| schema:text
| - Σειρά δημοσιευμάτων σε ιστολόγια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι σε επίσημη αναφορά της η Pfizer παραδέχεται πως τα εμβόλια της COVID-19 είναι επικίνδυνα για εγκύους και πως αυτό ήταν γνωστό από την αρχή της ανάπτυξης τους. Ωστόσο, στην εν λόγω αναφορά δεν γίνεται καμία τέτοια νύξη, ενώ το σύνολο των ισχυρισμών στα εξεταζόμενα άρθρα αποτελούν διαστρεβλώσεις επιστημονικών δεδομένων και αναφορών για τα εμβόλια κατά της COVID-19.
Αναπαραγωγές του ισχυρισμού σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: katohika.gr, attikanea.info, makeleio.gr, iskra.gr, karditsastakra.com, taxalia.blogspot.com, orthodoxostypos.gr, ellinikiafipnisis.blogspot.com
Ο ισχυρισμός γνώρισε διάδοση και από λογαριασμούς και σελίδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραδείγματα των οποίων βρίσκονται αρχειοθετημένα εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Στα επίμαχα δημοσιεύματα διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Τα εμβόλια mRNA κυκλοφόρησαν παγκοσμίως στις αρχές του 2021 με το σύνθημα «ασφαλές και αποτελεσματικό». Με τρόπο ασυνήθιστο για μια νέα κατηγορία φαρμάκων, σύντομα συστήθηκαν από τις αρχές δημόσιας υγείας για εγκύους γυναίκες. Μέχρι τα τέλη του 2021, γυναίκες σε ηλικία εργασίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ήταν έγκυοι, απολύονταν από την εργασία επειδή δεν συμφώνησαν να τους χορηγηθεί ένεση. Όσοι έλαβαν τα εμβόλια mRNA το έκαναν με βάση την εμπιστοσύνη στις υγειονομικές αρχές: Το επιχείρημα ήταν είναι ότι δεν θα είχαν εγκριθεί εάν τα στοιχεία δεν ήταν απολύτως σαφή.
Πρόσφατα, όμως, μια εκτενής έκθεση αξιολόγησης εμβολίων που χρηματοδοτήθηκε από την Pfizer και υποβλήθηκε στην ρυθμιστική αρχή της Αυστραλίας, την Διοίκηση Θεραπευτικών Αγαθών (TGA) με ημερομηνία Ιανουαρίου 2021, κυκλοφόρησε κατόπιν αιτήματος για την Ελευθερία της Πληροφορίας (FOI). Η έκθεση περιέχει σημαντικές νέες πληροφορίες που είχαν αποσιωπηθεί από την TGA και από την ίδια την Pfizer. Πολλά από αυτά σχετίζονται άμεσα με το θέμα της ασφάλειας στην εγκυμοσύνη και τις επιπτώσεις της στην γονιμότητα των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία.
Ολόκληρη η έκθεση είναι σημαντική, αλλά τέσσερα βασικά σημεία δεδομένων ξεχωρίζουν:
– Η ταχεία μείωση των αντισωμάτων και των Τ κυττάρων σε πιθήκους μετά την δεύτερη δόση.
– Μελέτες βιοκατανομής (προηγουμένως κυκλοφόρησαν το 2021 μέσω αιτήματος FOI στην Ιαπωνία).
– Δεδομένα σχετικά με τον αντίκτυπο των αποτελεσμάτων γονιμότητας για αρουραίους.
– Δεδομένα για εμβρυϊκές ανωμαλίες σε αρουραίους.
