντος.
Έχουν υπάρξει, ωστόσο, και μεγάλες μελέτες οι οποίες ανέφεραν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογική υγεία και ανάπτυξη παιδιών που μεγάλωσαν με γονείς του ίδιου φύλου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι μελέτες των Mark Regnerus το 2012, Douglas Allen το 2013 και Paul Sullins το 2015.
Η μελέτη του Mark Regnerus δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Social Science Research το 201210Regnerus, Mark. “How different are the adult children of parents who have same-sex relationships? Findings from the New Family Structures Study.” Soc. Sci. Res., vol. 41, no. 4, 1 July 2012, pp. 752-70, doi:10.1016/j.ssresearch.2012.03.009. και παρουσίασε τα δεδομένα από την New Family Structures Study, μια έρευνα που διεξήγαγε ο ίδιος ο Regnerus για το Πανεπιστήμιο του Όστιν στο Τέξας με αντικείμενο το προφίλ γονέων που ανήκαν στην LGBTQIA+ κοινότητα. Ο Regnerus, μέσω της μελέτης του, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογική ανάπτυξη παιδιών που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλους γονείς. Ωστόσο, σε επιστολή στον συγγραφέα11Gates et al., Gary J. “Letter to the editors and advisory editors of Social Science Research.” Soc. Sci. Res., vol. 41, no. 6, 1 Nov. 2012, pp. 1350-1, doi:10.1016/j.ssresearch.2012.08.008. Αρχειοθετημένο εδώ., την οποία υπέγραψαν, μεταξύ άλλων, 66 κοινωνιολόγοι και ακαδημαϊκοί του τομέα των μελετών πάνω στην οικογένεια, η μελέτη εμφανίζει σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα, ενώ έχουν σημειωθεί και προκαταλήψεις από την πλευρά των ερευνητών οι οποίες μειώνουν την αξιοπιστία των συμπερασμάτων. Συγκεκριμένα, από τα 15,000 άτομα μεταξύ 15-39 που εξετάστηκαν μόνο 2 παιδιά είχαν ζήσει με γονείς του ίδιου φύλου καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας. Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογία ενός παιδιού όπως το διαζύγιο και οι διενέξεις λόγω μοιχείας αφαιρέθηκαν ως σημεία εξέτασης από τους γάμους ετεροφυλόφιλων γονέων που ερευνήθηκαν αλλά όχι από τους γάμους ομόφυλων γονέων, γεγονός που οδηγεί παραπλανητικά στο συμπέρασμα πιο έντονων επιπτώσεων στα παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων.
Εξίσου προβληματικό σημείο είναι το γεγονός ότι η New Family Structures Study ήταν μελέτη η οποία επινοήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το συντηρητικό think tank Witherspoon Institute το οποίο επέλεξε τον Mark Regnerus ως επικεφαλής. Ο πρόεδρος του Witherspoon Institute δήλωσε σε επιστολή όπου αιτούνταν χορηγία από το Bradley Foundation για την ίδια μελέτη το 2011:
Όπως ξέρεις, το μέλλον του θεσμού του γάμου αυτή τη στιμγή είνα πολύ αβέβαιο. Είναι ουσιώδες να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα δεδομένα και να απαντηθεί το ερώτημα στον δημόσιο διάλογο σχετικά με το ποιο είδος οικογένειας είναι το καλύτερο για την κοινωνία. Αυτό έχει σχεδιαστεί να κάνει η New Family Structures Study. Ο πρώτος μας στόχος είναι να αναζητήσουμε την αλήθεια, όποια και αν είναι αυτή τελικά. Ωστόσο, έχουμε την πεποίθηση ότι η παραδοσιακή κατανόηση για τον γάμο θα δικαιωθεί από αυτή τη μελέτη εφόσον γίνει σωστά και με ειλικρίνεια.
