| schema:text
| - Σε μέσα ενημέρωσης, ιστολόγια και λογαριασμούς στα social media κυκλοφόρησε ο ισχυρισμός ότι επιστημονική μελέτη απέδειξε ότι οι εγχειρίσεις αλλαγής φύλου προκαλούν αύξηση αυτοκτονιών σε διεμφυλικά άτομα. Η μελέτη στην οποία γίνεται αναφορά εμφανίζει σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: dimokratia.gr (αρχική πηγή), newsbreak.gr, orthodoxostypos.gr, makeleio.gr, , gegonotstomikroskpio.com
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών του ισχυρισμού βρίσκονται αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ανάλυση του ισχυρισμού
Τα προβλήματα με το επιστημονικό περιοδικό
Η μελέτη στην οποία αναφέρονται τα εξεταζόμενα άρθρα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cureus στις 2 Απριλίου 20241Straub, John J., et al. “Risk of Suicide and Self-Harm Following Gender-Affirmation Surgery.” Cureus, vol. 16, no. 4, 2 Apr. 2024, doi:10.7759/cureus.57472. και εξέτασε το ρίσκο αυτοκτονίας ή αυτοτραματισμού που σχετίζεται με τις διαδικασίες για αλλαγή φύλου.
Αρχικά, όπως έχουμε εξηγήσει και σε προηγούμενο άρθρο μας, το περιοδικό Cureus, ενώ έχει σημαντικές μελέτες στην λίστα των δημοσιεύσεων του, η αξιοπιστία του έχει αμφισβητηθεί σε σημαντικό βαθμό λόγω της πολιτικής του για πολύ γρήγορες δημοσιεύσεις καθώς και λόγω της δημοσίευσης πολυάριθμων προβληματικών μελετών. Μάλιστα, σε σχετική ανάλυση ειδικών του Πανεπιστημίου Emory το 2022 στην οποία εξετάστηκαν στοιχεία για την ποιότητα των περιοδικών Cureus και OncoTarget βρέθηκε ότι το Cureus εμφανίζει στοιχεία “predatory” περιοδικού. Τα περιοδικά που εμπίπτουν σε αυτή τη κατηγορία δημοσιεύουν πρακτικά οποιαδήποτε μελέτη εφόσον καταβληθεί το ανάλογο αντίτιμο με ελάχιστο ή μηδενικό έλεγχο στα στοιχεία και την μεθοδολογία της εκάστοτε μελέτης.
Τα μεθοδολογικά σφάλματα της επίμαχης μελέτης
Η εξεταζόμενη μελέτη έχει συγκεκριμένα, σημαντικά, σφάλματα μεθοδολογίας τα οποία καθιστούν τα συμπεράσματα για αιτιώδη σύνδεση μεταξύ επεμβάσεων αλλαγής φύλου και αύξησης αυτοκτονιών σε διεμφυλικά άτομα αναξιόπιστα.
Σκοπός της μελέτης ήταν να βρει αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ επεμβάσεων αλλαγής φύλου και αυξημένου ρίσκου αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμού και ανάπτυξης μετατραυματικού συνδρόμου. Για να εξετάσουν αυτό το ερώτημα οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ιατρικά στοιχεία από ηλεκτρονική βάση δεδομένων για όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες καλύπτοντας εύρος εικοσαετίας. Από τα στοιχεία, οι εξεταζόμενοι χωρίστηκαν σε δυο ομάδες, διεμφυλικά άτομα που είχαν κάνει επεμβάσεις αλλαγής φύλου και είχαν επισκεφτεί μονάδα έκτατων περιστατικών κάποια στιγμή και άτομα που ταυτίζονται με το φύλο που τους ανατέθηκε κατά την γέννηση (cis-gender)Ο όρος cis-gender περιγράφει άτομα τα οποία ταυτίζονται με το φύλο που τους ανατέθηκε με την γέννηση. Για παράδειγμα αν κάποιος γεννιέται ως βιολογικά αρσενικό και ταυτίζεται ως αρσενικό τότε είναι cis-gender άτομο (ο όρος δεν έχει δόκιμη ελληνική μετάφραση μέχρι στιγμής). Σε αντίστοιχο παράδειγμα, ένα άτομο που γεννιέται ως βιολογικά αρσενικό αλλά ταυτίζεται ως θυληκό, χαρακτηρίζεται ως trans-gender ή διεμφυλικό. ως ομάδα ελέγχου. Τα άτομα στην ομάδα ελέγχου χωρίστηκαν σε τρεις υποκατηγορίες:
- Η πρώτη υπο-ομάδα περιλάμβανε 15.6 εκατομμύρια άτομα μεταξύ 18-60 χωρίς ιστορικό εγχείρισης αλλαγής φύλου ή επιθυμίας για τέτοια εγχείριση.
