| schema:text
| - Μεγάλη διάδοση γνώρισαν δημοσιεύματα που αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι νέα επιστημονική δημοσίευση αποκάλυψε πως αρκετές παρτίδες εμβολίων COVID-19 των εταιρειών Pfizer/BioNTech, ήταν στην πραγματικότητα placebo, δηλαδή ανενεργές. Ωστόσο, ο ισχυρισμός βασίζεται σε παρερμηνεία και διαστρέβλωση δεδομένων.
Αναπαραγωγές του ισχυρισμού σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: bankingnews.gr, attikanea.info, orthodoxostypos.gr, kinima-ypervasi.gr, inin.gr, choratouaxoritou.gr, tideon.org
Ο ισχυρισμός αναπαράχθηκε και από το κανάλι του Χρήστου Τσούνη στο YouTube.
Ανάλυση του ισχυρισμού
Το πλαίσιο διάδοσης του εξεταζόμενου ισχυρισμού
Τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα αποτελούν μετάφραση άρθρου της dailysceptic.org, ιστοσελίδα που έχει επανειλημμένα διαδώσει ψευδείς ισχυρισμούς αναφορικά με την πανδημία της COVID-19, αλλά και ισχυρισμούς περί άρνησης της κλιματικής αλλαγής.
Τα δημοσιεύματα έχουν ως βάση μια σύντομη επιστολή στο επιστημονικό περιοδικό European Journal of Clinical Investigation, η οποία έκανε λόγο για πολύ διαφορετική συχνότητα παρενεργειών σε ξεχωριστές παρτίδες του εμβολίου των Pfizer/BioNTech1Schmeling, Max, et al. “Batch-dependent safety of the BNT162b2 mRNA COVID-19 vaccine.” Eur. J. Clin. Invest., vol. 53, no. 8, 1 Aug. 2023, p. e13998, doi:10.1111/eci.13998., σύμφωνα με δεδομένα των Δανικών αρχών. Η επιστολή έγραφε ότι το γεγονός αυτό προκαταρκτικά μπορεί να υποδείκνυε ανησυχίες ασφαλείας για ορισμένες παρτίδες, αλλά δεν έκανε καμιά αναφορά σε ανενεργά (placebo) σκευάσματα.
Οι συντάκτες της εν λόγω επιστολής ονομάζονται Max Schmeling, Vibeke Manniche και Peter Riis Hansen.
Η δεύτερη συντάκτρια και κατ’ ουσία συντονίστρια της επιστολής, Dr. Manniche, παρότι είναι ιατρός, δεν έχει λάβει ιατρική ειδίκευση ενώ αποτελεί ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στην επιστημονική κοινότητα ήδη από το 2010, καθώς η ιατρική συμβουλευτική της, ερχόταν σε αντίθεση με τις γνωμοδοτήσεις εξειδικευμένων ιατρών, γεγονός που οδήγησε δήμους της Δανίας σε διακοπή συνεργασίας μαζί της.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η Dr. Manniche έγινε μια από τις γνωστές προσωπικότητες που αμφισβήτησαν τη σχετική ομοφωνία της επιστημονικής κοινότητας στη Δανία. Χαρακτηριστικά, το Μάρτιο του 2020, παρερμηνεύοντας σχετικά στατιστικά, ισχυρίστηκε ότι ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 δεν εξαπλωνόταν, και το Φεβρουάριο του 2021 ισχυρίστηκε λανθασμένα ότι η χώρα είχε πλέον φτάσει σε ανοσία αγέλης. Τον Σεπτέμβριο του 2021, η ιατρική της άδεια τέθηκε υπό αυστηρή εποπτεία για μήνες, πιθανώς επειδή υπέγραψε άδειες παράκαμψης τεστ για την COVID-19 χωρίς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
Μετά, τον Σεπτέμβριο του 2022, η Dr. Manniche προχώρησε σε ένα παρεμφερή με αυτό των επίμαχων δημοσιευμάτων ισχυρισμό, συνδέοντας αβάσιμα τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ από φυσικά αίτια, με τον εμβολιασμό της για την COVID-19.