Εξέταση επιπλέον στοιχείων για την σχέση μεταξύ του think tank και των ερευνητών έδειξε σημαντική εμπλοκή του ιδρύματος στην μελέτη και δυνητικά σημαντικές συγκρούσεις συμφερόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός πως ο Mark Wilcox, o οποίος ηγούνταν του τμήματος που επινόησε την New Family Structures Study, πρότεινε (σελίδα 3 στο αρχείο) σε προσωπικό email στον Mark Regnerus να καταθέσει την μελέτη για δημοσίευση το περιοδικό Social Science Research, στο συμβούλιο του οποίου ήταν μέλος ο Wilcox. Συνολικά, η μελέτη του Regnerus εμφάνιζε μειωμένη αξιοπιστία παρά το μεγάλο δείγμα που χρησιμοποιήθηκε.
Η μελέτη του Douglas Allen δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Review of Economics of the Household το 201312Allen, Douglas W. “High school graduation rates among children of same-sex households.” Rev. Econ. Household, vol. 11, no. 4, 1 Dec. 2013, pp. 635-58, doi:10.1007/s11150-013-9220-y. Αρχειοθετημένο εδώ. και βρήκε σημαντικά μειονεκτήματα στις ακαδημαϊκές επιδόσεις παιδιών που μεγάλωναν με γονείς του ίδιου φύλου συγκριτικά με παιδιά που μεγάλωναν με ετεροφυλόφιλους γονείς. Συγκεκριμένα ο Allen δήλωσε πως βρήκε 35% μικρότερη πιθανότητα λήψης απολυτηρίου Λυκείου σε παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων. Η εν λόγω μελέτη έχει σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα ξεκινώντας από το δείγμα. Την περίοδο που εξετάζει ο Allen, το 2006, τα δημογραφικά δεδομένα για τον Καναδά έδειχναν ότι το 89% των ατόμων μεταξύ 25-34 είχαν αποφοιτήσει από το Λύκειο. Στο δείγμα της μελέτης του Allen βρέθηκε ποσοστό 69% για τα παιδιά με ομοφυλόφιλους γονείς. Ωστόσο, για να υπολογίσει τον ρυθμό αποφοίτησης χρησιμοποιεί το ηλικιακό εύρος 17-22 στο οποίο βρίσκονται ακόμα πολλά παιδιά τα οποία δεν έχουν τελειώσει την φοίτηση τους και με αυτό το τρόπο το ποσοστό αποφοίτησης που προκύπτει ενδέχεται να είναι αρκετά χαμηλότερο από το πραγματικό.
Επιπρόσθετα ο Allen συμπεριέλαβε στην ανάλυση μόνο παιδιά στο ηλικιακό εύρος 17-22 παραβλέποντας τα δεδομένα για μεγαλύτερες ηλικίες και άτομα που μπορεί να έμεναν με την οικογένεια τους μετά από τα 22. Αυτή η επιλογή (selection bias) περιορίζει σημαντικά το πλήρες διαθέσιμο δείγμα σε μια στοχευμένη δημογραφική ομάδα η οποία είναι πιθανό να μην εκπροσωπεί την ευρύτερη ομάδα των παιδιών που μεγάλωσαν με ομοφυλόφιλους γονείς. Ο Allen επίσης εστιάζει στην επίπτωση που έχει το να μεγαλώνει το παιδί με ομοφυλόφιλους γονείς, ωστόσο, εξετάζει ελάχιστα τον χρόνο που πέρασαν τα παιδιά με ομοφυλόφιλους γονείς και αν οι σχέσεις εντός οικογένειας (διάσταση γονέων, διαζύγιο ή περιστασιακές σχέσεις των γονέων με άτομα του ίδιου ή διαφορετικού φύλου) επηρέασαν την ανάπτυξη του παιδιού και τις σχολικές τους επιδόσεις και με καποιο τρόπο.
Τα ελλιπή σημεία της μεθοδολογίας της εν λόγω μελέτης και τα πιο πρόσφατα δεδομένα για τις επιδόσεις παιδιών με ομοφυλόφιλους γονείς στο σχολείο αναφέρονται και στην μελέτη του 2020 στο περιοδικό American Sociological Review που αναφέραμε ήδη.