- Η δεύτερη υπο-ομάδα περιλάμβανε 142 χιλιάδες άτομα μεταξύ 18-60 χωρίς ιστορικό εγχείρισης αλλαγής φύλου ή επιθυμίας για τέτοια εγχείριση αλλά με ιστορικό εγχείρισης αγγειεκτομής και σαλπιγγικής απολίνωσης.
- Η τρίτη υπο-ομάδα περιλάμβανε 1.4 εκατομμύρια άτομα μεταξύ 18-60 χωρίς ιστορικό εγχείρισης αλλαγής φύλου ή επιθυμίας για τέτοια εγχείριση αλλά με ιστορικό εγχείρισης λόγω φαρυγγίτιδας.
Το πρώτο πρόβλημα με την εν λόγω μελέτη είναι το γεγονός ότι η σύγκριση δεν συμπεριλαμβάνει την παράμετρο των αυξημένων ποσοστών αυτοκτονίας στην κοινότητα των διεμφυλικών ατόμων τα οποία, μεταξύ άλλων, προκύπτουν λόγω προκατάληψης από τον κοινωνικό περίγυρο2Pellicane, Michael J. and Jeffrey A. Ciesla. “Associations between minority stress, depression, and suicidal ideation and attempts in transgender and gender diverse (TGD) individuals: Systematic review and meta-analysis.” Clin. Psychol. Rev., vol. 91, 1 Feb. 2022, p. 102113, doi:10.1016/j.cpr.2021.102113. Αρχειοθετημένο εδώ. Η σχετική μελέτη που παραθέτουμε σε αυτό το σημείο εξετάζει, μεταξύ άλλων, μια κατάσταση που ονομάζεται “στρες μειονοτικών ομάδων” (minority stress). Πρόκειται για το επιπλέον στρες που βιώνουν μειονοτικές ομάδες, όπως διεμφυλικά και μη-δυαδικά άτομα, λόγω της περιθωριοποίησης που υφίστανται. Σύμφωνα με την μελέτη, αυτό το στρες προκύπτει από δυο βασικές πηγές:
1. Εξωτερικούς παράγοντες στρες: Αρνητικά περιστατικά στο περιβάλλον ενός τέτοιου ατόμου όπως προκατάληψη, βία ή άδικη μεταχείρηση λόγω της ταυτότητας τους.
2. Εσωτερικοί παράγοντες στρες: Εσωτερικευμένα αρνητικά συναισθήματα όπως συνεχές άγχος απόρριψης ή κακομεταχείρισης, εσωτερικευμένη τρανσφοβία (η οποία προκύπτει από χρόνια κακομεταχείριση διεμφυλικών ατόμων σε κοινωνικό πλαίσιο) και πίεση λόγω απόκρυψης της ταυτότητας φύλου από φόβο προκατάληψης ή κακομεταχείρισης.
Η εν λόγω ανασκόπηση βρήκε πως αυτοί οι παράγοντες στρες συνδέονται με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης, αυτοκτονικές σκέψεις και απόπειρες αυτοκτονίας σε διεμφυλικά και μη-δυαδικά άτομα.. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2023 στο περιοδικό Journal of the American Medical Association χρησιμοποίησε δεδομένα από 6.6 εκατομμύρια πολίτες που γεννήθηκαν στην Δανία και από αυτά τα δεδομένα ανέλυσε στοιχεία από 3,800 διεμφυλικά άτομα3Annette Erlangsen, PhD. “Transgender Identity and Suicide Attempts and Mortality in Denmark.” JAMA, vol. 329, no. 24, 27 June 2023, pp. 2145-53, doi:10.1001/jama.2023.8627.. Οι ερευνητές εξέτασαν τα στοιχεία για την ψυχολογική υγεία και το ρίσκο αυτοκτονίας στα διεμφυλικά άτομα συγκριτικά με cis-gender άτομα και βρήκε ότι σχεδόν το 43% είχαν διαγνωστεί με ψυχιατρικά προβλήματα συγκριτικά με το 7% των cis-gender ατόμων που εξετάστηκαν. Επίσης ταυτοποιήθηκαν 92 απόπειρες αυτοκτονίας στην ομάδα των διεμφυλικών ατόμων και 12 απόπειρες στην ομάδα των cis-gender ατόμων.