Στην επίμαχη επιστολή στο επιστημονικό περιοδικό European Journal of Clinical Investigation παρουσιάστηκε ως στοιχείο ένα γράφημα με αυξομειώσεις στις αναφορές παρενεργειών σε βάθος χρόνου. Σχεδιαστής του γραφήματος ήταν o κ. Schmeling, ο πρώτος συντάκτης της παρούσας επιστολής, ο οποίος εργάζεται ως σύμβουλος στατιστικών αναλύσεων. Όμως, όπως εξηγήθηκε και από τον αρμόδιο δανέζικο θεσμό υγείας, SSI, επρόκειτο για παρερμηνεία δεδομένων.
Τέλος, ο τρίτος συντάκτης της επίμαχης επιστολής, Dr. Riis Hansen, είναι ο σύζυγος της Dr. Manniche, και φέρει ειδικότητα καθηγητή καρδιολογίας. Ωστόσο, καμιά του άλλη επιστημονική δημοσίευση δεν αφορά εμβόλια, ούτε έχει τοποθετηθεί δημοσίως για την πανδημία της COVID-19, όπως η σύζυγός του. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Dr. Manniche εμφανίζεται ως δευτερεύουσα συντάκτρια σε μερικές άσχετες επιστημονικές δημοσιεύσεις προ πανδημίας, αλλά πάντα από κοινού με τον σύζυγό της.
Προβληματική ερμηνεία δεδομένων
Η ίδια η επιστημονική επιστολή αναγνώριζε αρκετούς σημαντικούς περιορισμούς στα ευρήματά της, και τα χαρακτήριζε προκαταρκτικά. Ωστόσο, το δελτίο τύπου που δημοσίευσε η Dr. Manniche, περιείχε πολύ διαφορετική γλώσσα. Ενδεικτικά, ενώ η επιστολή έκανε λόγο για “υποτιθέμενες ανεπιθύμητες ενέργειες που αντλήθηκαν από μεροληπτικά συστήματα”, το δελτίο τύπου έγραφε για “ρωσική ρουλέτα εμβολιασμού με χίλιες φορές μεγαλύτερες παρενέργειες για κάποιους“.
Επίσης, η Dr. Manniche εμφανίστηκε σε βίντεο που δημοσιεύθηκε στο κανάλι του Dr. John Campbell στο YouTube, ο οποίος έχει αναπαράγει συστηματικά ψευδείς ισχυρισμούς αναφορικά με την COVID-19.
Σύντομα μετά τη δημοσίευση των παραπάνω, πολυάριθμοι ειδικοί εξήγησαν ότι επρόκειτο για διαστρέβλωση των δεδομένων φαρμακοεπαγρύπνησης, συμπεριλαμβανομένων δύο εκπροσώπων του αρμόδιου δανικού θεσμού, SSI. Οι εξηγήσεις παρατέθηκαν και σε δύο ξεχωριστές επιστολές απάντησης στο ίδιο περιοδικό 2del Saz, Borja Somovilla. “Batch-dependent safety of the BNT162b2 mRNA COVID-19 vaccine.” Eur. J. Clin. Invest., 3 July 2023, p. e14050, doi:10.1111/eci.14050.3Hviid, Anders. “Inaccurate representation of shipped vaccines as administered.” Eur. J. Clin. Invest., 15 July 2023, p. e14066, doi:10.1111/eci.14066. Αρχειοθετημένο εδώ..
Όπως επισήμανε ο επικεφαλής επιδημιολογικών ερευνών στο SSI, Anders Hviid, στη δεύτερη επιστολή, οι συντάκτες είχαν χρησιμοποιήσει δεδομένα αναφορών παρενεργειών μέχρι τις 11 Ιανουαρίου 2022, αλλά δεδομένα παρτίδων εμβολίων μόνο μέχρι τις 18 Ιανουαρίου, μια εβδομάδα αργότερα. Συνεπώς ήταν σίγουρο ότι για ορισμένες παρτίδες δεν θα είχαν προλάβει να καταγραφούν πολλές παρενέργειες ή και καμιά. Αυτό είναι εμφανές στην κίτρινη γραμμή του γραφήματος (παρακάτω).
