| schema:text
| - Λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι πρόσφατη επιστημονική μελέτη τεκμηρίωσε πως οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μηδενική επίπτωση στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής καθώς η πηγή δεν είναι μελέτη που δημοσιεύθηκε σε έγκριτο περιοδικό, δεν πέρασε σχετικό έλεγχο από ομοτίμους, περιέχει πλήθος μεθοδολογικών σφαλμάτων που καθιστούν τα αποτελέσματα αναξιόπιστα, και αγνοεί το σύνολο της σχετική βιβλιογραφίας για το ζήτημα.
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείτε να βρείτε αρχειοθετημένα εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ανάλυση του ισχυρισμού
Ιστορικό αναπαραγωγής και το προφίλ του περιοδικού δημοσίευσης
Μια από τις πρώτες αναπαραγωγές του ισχυρισμού εντοπίζονται από την σελίδα The People’s Voice (πρώην NewsPunch και Your News Wire), ένα μέσο με εκτενές ιστορικό διασποράς ψευδών ισχυρισμών συνωμοσιολογικού και ψευδοεπιστημονικού περιεχομένου.
Το κείμενο που αναπαράγουν ως μελέτη τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα αναρτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2024 στην σελίδα scienceofclimatechange.org. To “Science of Climate Change” αναφέρει στη σελίδα του ότι είναι ένα μη-κερδοσκοπικό επιστημονικό περιοδικό το οποίο δημοσιεύει, μεταξύ άλλων, επιστημονικές μελέτες και ανασκοπήσεις μελετών για θέματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Όπως αναφέρει επίσης η σελίδα οι μελέτες τους είναι ελεύθερα προσβάσιμες (Open Access).
Τα επιστημονικά περιοδικά κατά κανόνα καταχωρούνται (indexed) σε βάσεις δεδομένων με βάση συγκεκριμένες παραμέτρους. Η καταχώρηση είναι σημαντική διαδικασία καθώς τα περιοδικά που βρίσκονται σε αυτές τις βάσεις δεδομένων έχουν εξεταστεί για ζητήματα όπως οι κανόνες ηθικής και οι πολιτικές peer-review, τα κριτήρια επιλογής των άρθρων που λαμβάνουν και η διαφάνεια του συμβουλίου συντακτών του περιοδικού. Τα περισσότερα περιοδικά έχουν τουλάχιστον έναν αναγνωριστικό αριθμό, τον Διεθνή Πρότυπο Σηριακό Αριθμό (ISSN) εφόσον δημοσιεύουν σε τακτική βάσηΤο Science of Climate Change διαθέτει τον Σηριακό Αριθμό (ISSN) 27039080 για τις έντυπες εκδόσεις και 27039072 για τις διαδικτυακές. Τα περιοδικά που δημοσιεύουν μελέτες ανοιχτής πρόσβασης ακολουθούν ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση, ωστόσο υπάρχουν βάσεις δεδομένων για την καταχώρηση τους. Η μεγαλύτερη και πιο αξιόπιστη βάση δεδομένων για περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης, όπως το Science of Climate Change, είναι το Αρχείο Περιοδικών Ανοιχτής Πρόσβασης (DOAJ). Ωστόσο, το Science of Climate Change δεν βρίσκεται καταχωρημένο σε καμία βάση δεδομένων ως επιστημονικό περιοδικό.
Επιπρόσθετα, ο αρχισυντάκτης του περιοδικού, Hermann Harde, πέραν του ότι είναι ανοιχτά κατά της θέσης ότι η αύξηση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής έχει κατά βάση ανθρωπογενή αίτια, έχει ιστορικό προβληματικών δημοσιεύσεων σε δικές του μελέτες αναφορικά με την κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα, σε άρθρο της σελίδας παρακολούθησης προβλημάτων με την διαδικασία δημοσίευσης επιστημονικών μελετών, Retraction Watch, αναλύονται ελλείψεις και σφάλματα με μελέτη του Harde από το 2017. Στην εν λόγω μελέτη1Harde, Hermann. “Scrutinizing the carbon cycle and CO2 residence time in the atmosphere.” Global Planet. Change, vol. 152, 1 May. 2017, pp. 19-26, doi:10.1016/j.gloplacha.2017.02.009. Αρχειοθετημένη εδώ., η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Global and Planetary Change”, προσπάθησε να τεκμηριώσει ότι η επιστημονική βιβλιογραφία υπερεκτίμησε σημαντικά την συμβολή των ανθρωπογενών πηγών στην αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2. Η μελέτη του εξετάστηκε κατόπιν δημοσίευσης εγείροντας ερωτήματα για το πως δημοσιεύθηκε καθώς υπήρχαν σοβαρά προβλήματα με την ανάλυση τα οποία οδήγησαν και σε εσφαλμένα αποτελέσματα.