Η αναφορά για την οποία κάνουν λόγο τα εξεταζόμενα μέσα δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 από το Τμήμα Διοίκησης Θεραπευτικών Αγαθών του Υπουργείου Υγείας της Αυστραλίας. Αναφορές όπως η συγκεκριμένη είναι τυπικές όταν μια φαρμακευτική εταιρία κάνει αίτηση για κυκλοφορία ενός φαρμακευτικού σκευάσματος, στην οποία περιέχεται και αξιολόγηση του εκάστοτε ρυθμιστικού φορέα υγείας για το αν τα στοιχεία που προσκόμισε η φαρμακευτική εταιρία τεκμηριώνουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, ώστε να κυκλοφορήσει στην αγορά.1“WHO guidelines on non-clinical evaluation of vaccines, Annex 1, TRS No 927.” 1 May. 2023, www.who.int/publications/m/item/nonclinical-evaluation-of-vaccines-annex-1-trs-no-927. Αρχειοθετημένο εδώ.2“Guidelines on the non-clinical evaluation of vaccine adjuvants and adjuvanted vaccines, Annex 2, TRS No 987.” 1 May. 2023, www.who.int/publications/m/item/nonclinical-evaluation-of-vaccine-adjuvants-and-adjuvanted-vaccines-annex-2-trs-no-987. Αρχειοθετημένο εδώ.
Δεδομένου ότι τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα παραθέτουν μια σειρά ισχυρισμών σχετικά με την επίμαχη αναφορά, είναι σκόπιμο να δούμε τον κάθε ισχυρισμό ξεχωριστά.
Η παρανόηση για την διάρκεια ανοσίας
Στα εξεταζόμενα δημοσιεύματα διαβάζουμε:
Η ταχεία μείωση των αντισωμάτων και των Τ κυττάρων σε πιθήκους μετά την δεύτερη δόση. […]
[…] Aρκεί να παραθέσουμε την ίδια την αναφορά «Τα αντισώματα και τα Τ κύτταρα σε πιθήκους μειώθηκαν γρήγορα σε διάστημα 5 εβδομάδων μετά την δεύτερη δόση του BNT162b2 (V9), εγείροντας ανησυχίες για την μακροπρόθεσμη ανοσία .»
Αυτό το σημείο υποδηλώνει ότι οι ρυθμιστές θα έπρεπε να είχαν προβλέψει την ταχεία μείωση της αποτελεσματικότητας και πρέπει να γνώριζαν εξαρχής ότι η αρχική «πορεία» δύο δόσεων ήταν απίθανο να προσδώσει διαρκή ανοσία και, ως εκ τούτου, θα απαιτούσε πολλαπλές επαναλαμβανόμενες δόσεις. Αυτή η προσδοκία αποτυχίας επισημάνθηκε πρόσφατα από τον Δρ. Anthony Fauci , πρώην διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH).
Το σημείο σχετικά με την μείωση των αντισωμάτων και των T-λεμφοκυττάρων μετά την δεύτερη δόση βρίσκεται όντως στην επίμαχη αναφορά, συγκεκριμένα στην σελίδα 4. Ωστόσο, όπως αναφέρεται και στα υπό εξέταση δημοσιεύματα, αυτή η σημείωση αφορά τα εξεταζόμενα πειραματόζωα στο πλαίσιο των προκλινικών δοκιμών. Στην ίδια αναφορά γίνεται η εξής σημείωση:
[Αρχικό κείμενο]
Antibodies and T cells in monkeys declined quickly over 5 weeks after the second dose of BNT162b2 (V9), raising concerns over long term immunity, which will be assessed by clinical studies according to the Sponsor.
[Μετάφραση]
Τα αντισώματα και τα Τ-λεμφοκύτταρα στους πιθήκους μειώθηκαν γρήγορα σε περίοδο 5 εβδομάδων μετά την δεύτερη δόση του BNT162b2 (V9), εγείροντας ανησυχίες σχετικά με την μακροπρόθεσμη ανοσία, η οποία θα αποτιμηθεί από κλινικές δοκιμές σύμφωνα με τον σπόνσορα (σ.σ. τις Pfizer/BioNTech).
