| schema:text
| - Λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιστολόγια αναπαράγουν ψευδείς ισχυρισμούς του συνταξιοδοτημένου γιατρού Δημήτρη Αντωνίου σχετικά με τα εμβόλια κατά της COVID-19. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του κ. Αντωνίου, τα εμβόλια κατά της COVID-19 ενσωματώθηκαν στο DNA των κυττάρων όσων εμβολιάστηκαν και οδήγησαν σε μεταλλάξεις, οι οποίες μάλιστα μπορούν να μεταδοθούν από εμβολιασμένους σε ανεμβολίαστους. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός δεν έχει καμία επιστημονική βάση.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: amazonios.net
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών του ισχυρισμού βρίσκονται αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Αρχική πηγή των ισχυρισμών που βρίσκουμε στα εξεταζόμενα ιστολόγια και στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί ανάρτηση του κ. Δημήτρη Αντωνίου στο Facebook:
Τα εμβόλια ενσωματώθηκαν μόνιμα στο DNA μας (2ο βιβλίο μου) και λειτουργούν ως εργαστήρια παραγωγής νέων μεταλλάξεων και νέων ιών
Το εν λόγω κείμενο αναρτήθηκε τον Ιανουάριο του 2023, ωστόσο τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Ιανουάριο του 2024 ο ίδιος ισχυρισμός κοινοποιήθηκε εκατοντάδες φορές από χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγωντας εκ νέου τους επιστημονικά αβάσιμους ισχυρισμούς του κ. Αντωνίου. Τα δημοσιεύματα στα εξεταζόμενα ιστολόγια πρόσθεσαν επιπλέον ισχυρισμούς για επιβεβαίωση του κ. Αντωνίου μέσα από επιστημονικές μελέτες, τις οποίες θα εξετάσουμε στην συνέχεια.
Ανάλυση του ισχυρισμού
Το ιστορικό παραπληροφόρησης του Δημήτρη Αντωνίου
Στο πλαίσιο εξέτασης των επίμαχων ισχυρισμών είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι η πηγή, ο κ. Δημήτρης Αντωνίου, έχει αποτελέσει έναν από τους πιο ενεργούς αρνητές του εμβολιασμού κατά την περίοδο της πανδημίας. Ο ίδιος μάλιστα έκανε σχετικές δηλώσεις περί επικινδυνότητας πριν την κυκλοφορία των εμβολίων. Ο κ. Αντωνίου έχει συνταξιοδοτηθεί και δεν ασκεί πλέον το επάγγελμα του ιατρού, ωστόσο συνεχίζει μέχρι σήμερα να κάνει σχολιασμό για θέματα ιατρικής και να δίνει ιατρικές συμβουλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πέραν των ισχυρισμών του κατά των εμβολίων της COVID-19, ο κ. Αντωνίου έχει προτείνει δημόσια, μέσω της σελίδας του και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λήψη δυνητικά επικίνδυνων φαρμάκων τα οποία ισχυρίστηκε πως θεραπεύουν παρενέργειες των εμβολίων κατά της πανδημικής νόσου. Συγκεκριμένα σε σειρά αναρτήσεων του οι οποίες συγκέντρωσαν εκατοντάδες κοινοποιήσεις, ο κ. Αντωνίου πρότεινε την λήψη μεθοτρεξάτης, ενός ισχυρού φαρμάκου που δίνεται, μεταξύ άλλων, σε καρκινοπαθείς και εμφανίζει σειρά σοβαρών και επικίνδυνων παρενεργειών. Το εν λόγω φάρμακο πρέπει να δίνεται μόνο κατόπιν εξέτασης και συμβουλής θεράποντος ιατρου και δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι βοηθάει στην αντιμετώπιση ή πρόληψη οποιασδήποτε παρενέργειας των εμβολίων της COVID-19.
Ο ισχυρισμός περί πρόκλησης μεταλλάξεων από τα εμβόλια κατά της COVID-19
Ο ισχυρισμός ότι τα mRNA εμβόλια της COVID-19 οδηγούν σε μεταλλάξεις στο DNA των κυττάρων του εμβολιασμένου δεν επιβεβαιώνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία.