Η επίσημη κριτική δημοσιεύθηκε ως επιστολή στο περιοδικό2Köhler, Peter, et al. “Comment on “Scrutinizing the carbon cycle and CO2 residence time in the atmosphere” by H. Harde.” Global Planet. Change, vol. 164, 1 May. 2018, pp. 67-71, doi:10.1016/j.gloplacha.2017.09.015. Αρχειοθετημένη εδώ. και περιλάμβανε τοποθετήσεις από ομάδα 8 ειδικών επιστημόνων στον τομέα του κλίματος, και περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, σημειώσεις για λανθασμένη μεθοδολογία και χρήση προβληματικών πηγών με ταυτόχρονη παράβλεψη της πλειονότητας των σχετικών έγκριτων μελετών που τεκμηρίωναν τις ανθρωπογενείς πηγές ως βασική αιτία της αυξημένης συγκέντρωσης του ατμοσφαιτικού CO2, συμπεριλαμβανομένων των αναφορών της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Μάλιστα τρία από τα μέλη της συντακτικής ομάδας του περιοδικού δημοσίευσαν μια επιστολή σχολιασμού αρκετούς μήνες μετά την δημοσίευση της κριτικής στην μελέτη του Hermann Harde, στην οποία δήλωσαν ότι η διαδικασία peer-review στην εν λόγω μελέτη δεν ήταν σωστή. Συγκεκριμένα ανέφεραν τα εξής:
Η αποδοχή της εν λόγω μελέτης για δημοσίευση στο περιοδικό έδειξε τις πιθανές αδυναμίες στο πλαίσιο εφαρμογής του συστήματος peer-review και οι μηχανισμοί ελέγχου ποιότητας απέτυχαν στην εν λόγω περίπτωση.
Στην επιστολή σημειώνεται ότι ο Harde, όταν κατέθεσε την μελέτη του προς εξέταση, πρότεινε 5 πιθανούς αξιολογητές και ο αρχισυντάκτης του περιοδικού πρότεινε και στους 5 να αξιολογήσουν την μελέτη. Κανένας εκ των 2 αξιολογητών που τελικά δέχτηκαν να αξιολογήσουν την μελέτη δεν σημείωσε προβλήματα με την μεθοδολογία ή τα συμπεράσματα και ο αρχισυντάκτης του περιοδικού δημοσίευσε εν τέλει την μελέτη. Ωστόσο, κατόπιν περαιτέρω έρευνας βρέθηκε ότι κανένας από τους αξιολογητές που πρότεινε ο Harde δεν ήταν ειδικοί στο πεδίο που αφορούσε την μελέτη του ή σε παραπλήσια πεδία.
Τα προβλήματα με την επίμαχη μελέτη
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην σελίδα του Science of Climate Change τον Ιούλιο του 2024 με μοναδικό συγγραφέα τον Dai Ato, ο οποίος αναφέρεται ως “ανεξάρτητος ερευνητής”. Από τον αναγνωριστικό κωδικό του Dai Ato (ORCID – Open Researcher and Contributor ID) βλέπουμε ότι πρόκειται για κάτοχο πτυχίου Bachelor of Science (B.Sc.) όχι μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών, από το τμήμα Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Οσάκα στην Ιαπωνία, χωρίς να αναφέρεται το αντικείμενο που αφορούσε το πτυχίο. Επίσης, εξετάζοντας το ιστορικό δημοσιεύσεων βλέπουμε συμμετοχή σε συνολικά 9 δημοσιεύσεις οι οποίες αφορούν θέματα ιατρικής, ιολογίας και κλιματικής αλλαγής.
Το άρθρο αποτελεί εξέταση των παραγόντων που επηρεάζουν τις ετήσιες αλλαγές στην συγκέντρωση ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα. Συγκεκριμένα ο συγγραφέας συγκρίνει την επίδραση που έχει η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας συγκριτικά με την επίδραση που έχουν οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Για την εξέταση των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τις βάσεις δεδομένων UAH,University of Alabama in Huntsville satellite temperature dataset. Περισσότερες πληροφορίες εδώ. HADLEY,Hadley Centre Sea Ice and Sea Surface Temperature data set. Περισσότερες πληροφορίες εδώ. και GISS,GISS Surface Temperature Analysis. Περισσότερες πληροφορίες εδώ. ενώ για την εξέταση των διακυμάνσεων στις ανθρωπογενείς εκπομπές CO2 χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας και την σελίδα Our World in Data.
