| schema:text
| - Σύμφωνα με δημοσιεύματα σε ιστολόγια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, νέα μελέτη αποκάλυψε ότι οι εμβολιασμένοι μπορούν να μεταδώσουν σωματίδια mRNA σε ανεμβολίαστους μέσω της αναπνοής. Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για διαστρέβλωση των ευρημάτων της επίμαχης μελέτης.
Αναπαραγωγές του ισχυρισμού σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: el.gr, loutrakiodusseas.blogspot.com, logia-tou-aera.blogspot.com
Ο ισχυρισμός εμφανίστηκε και στο πρωτοσέλιδο της συνωμοσιολογικής εφημερίδας Ελεύθερη Ώρα:
Οι εξεταζόμενοι ισχυρισμοί
Ανάλυση των ισχυρισμών
Τα ελληνικά δημοσιεύματα αναπαράγουν παραλλαγή άρθρου που δημοσιεύτηκε αρχικά από το ακροδεξιό ΜΜΕ The Epoch Times, το οποίο προωθεί συστηματικά παραπληροφόρηση για την πανδημία της COVID-19.
Ενώ τα άρθρα κάνουν λόγο σε πολλά σημεία του κειμένου για μεταφορά του ίδιου του mRNA μετά τον εμβολιασμό, γράφουν επίσης ότι η επικαλούμενη μελέτη εξέτασε τη μεταφορά αντισωμάτων μεταξύ ατόμων. Η εν λόγω μελέτη1Kedl, Ross M., et al. “Evidence for Aerosol Transfer of SARS-CoV-2–Specific Humoral Immunity.” Immunohorizons, vol. 7, no. 5, 1 May. 2023, pp. 307-09, doi:10.4049/immunohorizons.2300027. που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2023 στο επιστημονικό περιοδικό ImmunoHorizons, δεν έλεγξε με κανέναν τρόπο αν μεταφέρονται συστατικά του εμβολίου, ούτε έθεσε σε κανένα σημείο τέτοιο ζήτημα.
Η μελέτη κατέγραψε μόνο την εμφάνιση αντισωμάτων κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2 σε μάσκες εμβολιασμένων εργαζομένων έπειτα από πολύωρη χρήση, καθώς και τάση υψηλότερης συγκέντρωσης τέτοιων αντισωμάτων στη μύτη των παιδιών τους, σε αντίθεση με τα παιδιά ανεμβολίαστων εργαζομένων. Οι ερευνητές προσπάθησαν να αποκλείσουν εναλλακτικές υποθέσεις, ελέγχοντας και το ιστορικό αντισωμάτων COVID-19 των συμμετεχόντων, και συμπέραναν ότι η πιο απλή εξήγηση ήταν ότι μπορούσε να λάβει χώρα μεταφορά αντισωμάτων μεταξύ του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος ατόμων με εκτενή επαφή.
Ωστόσο, το εν λόγω φαινόμενο δεν έχει καταγραφεί στο παρελθόν, και θα απαιτούσε επαλήθευση σε πειραματικά ελεγχόμενες συνθήκες, καθώς και σε μεγαλύτερα δείγματα πληθυσμού, για να γίνει ευρέως αποδεκτό στην επιστημονική κοινότητα.
Σε αυτό το σημείο, είναι σκόπιμο να παραθέσουμε κάποιες εξηγήσεις για τον τρόπο λειτουργίας των εμβολίων mRNA κατά της COVID-19. Συνοπτικά, μετά τον εμβολιασμό, το επίμαχο mRNA εισέρχεται, κυρίως, τοπικά στο μυ του μπράτσου, και δίνει οδηγίες στα αντίστοιχα κύτταρα για την παραγωγή πρωτεϊνών ακίδας, οι οποίες βρίσκονται και στην επιφάνεια του ιού SARS-CoV-2. Εντός σχετικά μικρού χρονικού διαστήματος από τον εμβολιασμό, το mRNA των εμβολίων αποσυντίθενται, και το ανοσοποιητικό σύστημα μαθαίνει να καταπολεμά τις εν λόγω ακίδες. Έτσι, ενώ τα συστατικά του εμβολίου εξαλείφονται από τον οργανισμό εντός εβδομάδων, οι μηχανισμοί του ανοσοποιητικού συστήματος (συμπεριλαμβανομένων των αντισωμάτων) παραμένουν και παρέχουν μακροχρόνια προστασία. 2Chaudhary, Namit, et al. “mRNA vaccines for infectious diseases: principles, delivery and clinical translation.” Nat. Rev. Drug Discovery, vol. 20, Nov. 2021, pp. 817-38, doi:10.1038/s41573-021-00283-5.3Sette, Alessandro and Shane Crotty. “Immunological memory to SARS-CoV-2 infection and COVID-19 vaccines.” Immunol. Rev., vol. 310, no. 1, 1 Sept. 2022, pp. 27-46, doi:10.1111/imr.13089.