Επίσης η μελέτη του Paul Sullins η οποία δημοσιεύθηκε το 2015 στο περιοδικό British Journal of Education, Society and Behavioural Science13Sullins, Donald. “Emotional Problems among Children with Same-Sex Parents: Difference by Definition.” 25 Jan. 2015, doi:10.2139/ssrn.2500537. Αρχειοθετημένο εδώ. εξέτασε συνολικά δείγμα 207,007 παιδιών, συμπεριλαμβανομένων 512 ομοφυλόφιλων γονέων, τα οποία άντλησε από την βάση δεδομένων της U.S. National Health Interview Survey. Η μελέτη του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν με ομοφυλόφιλους γονείς είχαν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν συναισθηματικά προβλήματα από αυτά που μεγάλωσαν με ετεροφυλόφιλους παντρεμένους γονείς που ήταν βιολογικοί συγγενείς με τα παιδιά τους. Αρχικά είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι η εν λόγω μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιoδικό “British Journal of Education, Society and Behavioural Science” το οποίο εκδίδεται από τον οίκο “ScienceDomain International” ο οποίος είναι καταχωρημένος ως “predatory publisher“.Ο όρος “predatory” για επιστημονικά περιοδικά και εκδοτικούς οίκους αναφέρεται σε περιπτώσεις οργανισμών οι οποίοι δημοσιεύουν οποιαδήποτε μελέτη εφόσον καταβληθεί το ζητούμενο αντίτιμο με πρακτικά μηδενικό έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων και της μεθοδολογίας. Ενώ αυτό το στοιχείο από μόνο του δεν ακυρώνει αυτόματα την εκάστοτε μελέτη, αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανησυχίας για την αξιοπιστία της.
Η μελέτη του Sullins, παρότι επιστρατεύει ένα αρκετά μεγάλο δείγμα, εμφανίζει ορισμένα σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα. Το πιο βασικό σφάλμα, ωστόσο, είναι πως στην μελέτη συγκρίνει παιδιά που μεγάλωσαν με ετεροφυλόφιλους γονείς με παιδιά που μεγάλωσαν με γονείς ένας εκ των οποίων τουλάχιστον ήταν ομοφυλόφιλος. Στην μελέτη δεν συνυπολογίζεται η παράμετρος της διάστασης ή του διαζυγίου των γονέων, αν το παιδί μεγάλωσε με έναν εκ των δυο γονέων και σε τι περιβάλλον. Επομένως, δεν έγινε ένα προς ένα σύγκριση μεταξύ ετεροφυλόφιλων και ομοφυλόφιλων γονέων που μεγάλωσαν ένα παιδί από την γέννηση του. Η παράμετρος της σταθερότητας του οικογενειακού περιβάλλοντος αναφέρεται στις περισσότερες σχετικές μελέτες για το ζήτημα ως μείζονος σημασίας για την εύρυθμη ανάπτυξη ενός παιδιού, επομένως η απουσία εξέτασης από την μελέτη του Sullins δεν καθιστά τα συμπεράσματα αξιόπιστα.
Τα προβλήματα με την μεθοδολογία του Sullins στην εν λόγω μελέτη, καθώς και σε αντίστοιχες, περιγράφονται και σε μια από τις πιο πρόσφατες ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας14Mazrekaj, Deni and Yuxuan Jin. “Mental health of children with gender and sexual minority parents: a review and future directions.” Humanit. Soc. Sci. Commun., vol. 10, no. 509, 16 Aug. 2023, pp. 1-6, doi:10.1057/s41599-023-02019-9. για το θέμα η οποία δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2023 στο περιοδικό Humanities and Social Sciences Communications. Η εν λόγω ανασκόπηση τόνισε, μεταξύ άλλων, τους περιορισμούς των παλαιότερων μελετών πάνω στο θέμα αποτίμησης της ψυχολογικής υγείας παιδιών που μεγάλωναν με ομοφυλόφιλους γονείς, και κατέληξε στο ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτές τις οικογένειες δεν εμφανίζουν περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα από παιδιά που μεγαλώνουν με ετεροφυλόφιλους γονείς.