Το άρθρο του Dai Ato προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξάνονται εξετάζοντας δυο πιθανούς παράγοντες, την αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας και τις εκπομπές του CO2 λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Οι ωκεανοί του πλανήτη αποτελούν μεγάλες δεξαμενές CO2 το οποίο είτε καταλλήγει στην θάλασσα από απορρόφηση είτε λόγω παραγωγής από θαλάσσιους οργανισμούς και διεργασίες. Όσο περισσότερο αυξάνεται η θερμοκρασία του νερού τόσο μειώνεται η ικανότητα διάλυσης του διοξειδίου και συνεπώς το επιπλέον διοξείδιο απελευθερώνεται ως αέριο. Αυτή ήταν και η βασική ιδέα που εξετάστηκε καθώς, σύμφωνα με τον Dai Ato, τα ποσά που απελευθερώνονται από τους ωκεανούς του πλανήτη λόγω των αυξημένων θερμοκρασιών στην επιφάνεια της θάλασσας συνιστούν την πλειονότητα του εκλυόμενου CO2 καθιστώντας την συμβολή των ανθρωπογενών εκπομπών μηδαμινή.
Ωστόσο η προσέγγιση για τον υπολογισμό είναι προβληματική, καθώς ο Dai Ato υπολόγισε απλά τις ετήσιες διακυμάνσεις στην αύξηση θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας και, με βάση αυτό, έκανε μια εκτίμηση για το πόσο CO2 θα έπρεπε, θεωρητικά, να έχει εκλυθεί με βάση αυτή την αλλαγή στην θερμοκρασία. Στην συνέχεια χρησιμοποίησε στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας για τις υπολογισμένες ανθρωπογενείς εκπομπές για το ίδιο διάστημα και από αυτή την σύγκριση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχουν ελάχιστη επίδραση στην αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2. Το πρόβλημα με την εν λόγω υπεραπλουστευμένη προσέγγιση είναι ότι ο ωκεάνιος κύκλος άνθρακα είναι ιδιαίτερα σύνθετος. Οι ωκεανοί δεν απορροφούν CO2 μόνο λόγω αλλαγών στην θερμοκρασία τους αλλά και μέσα από βιολογικές διεργασίες όπως η φωτοσύνθεση που τελεί το φυτοπλαγκτόν. Επιπρόσθετα, οι κινήσεις των ρευμάτων νερού διανέμει το διοξείδιο του άνθρακα μεταξύ των στρωμάτων νερού που είναι πιο κοντά στην επιφάνεια και των στρωμάτων που βρίσκονται σε μεγαλύτερο βάθος, ενώ υπάρχουν και χημικοί μηχανισμοί δέσμευσης του CO2 ακόμα και σε υψηλότερες θερμοκρασίες3Jiang, Li-Qing, et al. “Surface ocean pH and buffer capacity: past, present and future.” Sci. Rep., vol. 9, no. 18624, 9 Dec. 2019, pp. 1-11, doi:10.1038/s41598-019-55039-4. που μειώνουν τον ρυθμό απελευθέρωσης (revelle factor). Κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν συνυπολογίστηκε στην ανάλυση του Dai Ato, πέρα από τον υπολογισμό του θεωρητικού μεγέθους έκλησης CO2 με βάση την θερμοκρασία.
Ένα επιπλέον προβληματικό σημείο είναι ότι δεν εξετάζεται η πιθανή επίδραση των ανθρωπογενών εκπομπών στην αύξηση της θερμοκρασίας επιφανειακών υδάτων. Συγκεκριμένα δεν εξετάζεται αν η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών προέκυψε μετά την βιομηχανική επανάσταση ή αν βρισκόταν σε εξέλιξη από πριν. Αντίθετα αυτή η αύξηση αντιμετωπίζεται ως ανεξάρτητος παράγοντας αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα χωρίς εξέταση των παραγόντων που οδηγούν σε αυτή την αύξηση θερμοκρασίας. Δεδομένης της επιστημονικής συναίνεσης περί αιτιώδους σύνθεσης μεταξύ ανθρωπογενών εκπομών και αύξησης της ατμοσφαιρικής συγκέντρωσης CO2, η συνεπακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη επηρεάζει και την επιφανειακή θερμοκρασία των ωκεανών οδηγώντας σε περαιτέρω απελευθέρωση CO2. Κατά συνέπεια η ανθρωπογενής δραστηριότητα είναι ο βασικός παράγοντας που οδηγεί σε επιπλέον έμμεση αύξηση της συγκέντρωσης CO2 από τους ωκεανούς του πλανήτη.