Η εν λόγω διαδικασία περιγράφεται παραστατικά στο παρακάτω infographic:
Είναι σκόπιμο να αναφερθεί επίσης ότι, αν όντως μπορούν να μεταδοθούν αντισώματα από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, αυτό δε θα λαμβάνει χώρα μόνο έπειτα από τον εμβολιασμό, αλλά και έπειτα από τη νόσηση με COVID-19. Η διαφορά ωστόσο είναι πως, στη περίπτωση της νόσησης, υπάρχει το πραγματικό ρίσκο της μετάδοσης COVID-19 στις κοινωνικές μας επαφές, όπως θα δούμε παρακάτω.
Αυτο-αντισώματα και εμβολιασμός
Το σχετικό άρθρο των The Epoch Times, επικαλείται δηλώσεις του Brian Hooker για την υποτιθέμενη επικινδυνότητα του επίμαχου φαινομένου, ο οποίος δηλώνει “επικεφαλής επιστημονικών ζητημάτων” στην οργάνωση Children’s Health Defense. Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί πως το Children’s Health Defense δεν αποτελεί αναγνωρισμένο και επίσημο επιστημονικό φορέα, αλλά οργανισμό ο οποίος έχει εκτενές ιστορικό παραπληροφόρησης και ο οποίος τάσσεται κατά κάθε είδους εμβολιασμού, μια στάση η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ομοφωνία της επιστημονικής κοινότητας. Ο ίδιος ο κ. Hooker είναι γνωστός για την προώθηση της διαψευσμένης υπόθεσης ότι ο εμβολιασμός προκαλεί αυτισμό.
Στο συγκεκριμένο άρθρο, ο κ. Hooker ισχυρίζεται, πρώτον, ότι τα επίμαχα αντισώματα μπορούν να αποβούν επικίνδυνα, καθώς δεν αντιστοιχούν μόνο στην ακίδα του κορωνοϊού, αλλά και σε ανθρώπινες πρωτεΐνες, οδηγώντας το ανοσοποιητικό σύστημα στο να στοχεύει τον οργανισμό μας και κατά συνέπεια στην ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων. Ωστόσο, ενώ έχουν εντοπιστεί τέτοιες πιθανές αλληλοεπικαλύψεις, οι μηχανισμοί του ανοσοποιητικού είναι πολυσύνθετοι, και απαιτείται ο συνδυασμός πολλών παραγόντων για την εκδήλωση αυτοάνοσων προβλημάτων. Χαρακτηριστικά, έχει βρεθεί αλληλοεπικάλυψη όλων των ανθρώπινων πρωτεϊνών με γνωστούς ιούς και βακτήρια, αλλά μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού αναπτύσσει τελικά αυτοάνοσες παθήσεις, και αυτές εναντίον πολύ περιορισμένων μερών του οργανισμού.4Rojas, Manuel, et al. “Molecular mimicry and autoimmunity.” J. Autoimmun., vol. 95, 1 Dec. 2018, pp. 100-123, doi:10.1016/j.jaut.2018.10.012.5Segal, Yahel and Yehuda Shoenfeld. “Vaccine-induced autoimmunity: the role of molecular mimicry and immune crossreaction.” Cell. Mol. Immunol., vol. 15, June 2018, pp. 586-94, doi:10.1038/cmi.2017.151.