Εν τέλει, η βιβλιογραφία δείχνει ότι για παραλλαγές πριν την Όμικρον, και τις υποπαραλλαγές της, η ανοσία που παρείχαν τα mRNA εμβόλια έφτανε σε ένα μέγιστο επίπεδο μεταξύ 4 και 42 ημερών από την χορήγηση της 2ης δόσης και η ανοσία αυτή έφθινε σταδιακά σε βάθος περίπου 20 εβδομάδων. Το προφίλ ανοσίας φυσικά παρουσίαζε κάποιες διακυμάνσεις ανάλογα την περιοχή και τον πληθυσμό, με τα άτομα που δεν είχαν προϋπάρχουσες νόσους να εμφανίζουν μεγαλύτερα επίπεδα παραγωγής αντισωμάτων λόγω εμβολιασμού. Παράλληλα, η προστασία από σοβαρή νόσηση και θάνατο σε περίπτωση μόλυνσης παρέμενε σε επίπεδα άνω του 80% ακόμα και για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τις 20 εβδομάδες.3Andrews, Nick, et al. “Duration of Protection against Mild and Severe Disease by Covid-19 Vaccines.” N. Engl. J. Med., vol. 386, no. 4, 12 Jan. 2022, pp. 340-50, doi:10.1056/NEJMoa2115481.
Ωστόσο, αυτή η παράμετρος του εμβολιασμού ήταν γνωστή τόσο στις ίδιες τις εταιρίες όσο και σε όλους του επίσημους φορείς υγείας. Ενώ ήταν σημαντική παράμετρος και δόθηκε σημασία στο επίπεδο της ανοσίας που θα παρήγαγε ο εμβολιασμός, το μεγαλύτερο βάρος δόθηκε στην προστασία από σοβαρή νόσηση και θάνατο λόγω της νόσου. Ως προς αυτές τις παραμέτρους ο εμβολιασμός ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικός ακόμα και για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση των αρχικών δύο δόσεων. Η μείωση της αποτελεσματικότητας προέκυψε εν τέλει με την εμφάνιση των νέων παραλλαγών όπως η Όμικρον. Ωστόσο, ακόμα και για τις αρχικές μορφές της Όμικρον το αρχικό εμβολιαστικό πρωτόκολλο αποδείχθηκε αρκετά αποτελεσματικό, τουλάχιστον μέχρι την εμφάνιση των υποπαραλλαγών της Όμικρον, όπου και έγινε σύσταση για χρήση των νέων εμβολίων για πλήρη προστασία.4“Coronavirus (COVID-19) Update: FDA Authorizes Moderna, Pfizer-BioNTech Bivalent COVID-19 Vaccines for Use as a Booster Dose.” U.S. Food and Drug Administration, 31 Aug. 2022, www.fda.gov/news-events/press-announcements/coronavirus-covid-19-update-fda-authorizes-moderna-pfizer-biontech-bivalent-covid-19-vaccines-use.
Εσφαλμένη και παραπλανητική μεταφορά αποτελεσμάτων για κατανομή του εμβολίου στον οργανισμό
Τα δημοσιεύματα συνεχίζουν:
Όσον αφορά τον αντίκτυπο στην γονιμότητα και τις εμβρυϊκές ανωμαλίες, η έκθεση περιλαμβάνει μια μελέτη σε 44 αρουραίους και περιγράφει δύο βασικές μετρήσεις, το ποσοστό απώλειας εγκυμοσύνης και τον αριθμό των ανωμαλιών ανά έμβρυο (επίσης εκφράζεται ανά γέννα). Και στις δύο περιπτώσεις, οι μετρήσεις ήταν σημαντικά υψηλότερες για τους εμβολιασμένους αρουραίους από ό,τι για τους μη εμβολιασμένους αρουραίους. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι ΔΕΝ υπάρχει βάση για να ειπωθεί ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές στην εγκυμοσύνη.
