| schema:text
| - Geen woord over corruptie
Opmerkingen van Zelensky over steun VS verkeerd voorgesteld
7.2.2025, 11:16 (CET)
In Oekraïne kijkt men gespannen naar de ontwikkelingen in Washington. Wat gaat de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis betekenen voor de Amerikaanse steun aan het land dat zich nu al bijna drie jaar verdedigt tegen de grootschalige Russische invasie?
Over die Amerikaanse steun is nu controverse ontstaan op sociale media. Facebook- en X-gebruikers (hier, hier en hier) zijn ervan overtuigd dat er voor miljarden dollars aan militaire steun van de VS aan Oekraïne is verduisterd. Zij denken dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in een interview heeft gezegd dat hij slechts $70 miljard heeft ontvangen, van de $177 of zelfs $200 miljard die de VS aan Oekraïne zouden hebben beloofd.
In een fragment van het interview dat online wordt verspreid, zegt Zelensky: "ik weet niet waar het geld is". Sociale mediagebruikers vertrouwen het niet: "IN WIENS ZAKKEN ZITTEN DE MILJARDEN STEUN AAN DE OEKRAÏNE?" vraagt iemand zich af. Hebben zij Zelensky wel goed begrepen?
Beoordeling
Nee, in het bewuste interview met Associated Press (AP) maakte Zelensky onderscheid tussen militaire en andere hulp. Oekraïne heeft inderdaad voor zo'n $70 miljard aan militaire hulp van de VS ontvangen. Zelensky vertelde dat er ook veel andere hulp is gekomen, maar dat dat geen directe militaire hulp was. In totaal zegden de VS voor $174,2 miljard aan steun toe, maar een groot deel daarvan is in de VS zelf uitgegeven, aan zaken gerelateerd aan de oorlog in Oekraïne. Uit Zelensky's woorden kan niet worden opgemaakt dat er geld verdwenen zou zijn.
Feiten
Op zaterdag 1 februari 2025 gaf de Oekraïense president Zelensky een interview van meer dan een uur aan twee journalisten van het Amerikaanse persbureau Associated Press (AP). Het interview staat in zijn geheel op YouTube, in het Oekraïens en zonder ondertiteling. Daardoor kan de inhoud al gauw verkeerd worden uitgelegd - per ongeluk of expres.
In het interview reageert Zelensky vanaf 40:35 minuten op beweringen over de militaire steun van de VS aan Oekraïne. Hij zei: "Als ik hoor [...] dat Amerika Oekraïne honderden miljarden heeft gegeven, 177 miljard om precies te zijn, dat was het exacte bedrag dat werd goedgekeurd door het Congres... Kijk, als president van een land in oorlog vertel ik u dat we meer dan 75 miljard hebben ontvangen. Dat wil zeggen, 100 miljard van deze 177, of 200 miljard zoals sommige mensen zeggen, hebben we nooit gekregen."
Zelensky zegt daarmee niet dat het geld is verdwenen of verduisterd. Het Congres, ofwel het parlement van de VS, heeft in totaal vijf steunpakketten voor Oekraïne goedgekeurd, met een gezamenlijke waarde van $174,2 miljard. Het was echter nooit de bedoeling dat al dat geld rechtstreeks naar Oekraïne werd gestuurd, en dat is dus ook niet gebeurd.
Werkelijke omvang steun uit VS
Volgens de Amerikaanse denktank Council of Foreign Relations (CFR) is er voor $106 miljard aan steun naar Oekraïne gegaan, terwijl de rest van de $174 miljard in de VS wordt uitgegeven. Daarmee worden bijvoorbeeld fabrieken en arbeiders betaald om de wapens te maken die naar Oekraïne gaan, of die de Amerikaanse wapenvoorraden aanvullen die de VS tijdens de oorlog hebben aangesproken.
Van de $106 miljard aan rechtstreekse steun voor Oekraïne kwam $70 miljard in de vorm van wapens en ander militair materieel. Ook zou er $33 miljard naar begrotingssteun en $3 miljard naar humanitaire hulp zijn gegaan, volgens CFR.
Die getallen kloppen ongeveer met die van het Kiel Institute for the World Economy (IFW) dat de steun ook monitort. In haar meest recente dataset, met gegevens tot en met oktober 2024, gaat IFW uit van $119 miljard aan toegezegde steun van de VS aan Oekraïne, waarvan $66 miljard aan militaire steun, $50 miljard aan financiële en $3 miljard aan humanitaire hulp.