Η παράμετρος του ποσοστού διαζυγίων
Ένα επιπλέον σημείο που έχει τεθεί αναφορικά με την καταλληλότητα γονέων του ίδιου φύλου, είναι τα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια, καθώς το διαζύγιο έχει όντως σχετιστεί με προβλήματα στην ψυχολογία των παιδιών15D’Onofrio, Brian and Robert Emery. “Parental divorce or separation and children’s mental health.” World Psychiatry, vol. 18, no. 1, 1 Feb. 2019, pp. 100-101, doi:10.1002/wps.20590.16Goisis, Alice, et al. “Do Children Carry the Weight of Divorce?” Demography, vol. 56, no. 3, 1 June 2019, pp. 785-811, doi:10.1007/s13524-019-00784-4.17Turunen, Jani, et al. “How do children and adolescents of separated parents sleep? An investigation of custody arrangements, sleep habits, sleep problems, and sleep duration in Sweden.” Sleep Health: Journal of the National Sleep Foundation, vol. 7, no. 6, 1 Dec. 2021, pp. 716-22, doi:10.1016/j.sleh.2021.06.002.. Συγκεκριμένα, μελέτη που εξέτασε δεδομένα 16 ετών στην Νορβηγία18Zahl-Olsen, Rune and Frode Thuen. “Same-sex Marriage Over 26 Years: Marriage and Divorce Trends in Rural and Urban Norway.” Journal of Family History, vol. 48, no. 2, 29 Aug. 2022, pp. 200-212, doi:10.1177/03631990221122966. βρήκε μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια συγκριτικά με ετεροφυλόφιλα, ενώ στους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου οι γυναίκες φαίνεται πως είχαν διπλάσια ποσοστά διαζυγίων συγκριτικά με τους άντρες. Αντίστοιχα, αποτελέσματα για την διαφορά μεταξύ αντρών και γυναικών στα ποσοστά διαζυγίων έδειξε διαφορετική μελέτη19Kolk, Martin and Gunnar Andersson. “Two Decades of Same-Sex Marriage in Sweden: A Demographic Account of Developments in Marriage, Childbearing, and Divorce.” Demography, vol. 57, no. 1, 1 Feb. 2020, pp. 147-69, doi:10.1007/s13524-019-00847-6. που εξέτασε δεδομένα 20 ετών στην Σουηδία. Η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε ότι μεταξύ ετεροφυλόφιλων και ομοφυλόφιλων ζευγαριών, συγκεκριμένα ζευγάρια ομοφυλόφιλων αντρών, τα ποσοστά διαζυγίων εξισορροπήθηκαν στο εξεταζόμενο διάστημα περίπου στο 30%, ενώ τα ποσοστά διαζυγίων στα ζευγάρια ομοφυλόφιλων γυναικών ήταν περίπου 40%. Παρότι δεν δόθηκε καμία απόλυτη απάντηση αναφορικά με τα αίτια, οι ερευνητές ανέφεραν πως το περιβάλλον κοινωνικοποίησης, μεταξύ άλλων κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, ενδέχεται να επηρεάζει την δυναμική των σχέσεων και να οδηγεί εν τέλει σε διαζύγιο, ενώ σημείωσαν πως στα ζευγάρια που είχαν παιδιά παρατηρήθηκαν μειωμένα ποσοστά διαζυγίων.
Μια από τις μελέτες που παραθέσαμε ήδη από το περιοδικό American Sociological Review, και η οποία εξέτασε 2,971 παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων από την Ολλανδία, καταλήγοντας ότι οι σχολικές τους επιδόσεις δεν εμφάνιζαν διαφορές συγκριτικά με παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων, ανέφερε επίσης ότι τα δεδομένα τους έδειξαν μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλους γονείς. Για να αποσαφηνίσουμε το εν λόγω ζήτημα επικοινωνήσαμε με τον επικεφαλής της εν λόγω μελέτης, Dr. Deni Mazrekaj, καθηγητή στο τμήμα κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, και τον ρωτήσαμε αν τα δεδομένα δείχνουν όντως με συνέπεια υψηλότερα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια και αν αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα με την υιοθεσία. Ο Dr. Mazrekaj μας δήλωσε τα εξής:
Τα δεδομένα που δείχνουν μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια είναι μικτά και διαφέρουν ανάλογα την χώρα όπως θα δείτε και στην μελέτη μας. Στην Ολλανδία βρήκαμε όντως ότι έχουν μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να μπορούν να έχουν παιδιά. Τα μέλη της LGBTQ+ κοινότητας βιώνουν σημαντικές συνέπειες λόγω του κοινωνικού στίγματος, στρες και δυσκολίες ακριβώς λόγω αυτών των εμποδιών. Αυτός είναι πιθανότατα και ο λόγος που βλέπουμε μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων εξ αρχής. Επομένως αυτά τα δεδομένα δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν σε καμία περίπτωση ως επιχείρημα κατά της τεκνοθεσίας από ομοφυλόφιλα ζευαγάρια. Σειρά μελετών (μεταξύ των οποίων και δικές μου) δείχνουν ότι τα παιδιά έχουν πολύ καλή ανάπτυξη με γονείς του ίδιου φύλου.