Συνολικά τα προβλήματα με το άρθρο του Dai Ato μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Υπεραπλουστευμένες εκτιμήσεις των συγκεντρώσεων απελευθέρωσης CO2 από τους ωκεανούς χρησιμοποιώντας μόνο την αύξηση στην θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας, όχι άμεσες μετρήσεις.
- Παράβλεψη παραμέτρων όπως φυσικές διεργασίες, διαμοιρασμός του CO2 και χημική δέσμευση στους τελικούς υπολογισμούς για την ποσότητα που εκλύεται.
- Παραπλανητική σύγκριση μεταξύ εικαζόμενων επιπέδων εκπομπών από τους ωκεανούς με πραγματικές μετρήσεις ανθρωπογενών εκπομπών CO2.
- Παράβλεψη συνυπολογισμού της ανθρωπογενούς δραστηριότητας ως παράγοντα αύξησης της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας και κατά συνέπεια της απελευθέρωσης CO2 από τους ωκεανούς.
Η θέση της επιστημονικής βιβλιογραφίας για το ζήτημα
Όπως έχουμε αναλύσει σε πολυάριθμα άρθρα μας μέχρι στιγμής, υπαρχει στέρεη επιστημονική συναίνεση αναφορικά με τα αίτια της κλιματικής αλλαγής. Τα στοιχεία πλέον δείχνουν ξεκάθαρα ότι η εξέλιξη του φαινομένου έχει ανθρωπογενή αίτια. Συγκεκριμένα από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης στα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι σήμερα, 300 χρόνια μετά, έχει σημειωθεί αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2 κατά 1.5 φορές (από 280 ppm σε 425 ppm). Σε αυτό το σημείο μάλιστα είναι σκόπιμο να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην τελευταία αναφορά της IPCC4Gulev, S.K., P.W. Thorne, J. Ahn, F.J. Dentener, C.M. Domingues, S. Gerland, D. Gong, D.S. Kaufman, H.C. Nnamchi, J. Quaas, J.A. Rivera, S. Sathyendranath, S.L. Smith, B. Trewin, K. von Schuckmann, and R.S. Vose, 2021: Changing State of the Climate System. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 287–422, doi: 10.1017/9781009157896.004., για χιλιάδες πριν την βιομηχανική επανάσταση, τα επίπεδα του ατμοσφαιρικού CO2 ήταν πρακτικά σταθερά.
Η ταυτοποίηση των πηγών που συνεισφέρουν στην αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2 δεν γίνεται μόνο με έμμεσους συσχετισμούς ωστόσο, αλλά και με χημική ανάλυση των εκπομπών. Φυσικές πηγές όπως τα ηφαίστειαΜια σημαντική σημείωση είναι ότι τα ηφαίστεια εκλύουν σημαντικά μικρότερες ποσότητες από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως έχουμε εξηγήσει και σε προηγούμενο άρθρο μας, ενώ μάλιστα στην περίπτωση των δικών τους εκπομπών η επίπτωση είναι μείωση της θερμοκρασίας και όχι αύξηση. Αυτό συμβαίνει από τις ηφαιστειακές εκρήξεις εκλύεται και διοξείδιο του θείου, το οποίο αντιδρά με το νερό της ατμόσφαιρας σχηματίζοντας σταγονίδια θειικού οξέος τα οποία λειτουργούν ως στρώμα που καλύπτει τη στρατόσφαιρα και αυξάνει το ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που αντανακλάται στο διάστημα πριν φτάσει στην επιφάνεια του πλανήτη. ή οι ωκεανοί συνεισφέρουν στην συγκέντρωση του ατμοσφαιρικού CO2, ωστόσο αυτό το “φυσικό” CO2 αποτελεί μέρος ενός σταθερού κύκλου διεργασιών. Δεσμεύεται από διάφορους οργανισμούς και συστήματα στον πλανήτη, όπως οι ωκεανοί, μικροοργανισμοί και φυτά για φωτοσύνθεση και επιστρέφει στην ατμόσφαιρα από άλλες διεργασίες. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν αυτός ο κύκλος αποσταθεροποιείται με εισαγωγή περισσότερου CO2 στην ατμόσφαιρα, ειδικά όταν αυτή η αλλαγή γίνεται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, όπως συνέβη με την ανθρωπογενή δραστηριότητα μέτα την βιομηχανική επανάσταση. Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι υπάρχει σταδιακή θέρμανση του χαμηλότερου στρώματος της ατμόσφαιρας, με παράλληλη ψύξη των ανώτερων στρωμάτων, που καταδεικνύει5Pisoft, Petr, et al. “Stratospheric contraction caused by increasing greenhouse gases.” Environ. Res. Lett., vol. 16, no. 6, 25 May. 2021, p. 064038, doi:10.1088/1748-9326/abfe2b. ότι αιτία θέρμανσης είναι τα ανθρωπογενή κλιματικά αέρια, και όχι οι διακυμάνσεις της ηλιακής ακτινοβολίας ή αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από ηφαιστειακές εκρήξεις.