Πρόσφατη ανασκόπηση6Dobrowolska, Krystyna, et al. “Overview of autoantibodies in COVID-19 convalescents.” J. Med. Virol., vol. 95, no. 6, 1 June 2023, p. e28864, doi:10.1002/jmv.28864. Αρχειοθετημένο εδώ. σημείωσε ότι, η καταγραφή αυτοάνοσων προβλημάτων μετά τον εμβολιασμό για την COVID-19 είναι σπάνια, και αυτά διαρκούν λίγο, ανταποκρίνονται σε θεραπευτικές αγωγές και έχουν καλή πρόγνωση. Επιπλέον, πολλά από αυτά τα περιστατικά δε συνδέονται αιτιωδώς με τον εμβολιασμό, όπως φαίνεται από αναλύσεις συστημάτων υγείας που καταγράφουν σημαντικό όγκο αναφορών σοβαρών προβλημάτων σε χρονική σύνδεση με τον εμβολιασμό αλλά, κατά κανόνα, όχι συχνότητα πάνω από το φυσιολογικό. Έχει επίσης βρεθεί ότι τα σοβαρά αυτοάνοσα σύνδρομα TTS και GBS, που έχουν καταγραφεί ως πολύ σπάνια παρενέργεια των παλιότερων εμβολίων ιικού φορέα της COVID-19, δεν εμφανίζονται σε αυξημένη συχνότητα με τον mRNA εμβολιασμό.7Durand, Julie, et al. “Safety Monitoring of COVID-19 Vaccines: Perspective from the European Medicines Agency.” Clin. Pharmacol. Ther., vol. 113, no. 6, 1 June 2023, pp. 1223-34, doi:10.1002/cpt.2828.
Αντιθέτως, η ανασκόπηση δείχνει ότι σειρά μελετών έχει συνδέσει την COVID-19 με πολύ συχνότερη εμφάνιση αυτο-αντισωμάτων, το οποίο είναι αναμενόμενο από την ποικιλία πρωτεϊνών του συνολικού SARS-CoV-2, καθώς και των ισχυρών ανοσολογικών αποκρίσεων που προκαλεί η νόσος COVID-19. Τα εν λόγω αυτο-αντισώματα σχετίζονται σε κάποιες περιπτώσεις8Perumal, Rubeshan, et al. “Biological mechanisms underpinning the development of long COVID.” iScience, vol. 26, no. 6, 16 June 2023, doi:10.1016/j.isci.2023.106935. και με σειρά χρόνιων προβλημάτων υγείας9Davis, Hannah E., et al. “Long COVID: major findings, mechanisms and recommendations.” Nat. Rev. Microbiol., vol. 21, Mar. 2023, pp. 133-46, doi:10.1038/s41579-022-00846-2., τα οποία εμφανίζονται αρκετά συχνά με τη νόσηση, αλλά όχι με τον εμβολιασμόΔεν έχει αναφερθεί διαρκής αυξημένη εκδήλωση αντίστοιχων προβλημάτων από τις κλινικές μελέτες δεκάδων χιλιάδων συμμετεχόντων, που αποτελούσαν προϋπόθεση για την έγκριση όλων των αρχικών εμβολίων COVID-19 στην ΕΕ.. Αύξηση παρατηρείται και στην εκδήλωση πολλών κλινικών αυτοάνοσων νοσημάτων μετά τη νόσηση από COVID-1910Peng, Kuan, et al. “Risk of autoimmune diseases following COVID-19 and the potential protective effect from vaccination: a population-based cohort study.” eClinicalMedicine, vol. 63, 1 Sept. 2023, doi:10.1016/j.eclinm.2023.102154.. Αντιθέτως, ο εμβολιασμός προσφέρει μερική προστασία από τις προαναφερόμενες παθήσεις11Byambasuren, Oyungerel, et al. “Effect of covid-19 vaccination on long covid: systematic review.” bmjmed, vol. 2, no. 1, 1 Feb. 2023, p. e000385, doi:10.1136/bmjmed-2022-000385. σε περίπτωση νόσησης με COVID-19.