Σε δική μας ανασκόπηση των συνολικότερων αναφορών παρενεργειών προς τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για τα εμβόλια της COVID-19, επιβεβαιώσαμε ότι όντως, οι αναφορές συνέχιζαν μέχρι και για αρκετούς μήνες μετά τη χορήγηση της εκάστοτε δόσης. Ενδεικτικά, η χορήγηση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech ελαχιστοποιήθηκε μετά τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά οι αναφορες παρενεργειών συνέχιζαν να αυξάνονται σταθερά, τουλάχιστον μέχρι τον Ιούλιο.
Ο Dr. Hviid σημείωσε επίσης ότι οι επίπλαστες διαφορές είναι ακόμη μεγαλύτερες, καθώς πολλές δόσεις δεν είχαν προλάβει καν να χορηγηθούν.
Όντως, το εύρημα μηδενικών αναφορών της κίτρινης γραμμής του αρχικού γραφήματος, θα ήταν πρακτικά αδύνατο ακόμη και αν τα εν λόγω εμβόλια όντως δεν εμφάνιζαν καμιά παρενέργεια, καθώς πάντα παρατηρούνται τυχαία ανεπιθύμητα ιατρικά συμβάντα που δηλώνονται σε χρονική σύνδεση με χορηγούμενες αγωγές. Αυτό καταγράφεται παραστατικά στις διπλά τυφλές τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτεςΣτις εν λόγω μελέτες, ούτε οι ιατροί ούτε οι ασθενείς γνωρίζουν αν τους χορηγείται το πραγματικό ή το εικονικό σκεύασμα, με αποτέλεσμα την πλέον αξιόπιστη καταγραφή των παρενεργειών που όντως οφείλονται στο σκεύασμα. των εμβολίων για την COVID-194Higdon, Melissa M., et al. “A Systematic Review of Coronavirus Disease 2019 Vaccine Efficacy and Effectiveness Against Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 Infection and Disease.” Open Forum Infect. Dis., vol. 9, no. 6, 1 June 2022, p. ofac138, doi:10.1093/ofid/ofac138., που έγιναν σε δεκάδες χιλιάδες άτομα πριν την αδειοδότηση των σκευασμάτων. Σε κάθε μία περίπτωση, παρατηρούμε την αναφορά ακόμη και σοβαρών ιατρικών συμβάντων σε χρονική σύνδεση με το εμβόλιο placebo, που περιείχε μόνο φυσιολογικό ορό.
Ο Dr. Hviid σημείωσε ακόμη περισσότερες διαφοροποιήσεις που δεν ελήφθησαν υπόψη στην επίμαχη επιστολή. Ενδεικτικά, το γεγονός ότι στην αρχική φάση του εμβολιαστικού προγράμματος, συχνά γινόταν προσπάθεια για την εξαγωγή 7 δόσεων εμβολιασμού από τα φιαλίδια αντί για τις συνηθισμένες 6.
Πιο σημαντικός παράγοντας όμως είναι ότι οι πρώτες δόσεις χορηγήθηκαν σε οίκους ευγηρίας, υπό τη στενή παρακολούθηση φροντιστών που είχαν κληθεί να είναι σε επιφυλακή για αναφορά πιθανών παρενεργειών, και οι αμέσως επόμενες δόσεις διατέθηκαν στους ίδιους τους φροντιστές. Όπως είναι λογικό, τα ανεπιθύμητα συμβάντα που λαμβάνουν χώρα λόγω χρονικής σύμπτωσης θα ήταν πιο συνηθισμένα σε ασθενείς με εύθραυστη υγεία, και αυτά πιθανότερο να καταγραφούν στο αναφερόμενο περιβάλλον παρακολούθησης, σε σχέση με τη χορήγηση εμβολίων στο ευρύ κοινό, η οποία ακολούθησε τους επόμενους μήνες. Επιπρόσθετα, οι αλλαγές στη συχνότητα αναφορών επηρεάστηκαν και από αλλαγές στις οδηγίες των αρχών, αλλά και από τις εξελισσόμενες κοινωνικές αντιλήψεις για τις υποτιθέμενες παρενέργειες του εμβολιασμού, σε ένα περιβάλλον καταιγιστικής παραπληροφόρησης.