Η μελέτη για τους 44 αρουραίους αναφέρεται στην σελίδα 13 της αναφοράς, ωστόσο, δεν παρέχεται πηγή. Κατόπιν αναζήτησης με λέξεις κλειδιά που ταίριαζαν με την περιγραφή της αναφοράς, εντοπίσαμε την σχετική μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Reproductive Toxicology τον Μάιο του 2021.5Bowman, Christopher J., et al. “Lack of effects on female fertility and prenatal and postnatal offspring development in rats with BNT162b2, a mRNA-based COVID-19 vaccine.” Reproductive Toxicology (Elmsford, N.y.), vol. 103, Aug. 2021, p. 28, doi:10.1016/j.reprotox.2021.05.007.
Οι ερευνητές εξέτασαν την ασφάλεια του εμβολίου mRNA των Pfizer/BioNTech σε θηλυκούς αρουραίους, που ονομάζονται Wistar Han, και στους απογόνους τους. Στο πλαίσιο της μελέτης χορήγησαν φυσιολογικό ορό στην ομάδα ελέγχου και 30μg του εμβολίου στην εξεταζόμενη ομάδα σε 4 δόσεις, 2 δόσεις πριν την γονιμοποίηση και 2 κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το εμβόλιο προκάλεσε έντονη παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων τόσο στις μητέρες όσο και στα έμβρυα και τους απογόνους, χωρίς ωστόσο να παρατηρηθούν ανεπιθύμητες ενέργειες στην γονιμότητα των ποντικών, στην εγκυμοσύνη ή στην υγεία και την ανάπτυξη των απογόνων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα 30μg mRNA ανά δόση που χορηγήθηκαν στους αρουραίους είναι η πλήρης δόση που χορηγείται και στους ανθρώπους, αλλά για τους αρουραίους η δόση αυτή είναι 300 φορές η δόση που θα τους αντιστοιχούσε αναλογικά με το βάρος τους.
Οι αναφορές των εξεταζόμενων δημοσιευμάτων σε ανωμαλίες των εμβρύων στο πλαίσιο της μελέτης αποτελούν διαστρέβλωση των αποτελεσμάτων. Αρχικά, κοιτώντας τον πίνακα 3 που αφορά τα αποτελέσματα εξέτασης των απογόνων, διαπιστώνουμε ότι η κατανομή των ανωμαλιών και των δυσπλασιών είναι πρακτικά ίδια μεταξύ της ομάδας ελέγχου και των εμβολιασμένων αρουραίων. Επίσης, όπως εξηγούν και οι ίδιοι οι ερευνητές, ένα μέρος των εξωτερικών δυσπλασιών που παρατηρήθηκαν σε κάποιους από τους απογόνους είναι φυσιολογικές για το εν λόγω είδος αρουραίων, ενώ καμία περίπτωση ανωμαλίας ή δυσπλασίας δεν συνδέθηκε με το εμβόλιο. Το συνολικό συμπέρασμα της έρευνας ήταν ότι το εν λόγω εμβόλιο, σε προκλινικό επίπεδο, ήταν ασφαλές για τους εξεταζόμενους αρουραίους, και κατέληξαν στο ότι προτείνεται για κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
Κατα συνέπεια, ο ισχυρισμός περί σοβαρών επιπτώσεων στην υγεία και την αναπαραγωγική πορεία των εμβολιασμένων αρουραίων στο πλαίσιο της μελέτης είναι πλήρως ψευδής.
Δεν υπάρχει απόδειξη σύνδεσης των εμβολίων με εμβρυϊκές ανωμαλίες
Τέλος, διαβάζουμε τα εξής:
Η συγκέντρωση των LNPs στις ωοθήκες, το διπλασιασμένο ποσοστό απώλειας εγκυμοσύνης και το αυξημένο ποσοστό εμβρυϊκών ανωμαλιών σε όλες τις μετρούμενες κατηγορίες υποδεικνύουν ότι ο καθορισμός μιας ετικέτας ασφαλούς κατά την εγκυμοσύνη (κατηγορία Β1 στην Αυστραλία) ήταν αντίθετος με τα διαθέσιμα στοιχεία.
Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι όχι μόνο το συνθήματα «ασφαλές και αποτελεσματικό» της κυβέρνησης δεν ήταν ακριβές, αλλά ήταν εντελώς παραπλανητικό σε σχέση με τα διαθέσιμα δεδομένα ασφάλειας.
Ο ισχυρισμός περί συγκέντρωσης των LNPs (των λιπιδικών νανοσωματιδίων που μεταφέρουν το mRNA των εμβολίων στα κύτταρα) στις ωοθήκες με συνεπακόλουθη επαγωγή προβλημάτων υγείας συνιστά παραπληροφόρηση και έχει κυκλοφορήσει αρκετές φορές κατά την περίοδο της πανδημίας. Ο ισχυρισμός βασίζεται στα στοιχεία μιας τεχνικής αναφοράς της Pfizer η οποία δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο αιτήματος έγκρισης κυκλοφορίας του mRNA εμβολίου της εταιρίας στην Ιαπωνία. Συγκεκριμένα, το έγγραφο στάλθηκε στην Υπηρεσία Φαρμάκων και Ιατρικών Συσκευών της Ιαπωνίας πριν την αδειοδότηση του εμβολίου στη χώρα, τον Φεβρουάριο του 2021.
Το σημείο της αναφοράς που κάνει λόγο για συγκέντρωση των λιπιδικών νανοσωματιδίων σε διάφορα σημεία του σώματος (σελίδα 7 – πίνακας 2.6.5.5Β) δεν αφορούσε ανθρώπους αλλά πειραματόζωα που χρησιμοποιήθηκαν στις προκλινικές δοκιμές. Επίσης, στην αναφορά αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η μεγαλύτερη συγκέντρωση λιπιδικών νανοσωματιδίων, συγκεκριμένα 24.6%, παρατηρήθηκε στο σημείο της ένεσης ενώ η 2η μεγαλύτερη συγκέντρωση, 16.2%, εντοπίστηκε στο ήπαρ. Η συγκέντρωση στα αναπαραγωγικά όργανα, όπως καταγράφηκε από την αναφορά, ήταν ελάχιστη. Συγκεκριμένα, σε διάστημα 48 ωρών παρατηρήθηκε συγκέντρωση 0.074% στους όρχεις και 0.095% στις ωοθήκες.
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως τα λιπιδικά νανοσωματίδια που χρησιμοποιήθηκαν στα εν λόγω εμβόλια είναι βιοδιασπώμενα6Hou X, Zaks T, Langer R, Dong Y. Lipid nanoparticles for mrna delivery. Nature Reviews Materials. 2021;6(12):1078-1094. doi:10.1038/s41578-021-00358-0., το οποίο σημαίνει ότι μετά από ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ο οργανισμός τα αποδομεί και τα μεταβολίζει κανονικά όπως κάνει με όλα τα λιπίδια.
Εξίσου σημαντικό σημείο είναι ότι, όπως και με τις προηγούμενες αναφορές που εξετάσαμε, και σε αυτή την αναφορά χορηγήθηκαν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες του εξεταζόμενου σκευάσματος στα ποντίκια αναλογικά με το βάρος τους. Συγκεκριμένα, τα ποντίκια έλαβαν 50 μικρογραμμάρια λιπιδικών νανοσωματιδίων, μια ποσότητα η οποία αν τη σταθμίσουμε με βάση το βάρος θα ήταν 18-35 φορές μεγαλύτερη από αυτή που λαμβάνει ένας άνθρωπος μέσω των εμβολίων mRNA.