Επίσης είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι σε παλιότερες περιπτώσεις λοίμωξης ή εμβολιασμού, είχαν καταγραφεί φαινόμενα όπου τα αντισώματα χρησιμοποιούνταν από το αντίστοιχο παθογόνο με αποτέλεσμα την ισχυροποίηση της ασθένειας (ADE). Πλέον έχει βρεθεί ότι μια έκδοση του φαινομένου μπορεί να λάβει χώρα με τα αντισώματα ασθενών COVID-19, ακόμη και έπειτα από ήπια νόσο, ενώ αντιθέτως τα αντισώματα από mRNA εμβολιασμό δεν εμφανίζουν αυτό το χαρακτηριστικό12Junqueira, Caroline, et al. “FcγR-mediated SARS-CoV-2 infection of monocytes activates inflammation.” Nature, vol. 606, June 2022, pp. 576-84, doi:10.1038/s41586-022-04702-4., γεγονός που συνάδει με την ισχυρή προστασία τους έναντι βαριάς νόσησης από COVID-1913Cromer, Deborah, et al. “Predicting vaccine effectiveness against severe COVID-19 over time and against variants: a meta-analysis.” Nat. Commun., vol. 14, no. 1633, 24 Mar. 2023, pp. 1-9, doi:10.1038/s41467-023-37176-7..
Ιστορικά, η παθητική ανοσοποίηση έχει μελετηθεί μέσω της μεταφοράς αντισωμάτων από τη μητέρα στο μωρό, κατά την κυοφορία και τον θηλασμό, με ιδιαίτερα θετικά ευρήματα για την υγεία του μωρού14Slifka MK, Amanna IJ. Passive Immunization. Plotkin’s Vaccines. 2018:84–95.e10. doi: 10.1016/B978-0-323-35761-6.00008-0.. Χαρακτηριστικά, το τριπλό εμβόλιο διφθερίτιδας, κοκκύτη και τετάνου (Tdap) συστήνεται για όλες τις έγκυες, με βασικό σκοπό την προστασία των μωρών τους από τον κοκκύτη. Έτσι και για τον εμβολιασμό κατά της COVID-19, σειρά μελετών έχει διαπιστώσει ότι η μεταφορά αντισωμάτων από τον πλακούντα προστατεύει το μωρό μέχρι και για μήνες μετά τη γέννηση, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις15Rahmati, Masoud, et al. “Effects of COVID-19 vaccination during pregnancy on SARS-CoV-2 infection and maternal and neonatal outcomes: A systematic review and meta-analysis.” Rev. Med. Virol., vol. 33, no. 3, 1 May. 2023, p. e2434, doi:10.1002/rmv.2434..
Αναμενόμενα λοιπόν, τόσο οι ερευνητές της επίμαχης δημοσίευσης στο ImmunoHorizons, όσο και ο αρχισυντάκτης του περιοδικού16Kaplan, Mark H. “Our Shared Immunity.” Immunohorizons, vol. 7, no. 5, 1 May. 2023, pp. 364-5, doi:10.4049/immunohorizons.2300033., θεώρησαν ευνόητο ότι το φαινόμενο διασποράς αντισωμάτων προστατεύει τις επαφές του εμβολιασμένου, και δεν έκαναν καμιά αναφορά σε θεωρητικό αρνητικό ρόλο.
Ισχυρισμοί για διασπορά ακίδας λόγω εμβολιασμού
Στη συνέχεια, ο κ. Hooker ισχυρίζεται ότι εφόσον τα αντισώματα κατά της ακίδας μπορούν να μεταδοθούν μέσω της αναπνοής, τότε μπορεί να μεταδοθεί και η ίδια η ακίδα, που είναι επικίνδυνη από μόνη της. Και αυτός ο ισχυρισμός όμως διαστρεβλώνει τα επιστημονικά δεδομένα.