Αρχικά, ο ισχυρισμός βασίζεται στην ιδέα ότι τα μόρια mRNA μπορούν να εισέλθουν στον κυτταρικό πυρήνα και να προκαλέσουν αλλαγές στο DNA του κυττάρου. Ωστόσο αυτή η διαδικασία δεν είναι πρακτικά εφικτή, καθώς ο πυρήνας έχει ειδικούς μηχανισμούς που ελέγχουν με μεγάλη ακρίβεια την είσοδο και έξοδο μορίων και τα μόρια mRNA μπορούν μόνο να εξέλθουν από τον πυρήνα όχι να εισέλθουν. Ωστόσο, ακόμα και σε ένα υποθετικό σενάριο όπου ένα μόριο mRNA μπορούσε να εισέλθει στον πυρήνα, δεν θα μπορούσε να επηρεάσει το DNA καθώς για μια τέτοια διεργασία θα ήταν απαραίτητη η παρουσία ειδικών ενζύμων τα οποία δεν διαθέτουν τα κύτταρα μας.
Επίσης, είναι σκόπιμο να τονίσουμε πως ακόμα και αν κάνουμε την παραδοχή πως σε μια ακραία περίπτωση θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια επέμβαση στο DNA από ένα μόριο mRNA, αυτή θα επηρέαζε μόνο ένα κύτταρο ή έστω μερικά. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει την δυνατότητα να εντοπίζει κύτταρα τα οποία έχουν υποστεί μεταλλάξεις και να τα εξουδετερώνει με μεγάλη ακρίβεια, καθιστώντας την πιθανότητα να υπάρξει γενικευμένη βλάβη από μια τέτοια μεμονωμένη περίπτωση πρακτικά μηδενική.
Η μελέτη στο περιοδικό Nature
Η μελέτη του Nature στην οποία κάνουν λόγο ορισμένα από τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα ως πηγή η οποία επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του κ. Αντωνίου, έχει τίτλο “Imprinted SARS-CoV-2 humoral immunity induces convergent Omicron RBD evolution”.1Cao, Yunlong, et al. “Imprinted SARS-CoV-2 humoral immunity induces convergent Omicron RBD evolution.” Nature, vol. 614, no. 7948, Feb. 2023, pp. 521-9, doi:10.1038/s41586-022-05644-7.
Η μελέτη εξέτασε την εξέλιξη της παραλλαγής Όμικρον του ιού SARS-CoV-2, εστιάζοντας συγκεκριμένα στις μεταλλάξεις που επηρέαζαν τα σημεία του ιού που συνδέονται με τα κύτταρα του ξενιστή (Receptor-binding domain). Οι ερευνητές ήθελαν να εξετάσουν το γιατί, παρά τις διαφορετικές εξελικτικές πιέσεις, οι υποπαραλλαγές της Όμικρον είχαν αντίστοιχες μεταλλάξεις στα σημεία σύνδεσης με τα κύτταρα του ξενιστή. Τα στοιχεία έδειξαν ότι η πολύ γρήγορη εξέλιξη και οι συγκλίνουσες μεταλλάξειςΟι συγκλίνουσες μεταλλάξεις είναι ένα φαινόμενο στην εξελικτική βιολογία κατά το οποίο διαφορετικοί οργανισμοί, ή διαφορετικές παραλλαγές και υποπαραλλαγές ενός ιού, αναπτύσσουν ανεξάρτητα τα ίδια ή παρόμοια γενετικά χαρακτηριστικά. Αυτές οι μεταλλάξεις δεν είναι αποτέλεσμα άμεσης συγγένειας ή “κληρονόμησης” από το αρχικό στέλεχος ή από κάποιο κοινό προγονικό στέλεχος. Αντίθετα, αυτές οι μεταλλάξεις προκύπτουν από την διαδικασία προσαρμογής διαφορετικών στελεχών του ίδιου αρχικού ιού σε παρόμοιες περιβαλλοντικές πιέσεις. στις υποπαραλλαγές της Όμικρον ενδέχεται να δυσκολέψουν την δουλειά των εμβολίων και των θεραπειών με αντισώματα.
Ωστόσο, οι ερευνητές δεν αναφέρουν σε κάποιο σημείο της μελέτης ότι τα εμβόλια προκαλούν τις μεταλλάξεις που οδηγούν στην εμφάνιση υποπαραλλαγών. Αυτό που υποστηρίζουν μέσω της μελέτης είναι πως η αντίδραση που έχει “αποτυπωθεί” στο ανοσολογικό μας σύστημα (immunological imprinting)Η τάση του ανοσολογικού μας συστήματος να χρησιμοποιεί την ίδια διαδικασία αντιμετώπισης ενός παθογόνου οργανισμού που έμαθε από την πρώτη επαφή, ακόμα και όταν έρθει σε επαφή με μια ελαφρώς διαφορετική μορφή του οργανισμού από προηγούμενες μολύνσεις ή από εμβολιασμό μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη αυτών των παραλλαγών. Το γενετικό υλικό του ιού μεταλλάσσεται φυσιολογικά μέσα από τις συνεχόμενες αναπαραγωγές. Αυτό που ενδέχεται να επηρεάζουν οι εμβολιασμοί είναι το ποιές από τις νέες παραλλαγές και υποπαραλλαγές του ιού μπορεί να δει πλέον το ανοσοποιητικό σύστημα και εν τέλει ποιες θα επιβιώσουν, όχι την ίδια την μετάλλαξη.