Όπως ανέφερε και ο Dr. Mazrekaj, ενώ υπάρχουν μελέτες που δείχνουν όντως μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια, αφενός οι κοινωνικές πιέσεις και άλλοι σχετικοί παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν αυτό το φαινόμενο και αφετέρου αυτά τα δεδομένα ποικίλουν ανάλογα την εξεταζόμενη χώρα. Για παράδειγμα δύο σχετικές μελέτες στις ΗΠΑ20Rosenfeld, Michael J. “Couple Longevity in the Era of Same-Sex Marriage in the United States.” Fam. Relat., vol. 76, no. 5, 1 Oct. 2014, pp. 905-18, doi:10.1111/jomf.12141. έδειξαν ότι τα ποσοστά διαζυγίων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια ήταν πρακτικά τα ίδια με αυτά των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών, παρότι αυτό ενδέχεται να αλλάξει στο μέλλον καθώς η νομιμοποίηση αυτών των γάμων ήταν σχετικά πρόσφατη για να υπάρξουν δεδομένα από μεγάλο εύρος χρόνου για επαρκή παρακολούθηση.
Μάλιστα η μελέτη του 2021 στο περιοδικό Demography, την οποία εξετάσαμε στο τμήμα αναφορικά με την ακαδημαϊκή πορεία παιδιών που μεγαλώνουν με γονείς του ίδιου φύλου, κάλυψε επίσης το πώς οι πιθανές αλλαγές στην σύσταση και την σταθερότητα της οικογένειας ενδέχεται να επηρεάσουν τα παιδιά. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές έκαναν μια από τις πιο ενδελεχείς αναλύσεις, σταθμίζοντας πολυάριθμες κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους, και ανέφεραν ότι δεν παρατηρείται αυξημένη αστάθεια στις ίδιες τις οικογένειες. Επίσης, σύμφωνα με την μελέτη, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει αστάθεια στην σχέση των γονέων τα αποτελέσματα δεν αλλάζουν σε βαθμό που να επηρεάζουν το συμπέρασμα της μελέτης για τις καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις των παιδιών. Κατόπιν επικοινωνίας μας με τον Dr. Jan Kabátek, έναν εκ των ερευνητών που δημοσίευσαν την μελέτη, μας ενημέρωσε ότι τα συμπληρωματικά δεδομένα από την μελέτη του 2021 σε συνδυασμό με νέα στοιχεία θα συμπεριληφθούν σε μελέτη που θα δημοσιεύσουν τους επόμενους μήνες αναφορικά με την παράμετρο του διαζυγίου των γονέων στην ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών.
Τέλος, στο πλαίσιο του εξεταζόμενου ισχυρισμού περί καταλληλότητας των γονέων, ενώ τα ποσοστά διαζυγίων ομοφυλόφιλων ζευγαριών είναι υψηλά σε κάποιες χώρες, η πιθανότητα ένα παιδί να μεγαλώσει σε περιβάλλον με χωρισμένους γονείς υπήρχε πριν την νομιμοποίηση του γάμου ομοφυλόφιλων ζευγαριών και δεν αποτελούσε κριτήριο για υιοθεσία. Η βασική παράμετρος που εξετάζεται σε αυτό το πλαίσιο είναι η ευημερία των παιδιών στο περιβάλλον που μεγαλώνουν και οι μελέτες που έχουμε διαθέσιμες μέχρι στιγμής δείχνουν με συνέπεια ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς του ίδιου φύλου δεν εμφανίζουν διαφορά από παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς διαφορετικού φύλου αναφορικά με την ψυχολογική ή την ακαδημαϊκή τους ανάπτυξη.