Τέλος, ένα ιδιαίτερα σημαντικό σημείο είναι πως, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας αναφοράς από την IPCC, ακολουθώντας τα σημερινά μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής το ποσοστό του ατμοσφαιρικού CO2 αναμένεται να φτάσει σε ποσοστό άνω του 50% από τα προβιομηχανικά επίπεδα μέχρι το 2100 (>560 ppm).
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός ότι επιστημονική μελέτη απέδειξε πως η συμβολή των ανθρωπογενών παραγόντων στην εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής είναι μηδαμινή είναι ψευδής. Αρχικά, δεν πρόκειται για μελέτη που πέρασε διαδικασία peer-review από έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, αλλά για κείμενο που δημοσιεύθηκε σε μια ιστοσελίδα ο αρχισυντάκτης της οποία έχει εκτενές ιστορικό άρνησης της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Χαρακτηριστικά ο ίδιος ο αρχισυντάκτης του περιοδικού δημοσίευσε μελέτη στην οποία ισχυρίζονταν μηδαμινή συμβολή των ανθρωπογενών παραγόντων στην κλιματική αλλαγή και η μελέτη εν τέλει αποσύρθηκε λόγω σοβαρών μεθοδολογικών σφαλμάτων. Η ίδια η μελέτη που επικαλλούνται τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα συνέκρινε την αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών, μέσω της οποίας υπολόγισε την θεωρητική συνεπακόλουθη απελευθέρωση CO2 λόγω αλλαγής θερμοκρασίας, με τις καταγεγραμμένες εκπομπές CO2 από ανθρωπογενείς δραστηριότητες καταλλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι ωκεανοί απελευθερώνουν την μεγαλύτερη ποσότητα CO2 στην ατμόσφαιρα.
Ωστόσο, ενώ είναι αλήθεια ότι οι ωκεανοί αποτελούν τεράστιες δεξαμενές διαλυμένου CO2 και ότι με αύξηση θερμοκρασίας μειώνεται το ποσοστό που μπορούν να κρατήσουν διαλυμένο με αποτέλεσμα να απελευθερώνουν το πλεόνασμα η ανάλυση της μελέτης παρέλλειψε πολλές σημαντικές παραμέτρους. Συγκεκριμένα δεν συνυπολογίζεται ο διαμοιρασμός του CO2 μεταξύ χαμηλότερων, πιο ψυχρών στρωμάτων και των στρωμάτων πιο κοντά στην επιφάνεια, ούτε η κυκλοφορία του αερίου σε πιο ψυχρές περιοχές. Επίσης δεν γίνεται αναφορά στις χημικές αντιδράσεις εντός των θαλάσσιων οικοσυστημάτων που δεσμεύουν το αέριο, διαταρράσοντας σε ένα βαθμό την ισορροπία απελευθέρωσης ακόμα και όταν η θερμοκρασία του νερού αυξάνεται. Τέλος, δεν συνυπολογίζεται η αιτία της αύξησης θερμοκρασίας των ωκεανών που, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, οδηγεί στην απελευθέρωση του CO2, καθώς αυτή η αύξηση σύμφωνα με την βιβλιογραφία τεκμηριώνεται ότι έχει ανθρωπογεννή αίτια. Συνολικά, σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα δεδομένα, η αύξηση στα επίπεδα ατμοσφαιρικού CO2 από την βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα έχει άμεση σχέση με την ανθρώπινη δραστηριότητα η οποία αποτελεί τον βασικό παράγοντα εξέλιξης του φαινομένου.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)