Επίσης, στην εν λόγω μελέτη οι ερευνητές εξέτασαν την πιθανή συμβολή των εμβολίων απενεργοποιημένου ιού στο εν λόγω φαινόμενο, όχι των εμβολίων mRNA. Άλλες μελέτες όμως έχουν εξετάσει και την πιθανή συμβολή εμβολίων mRNA στις εξελικτικές πιέσεις οι οποίες διαμορφώνουν τις παραλλαγές του SARS-CoV-2.2Alsoussi, Wafaa B., et al. “SARS-CoV-2 Omicron boosting induces de novo B cell response in humans.” Nature, vol. 617, no. 7961, May. 2023, pp. 592-8, doi:10.1038/s41586-023-06025-4.3Qu, Panke, et al. “Enhanced neutralization resistance of SARS-CoV-2 Omicron subvariants BQ.1, BQ.1.1, BA.4.6, BF.7, and BA.2.75.2.” Cell Host Microbe, vol. 31, no. 1, 11 Jan. 2023, pp. 9-17.e3, doi:10.1016/j.chom.2022.11.012.
Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα ότι τα εμβόλια για την COVID-19 προκαλούν μεταλλάξεις όπως ισχυρίζεται ο κ. Αντωνίου και τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα συνιστούν διαστρέβλωση των αποτελεσμάτων της επίμαχης μελέτης του Nature καθώς και της συνολικής βιβλιογραφίας.
Το άρθρο στην Wall Street Journal και η μελέτη της Κλινικής του Κλίβελαντ
Το άρθρο στο οποίο αναφέρονται τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα είναι ένα άρθρο γνώμης (op-ed) που δημοσιεύθηκε στην Wall Street Journal την 1η Ιανουαρίου 2023. Τα άρθρα γνώμης σε μεγάλα μέσα ενημέρωσης όπως η WSJ είναι συνήθως κείμενα που δημοσιεύονται επί πληρωμή και δεν αποτελού επίσημη θέση του μέσου. Το εν λόγω άρθρο με τίτλο “Are Vaccines Fueling New Covid Variants?” αναφέρεται στο θέμα που εξετάσαμε με την μελέτη του Nature, δηλαδή τον ρόλο των εμβολίων στην εξέλιξη της ανοσολογικής αποτύπωσης. Ενώ το άρθρο δεν κάνει λόγο για πρόκληση μεταλλάξεων από τα εμβόλια της COVID-19, τάσσεται κατά της λήψης επαναλληπτικών δόσεων τις οποίες χαρακτηρίζει πρακτικά ως επιζήμιες στο πλαίσιο ενίσχυσης της ανοσολογικής αποτύπωσης.
Παρότι το φαινόμενο της ανοσολογικής αποτύπωσης είναι πραγματικό και επηρεάζει την εξέλιξη του ιού στο πλαίσιο της ανοσολογικής απόκρισης, αφενός η προστασία των εμβολίων από την σοβαρή νόσηση με την COVID-19 και τον θάνατο εξακολουθούν να καθιστούν τον εμβολιασμό σημαντικό εργαλείο προστασίας, και αφετέρου υπάρχουν πλέον προκαταρκτικά στοιχεία που δείχνουν ότι η ανοσολογική αποτύπωση ενδέχεται να έχει και θετική επίδραση στην αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος.4Liang, Chieh-Yu, et al. “Prototype mRNA vaccines imprint broadly neutralizing human serum antibodies after Omicron variant-matched boosting.” bioRxiv, 4 Jan. 2024, p. 2024.01.03.574018, doi.org/10.1101/2024.01.03.574018. Κατά συνέπεια το ζήτημα της ανοσολογικής αποτύπωσης συνιστά σύνθετη παράμετρο στο πλαίσιο εξέτασης της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος η οποία μελετάται ακόμα εντατικά5Huang, Chloe Qingzhou, et al. “Immune imprinting and next-generation coronavirus vaccines.” Nat. Microbiol., vol. 8, no. 11, Nov. 2023, pp. 1971-85, doi:10.1038/s41564-023-01505-9. Αρχειοθετημένο εδώ., καθιστώντας τις απόλυτες δηλώσεις για το πρόσημο των εμβολίων στην διαδικασία επιστημονικά αβάσιμες.