Δηλώσεις επίσημων φορέων για το ζήτημα της τεκνοθεσίας από ομοφυλόφιλα ζευγάρια
Βασιζόμενες στον όγκο της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας για το θέμα, πολλοί επίσημοι φορείς έχουν πάρει δημόσια θέση σχετικά με την τεκνοθεσία από ομοφυλόφιλα ζευγάρια.
Συγκεκριμένα, το 2013 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία τόνιζε πως εκείνη την περίοδο η διαθέσιμη βιβλιογραφία δεν έδειχνε αιτιώδη σύνδεση μεταξύ του σεξουαλικού προσανατολισμού των γονέων και της εύρυθμης ανάπτυξης των παιδιών. Η εν λόγω ανακοίνωση ανανεώθηκε το 2022 καλύπτοντας τα νεότερα στοιχεία και καταλήγοντας στο ίδιο συμπέρασμα.21Health, Committee On Psychosocial Aspects Of Child And Family, et al. “Promoting the Well-Being of Children Whose Parents Are Gay or Lesbian.” Pediatrics, vol. 131, no. 4, 1 Apr. 2013, pp. 827-30, doi:10.1542/peds.2013-0376.
Αντίστοιχη ανακοίνωση εξέδωσε και η Αμερικανική Ακαδημία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής το 2019, στην οποία ανέφερε πως η διαθέσιμη βιβλιογραφία δείχνει πως τα παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων δεν διαφέρουν από τα παιδιά που μεγαλώνουν με ετεροφυλόφιλους γονείς αναφορικά με την συναισθηματική τους ανάπτυξη ή τις σχέσεις με τους συνομιλίκους και τους μεγαλύτερους.
Επίσης, η Αμερικανική Εταιρεία Ψυχιατρικής δήλωσε σε δική της ανακοίνωση το 2020 πως καμία μελέτη δεν έχει τεκμηριώσει ότι η προσαρμογή, η ανάπτυξη και η ψυχολογική υγεία των παιδιών σχετίζεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου των γονεών.
Τέλος, και η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία δημοσίευσε σχετική ανακοίνωση τον Φεβρουάριο του 2024, στην οποία αναφέρουν ότι η επιστημονική βιβλιογραφία δεν δείχνει διαφορές στην ψυχολογική υγεία παιδιών η οποία να σχετίζεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων.
Συμπέρασμα
Η επίμαχη μελέτη δεν συγκρίνει ομοφυλόφιλα και ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που μεγαλώνουν παιδιά από την γέννηση τους. Αντίθετα, η σύγκριση γίνεται μεταξύ παιδιών που μεγάλωσαν με ετεροφυλόφιλους γονείς και παιδιών που μεγάλωσαν χωρίς καθορισμένες συνθήκες. Συγκεκριμένα, ο Sullins έβαλε στην ίδια κατηγορία παιδιά που μεγάλωσαν από την γέννηση τους με γονείς του ίδιου φύλου και παιδιά που μεγάλωσαν αρχικά σε ένα σπίτι με δυο ετεροφυλόφιλους γονείς εκ των οποίων ο ένας σύναψε αργότερα στην ζωή του παιδιού σχέση με άλλο άτομο του ίδιου φύλου. Σε αυτό το πλαίσιο η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψιν ότι ο παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία του παιδιού δεν είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου του γονέα αλλά οι προστριβές μεταξύ των γονέων. Αντίστοιχα, η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψιν της κανέναν άλλο παράγοντα που μπορεί να έχει επίπτωση στην ψυχολογία ενός παιδιού αλλά εστιάζει εξ ολοκλήρου στον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων ως αιτιώδη παράγοντα των παρατηρούμενων προβλημάτων στην ψυχολογική υγεία των παιδιών. Εξετάζοντας την συνολική επιστημονική βιβλιογραφία για το ζήτημα, γίνεται σαφές ότι τα στοιχεία δείχνουν πως τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλους γονείς δεν εμφανίζουν διαφορές στην εύρυθμη ανάπτυξη τους συγκριτικά με παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων. Αυτό το συμπέρασμα έχει διατυπωθεί και από πληθώρα επίσημων φορέων ψυχικής υγείας οι οποίοι βασίστηκαν στα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα για το ζήτημα.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)