Ήδη πριν την πανδημία της COVID-19, είχε τεκμηριωθεί ότι η χορήγηση mRNA εμβολίων ενδομυϊκά οδηγεί σε έκφραση πρωτεϊνών κυρίως τοπικά στον χορηγούμενο μυ, και δευτερευόντως στους κοντινούς λεμφαδένες και στο συκώτι17Ols, Sebastian and Karin Loré. “Imaging the early fate of mRNA vaccines.” Nat. Biomed. Eng., vol. 3, May. 2019, pp. 331-2, doi:10.1038/s41551-019-0399-y., ενώ η διασπορά στα υπόλοιπα όργανα είναι μηδαμινή. Το ίδιο βρήκαν και μελέτες που εξέτασαν παρεμφερείς εμβολιασμούς με αυτούς των εγκεκριμένων mRNA εμβολίων18Comirnaty Public Assessment Report, European Medicines Agency, December 2020. Αρχειοθετημένο εδώ. Επίμαχο σημείο από σελ. 45., καθώς και το ίδιο το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech19Li, Chunfeng, et al. “Mechanisms of innate and adaptive immunity to the Pfizer-BioNTech BNT162b2 vaccine.” Nat. Immunol., vol. 23, Apr. 2022, pp. 543-55, doi:10.1038/s41590-022-01163-9..
Ενδεικτικά, παραθέτουμε μέρος του αναλυτικού πίνακα της σχετικής μελέτης που κατατέθηκε για την έγκριση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech. Παρατηρούμε ότι, όσον αφορά τους σιελογόνους αδένες, η συσσώρευση των φορέων του mRNA που καταγράφηκε, ήταν κάτω από 0.01%.
Το γεγονός ότι δεν εμφανίζεται ανιχνεύσιμη ποσότητα της ακίδας του εμβολίου στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, απ’ όπου θα μπορούσε υποθετικά να μεταδοθεί, έχει έμμεσα επαληθευτεί με εκτενέστατους ελέγχους σε πραγματικές συνθήκες. Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί πάνω από ένα δισεκατομμύριο εμβόλια mRNA στο δυτικό κόσμο, και αν ίσχυε ο επίμαχος ισχυρισμός, τότε τα rapid test που στοχεύουν και στην ακίδα του SARS-CoV-220Ang, Geik Yong, et al. “Lateral Flow Immunoassays for SARS-CoV-2.” Diagnostics, vol. 12, no. 11, 18 Nov. 2022, p. 2854, doi:10.3390/diagnostics12112854., θα είχαν δώσει μαζικά ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Το γεγονός ότι δεν παρατηρείται κανένα τέτοιο φαινόμενο, έχει επιβεβαιώσει και ο αρμόδιος αμερικανικός φορέας CDC.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι η ίδια η πρωτεϊνη ακίδα που παράγεται από τον εμβολιασμό είναι επικίνδυνη, έχει διαψευστεί επανειλημμένα από την έναρξη της χορήγησης των εμβολίων. Χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι ο εμβολιασμός δεν δίνει οδηγίες για να φτιάξουν τα κύτταρα μας την αρχική πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2, αλλά μια παραλλαγή της21Sanders, Rogier W. and John P. Moore. “Virus vaccines: proteins prefer prolines.” Cell Host Microbe, vol. 29, no. 3, 10 Mar. 2021, pp. 327-33, doi:10.1016/j.chom.2021.02.002., που δε συνδέεται εύκολα22Vogel, Annette B., et al. “A prefusion SARS-CoV-2 spike RNA vaccine is highly immunogenic and prevents lung infection in non-human primates.” bioRxiv, 8 Sept. 2020, doi.org:10.1101/2020.09.08.280818. με τα ανθρώπινα κύτταρα ώστε να προκαλέσει23Bos, Rinke, et al. “Ad26 vector-based COVID-19 vaccine encoding a prefusion-stabilized SARS-CoV-2 Spike immunogen induces potent humoral and cellular immune responses.” npj Vaccines, vol. 5, no. 91, 28 Sept. 2020, pp. 1-11, doi:10.1038/s41541-020-00243-x. σχετικά προβλήματα. Επιπλέον, η ακίδα του εμβολίου κατά κανόνα δεν κυκλοφορεί ευρέως όπως τα ιικά σωματίδια, αλλά παράγεται κολλημένη24Heinz, Franz X. and Karin Stiasny. “Distinguishing features of current COVID-19 vaccines: knowns and unknowns of antigen presentation and modes of action.” npj Vaccines, vol. 6, no. 104, 16 Aug. 2021, pp. 1-13, doi:10.1038/s41541-021-00369-6. πάνω σε κύτταρα που σύντομα καταστρέφονται. Επίσης, όπως προαναφέραμε, ελάχιστο μέρος του εμβολίου εκφράζεται στον οργανισμό, και αυτό για σύντομο χρονικό διάστημα. Αντιθέτως, ο ίδιος ο SARS-CoV-2 μπορεί να αναπαράγεται ενεργά σε όλες τις ομάδες οργάνων του σώματος, φέρει πολύ περισσότερες πρωτεΐνες, και προκαλεί ζημιά με ποικίλους τρόπους25Borczuk, Alain C. and Rhonda K. Yantiss. “The pathogenesis of coronavirus-19 disease.” J. Biomed. Sci., vol. 29, no. 1, Dec. 2022, pp. 1-15, doi:10.1186/s12929-022-00872-5..