Τέλος, όπως σημείωσε και άλλη εκπρόσωπος του SSI, η Line Michan, η ίδια η μεθοδολογία σύγκρισης παρενεργειών της επιστολής ήταν προβληματική, καθώς δεν εξέταζε ξεχωριστά συμβάντα, αλλά ξεχωριστές περιγραφές, με ένα συμβάν να μπορεί να αντιστοιχεί σε πολλές περιγραφές. Για παράδειγμα, μια αλλεργική αντίδραση μπορεί να περιγραφεί ξεχωριστά ως φαγούρα, εξάνθημα ή πρήξιμο.
Είναι σκόπιμο επίσης να σημειωθεί πώς όταν τέθηκε ερώτηση στο ευρωκοινοβούλιο για το επίμαχο θέμα, η αρμόδια επίτροπος Στέλλα Κυριακίδου απάντησε ότι ο EMA ήδη είχε διεξάγει ορθές αναλύσεις, που δεν είχαν εντοπίσει αυξημένο κίνδυνο παρενεργειών σε συγκεκριμένες παρτίδες. Η ίδια επίσης σημείωσε ότι τα εν λόγω εμβόλια δεν εξετάζονται μόνο από τις εταιρείες για πληρότητα των σχετικών στάνταρ ποιότητας, αλλά κάθε μία παρτίδα απαιτεί ανεξάρτητη επικύρωση υψηλών στάνταρ από εργαστήρια της ΕΕ (πρόγραμμα OCABR)5Milne, Catherine, et al. “Independent control of COVID-19 vaccines by EU Official Control Authority Batch Release: challenges, strengths and successes.” npj Vaccines, vol. 8, no. 22, 23 Feb. 2023, pp. 1-9, doi:10.1038/s41541-023-00617-x.. Η εν λόγω νομοθεσία της ΕΕ είχε εισαχθεί από το 2001 και την έχουν υιοθετήσει σχεδόν όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας που αναφέρουν τα δημοσιεύματα, της Δανίας απ’ όπου αντλήθηκαν οι επίμαχες αναφορές παρενεργειών, και της Ελλάδας.
Ευρύτερα, τα εμβόλια της COVID-19 είναι από τα πιο καλά μελετημένα στην ιστορία, με εκατοντάδες έρευνες ασφαλείας από ανεξάρτητες ομάδες ειδικών σε δεκάδες χώρες, παράλληλα με τη διάθεση δισεκατομμυρίων δόσεων. Καμιά μελέτη δεν έχει τεκμηριώσει αξιοσημείωτο πρόβλημα σε συγκεκριμένες παρτίδες που έφτασαν προς διάθεση στο κοινό του δυτικού κόσμου.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός ότι νέα μελέτη έδειξε πως αρκετές παρτίδες εμβολίων των Pfizer/BioNTech ήταν placebo, είναι ψευδής. Ο ισχυρισμός βασίζεται σε μια σύντομη επιστημονική επιστολή που κατέγραφε διαφορετική συχνότητα αναφερόμενων παρενεργειών στις Δανικές αρχές για διαφορετικές παρτίδες του εμβολίου. Παρότι η ίδια η επιστολή σημείωνε μεγάλες επιφυλάξεις για προκαταρκτικά ευρήματα, η συντονίστριά της, Vibeke Manniche, γνωστή για διάδοση ψευδών ισχυρισμών κατά την πανδημία, παρουσίασε με βεβαιότητα τις υποθέσεις στο ευρύ κοινό. Έπειτα, πολυάριθμοι επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων δύο εκπροσώπων του αρμόδιου θεσμού SSI, εξήγησαν ότι πρόκειται για διαστρέβλωση. Η σύγκριση δεν έλαβε υπόψη ότι για πολλές παρτίδες δεν είχε προλάβει να γίνει αναφορά παρενεργειών ή ακόμη και διάθεση δόσεων, ούτε καταγράφηκαν οι διαφορετικοί πληθυσμοί και περιβάλλοντα χορήγησης διαφορετικών παρτίδων. Οι ευρωπαϊκές αρχές διεξάγουν τόσο ανεξάρτητους ελέγχους πριν τη διάθεση της κάθε παρτίδας στο κοινό, όσο και μεταγενέστερους ελέγχους στις αναφορές παρενεργειών, και δεν έχει εντοπιστεί κανένα σχετικό πρόβλημα.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)