De verschillen met de cijfers van CFR zijn te verklaren door verschillende rekenmethodes en definities van wat onder steun valt, zo schrijft Taro Nishikawa, projectleider van de IFW Ukraine Support Tracker, in een e-mail aan Deutsche Presse Agentur (dpa).
"Zo hebben de VS in het kader van de Ukraine Security Supplemental Appropriations Act 2024 1,575 miljard dollar toegezegd voor activiteiten met betrekking tot 'steun aan Oekraïne in Europa, Eurazië en Centraal-Azië" schrijft Nishikawa. "Wij tellen dit bedrag echter niet mee als een Amerikaanse toezegging aan Oekraïne, omdat we alleen hulp monitoren die expliciet aan Oekraïne is gericht."
Wapenleveranties en andere steun
In het interview met AP maakt Zelensky duidelijk dat Oekraïne "meer dan $70 miljard" aan directe militaire steun heeft ontvangen vanuit de VS. Hij benadrukt dat dat niet in de vorm van geld kwam, maar als wapentuig. Dat klopt dus ongeveer met de cijfers van CFR en IFW.
Vervolgens legt Zelensky uit dat de VS daarnaast nog veel meer steun heeft gegeven. Hij somt op: "trainingen, onderwijs, transport... humanitaire programma's, sociale programma's."
Dan laat hij de zin vallen: "ik weet niet waar dat geld is." Die zin wordt op sociale media uit zijn verband getrokken en geïnterpreteerd alsof het geld kwijt zou zijn. Zelensky bedoelt echter dat de VS via zoveel verschillende kanalen steun geeft, dat hij het overzicht ook niet paraat heeft. "Er zijn misschien wel honderden verschillende programma's," zegt hij vlak daarna.
Het fragment dat rondgaat op sociale media is echter vlak voor die zin afgebroken. Het fragment bevat een watermerk van de Russische Telegramgroep @smotri_media, vanaf waar het op 2 februari werd verspreid.
Zelensky probeerde dus slechts duidelijk te maken dat het totale door het Amerikaanse Congres toegezegde bedrag niet allemaal in Oekraïne terechtkomt, laat staan dat het allemaal voor het Oekraïense leger bedoeld is. Daarmee zei hij niets dat diegenen die deze materie volgen nog niet wisten.
Ook het IFW schreef in een publicatie uit februari 2023 over steun van de VS aan Oekraïne al: "Een groot deel van de [destijds] $113 miljard gaat niet rechtstreeks naar Oekraïne, maar wordt toegewezen aan een breed scala aan bestedingsdoelen. Voorbeelden hiervan zijn [...] de preventie van terrorisme en cybercriminaliteit, investeringen in nationale infrastructuur, grootschalige aankopen van militaire goederen die in de VS moeten blijven, of fondsen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen in de VS."
Miljardenfraude niet bekend
Dit alles betekent niet dat er nooit iets is verduisterd uit al die verschillende geldstromen die rondom het conflict in Oekraïne op gang zijn gekomen. In januari 2024 meldde de Oekraïense geheime dienst dat hooggeplaatste ambtenaren binnen het Oekraïense ministerie van Defensie $40 miljoen dollar hadden weggesluisd.
Verschillende overheidsinstanties in de VS en Oekraïne monitoren voortdurend hoe de militaire, financiële en andere steun vanuit de VS wordt besteed. In die context zijn al tientallen onderzoeken gestart. Een miljardenfraude is er tot op heden niet ontdekt.
Zelensky's opmerkingen over de steun uit de VS tijdens zijn interview met AP hadden in ieder geval niets met verduistering van geld te maken.
(Stand van zaken: 7.2.2025)
Links
Facebookposts I & II (gearchiveerd hier en hier, video gearchiveerd)
X-bericht (gearchiveerd, video gearchiveerd)
Volledig interview AP-Zelensky (gearchiveerd, video gearchiveerd)
AP over interview I & II (gearchiveerd I & II)
Ukraine Oversight: funding (gearchiveerd)
CFR over steun VS (gearchiveerd)
Dataset Kiel IFW (gearchiveerd)
Telegram Smotri (gearchiveerd)
Fragment op Telegram Smotri (gearchiveerd)
Kiel IFW publicatie 2023 (gearchiveerd)
Reuters over corrutie (gearchiveerd)
Over dpa-factchecks
Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.
Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.
Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)