Κατά συνέπεια, τα επίμαχα δημοσιεύματα στην πραγματικότητα αντιστρέφουν τα επιστημονικά δεδομένα. Ο ίδιος ο SARS-CoV-2 εύκολα αναπαράγεται εκτεταμένα στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα26Killingley, Ben, et al. “Safety, tolerability and viral kinetics during SARS-CoV-2 human challenge in young adults.” Nat. Med., vol. 28, May. 2022, pp. 1031-041, doi:10.1038/s41591-022-01780-9., εξέρχεται σε μορφή αερολύματος27McNeill, V. Faye. “Airborne Transmission of SARS-CoV-2: Evidence and Implications for Engineering Controls.” Annu. Rev. Chem. Biomol. Eng., vol. 13, no. 1, 10 June 2022, pp. 123-40, doi:10.1146/annurev-chembioeng-092220-111631., ταξιδεύει πολλά μέτρα28Duval, Daphne, et al. “Long distance airborne transmission of SARS-CoV-2: rapid systematic review.” BMJ, vol. 377, 29 June 2022, p. e068743, doi:10.1136/bmj-2021-068743., και μολύνει μαζικά29Brainard, Julii, et al. “Super-spreaders of novel coronaviruses that cause SARS, MERS and COVID-19: a systematic review.” Ann. Epidemiol., vol. 82, 1 June 2023, pp. 66-76.e6, doi:10.1016/j.annepidem.2023.03.009. τους παρευρισκόμενους, αυξάνοντας την πιθανότητα άμεσων αλλά και χρόνιων επιπλοκών. Αντίθετα, οι επαφές των εμβολιασμένων προστατεύονται μερικώς από μετάδοση, και άρα λοίμωξη και πιθανές επιπλοκές της COVID-1930Kim, Young Rock, et al. “A model of COVID-19 pandemic with vaccines and mutant viruses.” PLoS One, vol. 17, no. 10, 24 Oct. 2022, p. e0275851, doi:10.1371/journal.pone.0275851.31Watson, Oliver J., et al. “Global impact of the first year of COVID-19 vaccination: a mathematical modelling study.” Lancet Infect. Dis., vol. 22, no. 9, 1 Sept. 2022, pp. 1293-1302, doi:10.1016/S1473-3099(22)00320-6..
Συμπέρασμα
Δεν ισχύει ότι νέα μελέτη έδειξε ότι πως εμβολιασμένοι μπορούν να μεταδώσουν mRNA σωματίδια σε ανεμβολίαστους. Η επίμαχη μελέτη κατέγραψε, προκαταρκτικά, ότι οι εμβολιασμένοι είναι εφικτό να μεταδώσουν αντισώματα σε στενές κοινωνικές επαφές τους, ωστόσο δεν ανέφερε τίποτα για μεταφορά των ίδιων των συστατικών του εμβολίου. Στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, καθώς το mRNA του εμβολιασμού εκφράζεται κυρίως τοπικά στον μυ του μπράτσου, με πρακτικά μηδενική έκφραση στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Αντιθέτως, ο ίδιος ο κορωνοϊός SARS-CoV-2, εύκολα μπορεί να αναπαραχθεί εκτεταμένα στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, και να μολύνει μαζικά ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε ακόμη και από απόσταση πολλών μέτρων.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)