Τέλος, με την μελέτη της Κλινικής του Κλίβελαντ την οποία αναφέρουν τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα έχουμε ασχοληθεί και σε προηγούμενο άρθρο μας. Ο ισχυρισμός ότι η εν λόγω μελέτη6Shrestha, Nabin K., et al. “Effectiveness of the Coronavirus Disease 2019 Bivalent Vaccine.” Open Forum Infect. Dis., vol. 10, no. 6, 1 June 2023, p. ofad209, doi:10.1093/ofid/ofad209. απέδειξε μείωση του προσδόκιμου ζωής και αύξηση του ρίσκου νόσησης από τα εμβόλια της COVID-19 διαστρεβλώνει πλήρως τα στοιχεία. Η μελέτη στην πραγματικότητα βρήκε αυξημένη προστασία έναντι της νόσου από την λήψη ενισχυτικής δόσης με το δισθενές εμβόλιο. Ενώ οι ερευνητές ανέφεραν όντως ότι τα στοιχεία έδειξαν σύνδεση μεταξύ επαναληπτικών δόσεων και αυξημένης πιθανότητας νόσησης με την COVID-19, τόνισαν ότι δεν απέδειξαν ότι η εν λόγω σύνδεση οφείλεται όντως στον εμβολιασμό, δηλαδή δεν βρέθηκε αιτιώδης σύνδεση.
Συνολικά, εξετάζοντας τα στοιχεία για τις πιθανές επιπλοκές από την ίδια την νόσο, το ισοζυγίο ρίσκου-οφέλους από τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 παραμένει υπέρ του εμβολιασμού7Agency, U. K. Health Security. “COVID-19 vaccine quarterly surveillance reports (September 2021 to October 2023).” GOV, 12 Oct. 2023, www.gov.uk/government/publications/covid-19-vaccine-weekly-surveillance-reports.. Μέχρι και σήμερα ο εμβολιασμός κατά της COVID-19 αποτελεί το πιο αποτελεσματικό και ασφαλές εργαλείο προστασίας.
Συμπέρασμα
Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ισχυρισμός ότι μελέτη του Nature, άρθρο στην Wall Street Journal και μελέτη του Πανεπιστημίου του Κλίβελαντ υποστηρίζουν την θέση του Δημήτρη Αντωνίου για πρόκληση μεταλλάξεων του ιού SARS-CoV-2 από τα εμβόλια κατά της COVID-19 είναι ψευδής. Αρχικά, η μελέτη στο περιοδικό Nature εστίασε σε εμβόλια απενεργοποιημένου ιού, όχι εμβόλια mRNA που έλαβε η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού. Επίσης οι ερευνητές δεν ανέφεραν σε κανένα σημείο ότι τα εμβόλια προκαλούν μεταλλάξεις, αλλά ότι η αντίδραση που έχει “αποτυπωθεί” στο ανοσολογικό μας σύστημα από προηγούμενες μολύνσεις ή από εμβολιασμό μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη αυτών των παραλλαγών. Το ίδιο θέμα εξετάστηκε και στο άρθρο γνώμης στην WSJ το οποίο, ενώ δεν ανέφερε σε κανένα σημείο ότι τα εμβόλια προκαλούν μεταλλάξεις, τάχθηκε εμφανώς κατά των επαναλληπτικών δόσεων των εμβολίων της COVID-19. Η αναφορά σε μελέτη Κλινικής του Κλίβελαντ η οποία έδειξε μειωμένο προσδόκιμο ζωής από τα εμβόλια της COVID-19 αποτελεί διαστρέβλωση των στοιχείων της μελέτης. Οι ερευνητές βρήκαν αυξημένη προστασία έναντι της νόσου από την λήψη ενισχυτικής δόσης με το δισθενές εμβόλιο. Ενώ ανέφεραν ότι τα στοιχεία έδειξαν σύνδεση μεταξύ επαναληπτικών δόσεων και αυξημένης πιθανότητας νόσησης με την COVID-19, τόνισαν ότι δεν απέδειξαν ότι η εν λόγω σύνδεση οφείλεται όντως στον εμβολιασμό, δηλαδή δεν βρέθηκε αιτιώδης σύνδεση.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)