Τι αναφέρει η βιβλιογραφία για την ασφάλεια των εμβολίων της COVID-19 στην αναπαραγωγική υγεία
Η ασφάλεια των εμβολίων της COVID-19, που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις ΗΠΑ, έχει εξεταστεί εκτενώς αναφορικά με την υγεία εγκύων και βρεφών/εμβρύων μέσα από πληθώρα μελετών. Μεταξύ άλλων, μεγάλη μελέτη που διεξήχθη στον Καναδά με δείγμα 5,625 εγκύων γυναικών που είχαν εμβολιαστεί συγκριτικά με 185,735 εμβολιασμένες γυναίκες που δεν κυοφορούσαν και 339 έγκυες που δεν είχαν εμβολιαστεί, ως ομάδα ελέγχου, βρήκε πως όχι μόνο δεν υπάρχει κίνδυνος για την μητέρα και το παιδί από τον εμβολιασμό, αλλά αντίθετα ο εμβολιασμός μπορεί να προστατέψει και τους 2 από σοβαρές επιπτώσεις της νόσησης από COVID-19.7Sadarangani, Manish, et al. “Safety of COVID-19 vaccines in pregnancy: a Canadian National Vaccine Safety (CANVAS) network cohort study.” Lancet Infect. Dis., vol. 22, no. 11, 1 Nov. 2022, pp. 1553-64, doi:10.1016/S1473-3099(22)00426-1.
Επιπρόσθετα, η Dr Victoria Male, Λέκτορας Αναπαραγωγικής Ανοσολογίας στο Τμήμα Μεταβολισμού και Αναπαραγωγής του Imperial College στο Λονδίνο έχει συντάξει μια λίστα με 36 σχετικές μελέτες οι οποίες καλύπτουν δεδομένα από 9 χώρες και 364,068 άτομα που ήταν εμβολιασμένα κατά την εγκυμοσύνη τους. Το σύνολο της εν λόγω βιβλιογραφίας καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι τα εμβόλια για την COVID-19 είναι πλήρως ασφαλή για εγκύους.
Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για την ασφάλεια του εμβολιασμού στις εγκύους αποτέλεσαν και βάση για την σύσταση εμβολιασμού από πολλούς επίσημους φορείς όπως το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτικής Γυναικολογίας. Αυτή η οδηγία πλέον αφορά και τα νέα δισθενή εμβόλια της COVID-19, καθώς η τεχνολογία των εμβολίων δεν έχει αλλάξει επομένως οι αρμόδιοι φορείς δεν έχουν αλλάξει την τοποθέτηση τους για την ασφάλεια του εμβολιασμού στις εγκύους.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως τα δεδομένα έχουν δείξει ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος στην υγεία εγκύων και εμβρύων καθώς και στην εύρυθμη πορεία της κύησης από την μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2.8DeSisto, Carla L. “Risk for Stillbirth Among Women With and Without COVID-19 at Delivery Hospitalization — United States, March 2020–September 2021.” MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep., vol. 70, 2021, doi:10.15585/mmwr.mm7047e1. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πρόωρη γέννα ή ακόμα και η αποβολή, ενώ μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος σοβαρής νόσησης από COVID-19 στις εγκύους.9Calvert, Clara, et al. “Changes in preterm birth and stillbirth during COVID-19 lockdowns in 26 countries.” Nat. Hum. Behav., vol. 7, Apr. 2023, pp. 529-44, doi:10.1038/s41562-023-01522-y.
Συμπέρασμα
Εξετάζοντας συνολικά τους ισχυρισμούς των υπό εξέταση δημοσιευμάτων γίνεται σαφές ότι πρόκειται για αποσπασματική συλλογή στοιχείων από αναφορές που κατατέθηκαν για έγκριση εμβολίων mRNA με ταυτόχρονη διαστρεβλωμένη παρουσίαση τους. Σε καμία από τις εξεταζόμενες αναφορές δεν παρέχεται τεκμηρίωση ή γίνεται νύξη για αρνητική επίδραση των mRNA εμβολίων κατά της COVID-19 στην γονιμότητα ή την υγεία εμβρύων και νεογνών. Επίσης, εξετάζοντας συνολικά την βιβλιογραφια από την κυκλοφορία των εμβολίων μέχρι και σήμερα βλέπουμε ότι τα εμβόλια mRNA για την COVID-19 είναι πλήρως ασφαλή για την αναπαραγωγική υγεία.
Δημοσιογράφος / Fact-checker με αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και την κατάρριψη ψευδοεπιστημών.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)