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychiatry Research τον Αύγουστο του 20234Kidd, Jeremy D., et al. “Prevalence of substance use and mental health problems among transgender and cisgender U.S. adults: Results from a national probability sample.” Psychiatry Res., vol. 326, 1 Aug. 2023, p. 115339, doi:10.1016/j.psychres.2023.115339. εξέτασε δεδομένα από την εθνική έρευνα U.S. Transgender Population Health Survey (TransPop) η οποία αναλύει κοινωνικά και υγειονομικά δεδομένα για διεμφυλικά άτομα στις ΗΠΑ. Η μελέτη βρήκε πως περίπου 1/3 των διεμφυλικών ατόμων αναφέρουν επικίνδυνη κατανάλωση αλκοόλ και προβλήματα με χρήση ναρκωτικών. Ανάμεσα στα ενήλικα διεμφυλικά άτομα καταγράφονται πρόσφατες τάσεις αυτοκτονίας στο 44%, πρόσφατες απόπειρες αυτοκτονίας στο 7% και πρόσφατος αυτοτραυματισμός στο 21%. Σύμφωνα με την μελέτη το 82% των διεμφυλικών ατόμων έχουν πρόσβαση σε επίσημη ψυχιατρική περίθαλψη συγκριτικά με το 47% των cis-gender ενηλίκων.
Κατά συνέπεια, δεδομένων των στοιχείων που δείχνουν ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στα επίπεδα αυτοκτονιών και αυτοτραυματισμού στα διεμφυλικά άτομα, το να μην συνυπολογίζεται αυτή η παράμετρος στο πλαίσιο της επίμαχης μελέτης δημιουργεί πρόβλημα στην αξιοπιστία των συμπερασμάτων.
Το δεύτερο πρόβλημα στην επίμαχη μελέτη είναι οι ομάδες που εξετάστηκαν. Οι ερευνητές εξέτασαν διεμφυλικά άτομα και cis-gender άτομα που έχουν επισκεφτεί μονάδα έκτατων περιστατικών κάποια στιγμή, ενώ τα διεμφυλικά άτομα που εξετάστηκαν είχαν εγκριθεί για επεμβάσεις αλλαγής φύλου. Η σύγκριση αυτών των ομάδων είναι εσφαλμένη καθώς για να κάνουμε αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των εν λόγω επεμβάσεων ή την πιθανότητα να αυξήσει τα ποσοστά αυτοκτονιών θα έπρεπε να εξεταστούν διεμφυλικά άτομα που έχουν κάνει επεμβάσεις σε σύγκριση με διεμφυλικά άτομα που ήθελαν να κάνουν επεμβάσεις και δεν τα κατάφεραν. Εξετάζοντας το λάθος μέσα από μια αναλογία, η επιλογή των ομάδων είναι αντίστοιχη με το να εξετάζουμε αν ένα νέο είδος λιπάσματος βοηθάει στην ανάπτυξη φυτών συγκρίνοντας φυτά από τον κήπο μας με άγρια φυτά στο δάσος αντί με φυτά στον κήπο μας στα οποία δεν έχουμε βάλει το νέο λίπασμα.
Το τρίτο πρόβλημα είναι τα ποσοστά που αναφέρονται για την τάση αυτοκτονιών στα διεμφυλικά άτομα μετά τις επεμβάσεις τους. Οι ερευνητές αναφέρουν πως μετά την επέμβαση το ποσοστό απόπειρας αυτοκτονίας ήταν 3.5% στο εύρος εικοσαετίας. Ωστόσο, τα στοιχεία από μελέτες που εξέτασαν συγκριτικά διεμφυλικά άτομα που έκαναν επεμβάσεις αλλαγής φύλου με διεμφυλικά άτομα που τελικά δεν προχώρησαν με επεμβάσεις δείχνουν μείωση στα ποσοστά απόπειρας αυτοκτονίας.
Συγκεκριμένα, μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2021 στο Journal of the American Medical Association5Anthony N. Almazan, B. A. “Association Between Gender-Affirming Surgeries and Mental Health Outcomes.” JAMA Surg., vol. 156, no. 7, 1 July 2021, pp. 611-8, doi:10.1001/jamasurg.2021.0952. εξέτασε 3,559 διεμφυλικά άτομα που δήλωσαν ότι θα έκαναν επεμβάσεις αλλαγής φύλου ενώ 16,401 διεμφυλικά άτομα, που χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα ελέγχου, δήλωσε την επιθυμία να κάνει επεμβάσεις αλλαγής φύλου αλλά δεν προχώρησε. Συνυπολογίζοντας κοινωνικές και δημογραφικές παραμέτρους τα στοιχεία έδειξαν ότι οι επεμβάσεις συσχετίστηκαν (όχι απαραίτητα αιτιωδώς) με μειωμένη ψυχολογική δυσφορία κατά 42% και μειωμένη πρόθεση αυτοκτονίας κατά 44%.
Συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε στο Journal of Psychosexual Health τον Αύγουστο του 20236Marques, Inês Rafael, et al. “The Impact of Gender-affirming Surgeries on Suicide-related Outcomes: A Systematic Review.” Journal of Psychosexual Health, vol. 5, no. 3, 1 July 2023, pp. 134-44, doi:10.1177/26318318231189836. εξέτασε δεδομένα από 11 μελέτες για να αποτιμήσει την επίδραση των επεμβάσεων αλλαγής φύλου στην τάση αυτοκτονίας των διεμφυλικών ατόμων. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι οι 2 από τις 11 μελέτες που χρησιμοποίησαν ως ομάδες ελέγχου τον γενικό πληθυσμό βρήκαν αυξημένα ποσοστά αυτοκτονικών σκέψεων και αυτοκτονιών. Ωστόσο, σε όσες μελέτες χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδες ελέγχου διεμφυλικά άτομα που είτε ήταν σε πιο αρχικό στάδιο φυλομετάβασης ή δήλωσαν επιθυμία αλλαγής φύλου χωρίς να έχουν προχωρήσει, τα δεδομένα έδειξαν μειωμένα ποσοστά αυτοκτονικών τάσεων. Η μελέτη τονίζει ότι τα συνολικά δεδομένα ήταν επαρκή για να γίνει αποτίμηση των αυτοκτονικών σκέψεων, οι οποίες βρέθηκαν μειωμένες στα διεμφυλικά άτομα που προχώρησαν με τις επεμβάσεις, αλλά όχι για να εκτιμηθεί η επίδραση στις απόπειρες αυτοκτονίας.
Πιο πρόσφατη είναι συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal τον Απρίλιο του 2024 και εξέτασε δεδομένα για την επίδραση της ορμονοθεραπείας σε εφήβους με δυσφορία φύλου, ένα βήμα που είναι απαραίτητο πριν τις σχετικές επεμβάσεις.7Taylor, Jo, et al. “Masculinising and feminising hormone interventions for adolescents experiencing gender dysphoria or incongruence: a systematic review.” Arch. Dis. Child., 9 Apr. 2024, pp. 2023-326670, doi:10.1136/archdischild-2023-326670. Η ανασκόπηση συμπεριέλαβε συνολικά 53 μελέτες, εκ των οποίων μόνο οι 5 κάλυψαν το ζήτημα της ψυχολογικής υγείας αναφορικά με τάσεις και σκέψεις αυτοκτονίας. Από αυτές τις 5 μελέτες η μία δεν βρήκε σημαντικές αλλαγές στις αυτοκτονικές τάσεις ή στον αυτοτραυματισμό, ενώ 4 μελέτες βρήκαν μείωση στις αυτοκτονικές τάσεις και στον αυτοτραυματισμό.
Η απάντηση των ερευνητών στην κριτική και παρεμφερείς ισχυρισμοί
Τα μεθοδολογικά προβλήματα τονίστηκαν και σε σχόλια ειδικών στην πλατφόρμα “Pubpeer” στην οποία οι συγγραφείς της μελέτης απάντησαν τα εξής:
Οι ασθενείς που έκαναν εγχείριση αλλαγής φύλου βρέθηκε ότι είχαν περίπου 5-12 φορές μεγαλύτερο ρίσκο αυτοκτονίας συγκριτικά με τις ομάδες ελέγχου (δηλαδή άτομα που βρέθηκαν στα επείγοντα για εγχειρήσεις αγγειεκτομής και εγχειρίσεις φαρυγγίτιδας, δηλαδή ομάδες που δεν έχουν προφανές ρίσκο αυτοκτονίας το οποίο είναι μεγαλύτερο από αυτό του γενικού πληθυσμού) που χρησιμοποιήσαμε. Αυτό δείχνει συσχετισμό αλλά όχι αιτιώδη σύνδεση (η αιτιώδης σύνδεση ελέγχεται σε προοπτικές μελέτες). Δεν εξετάσαμε την επίδραση της ίδια της εγχείρισης αλλά τα αποτελέσματα της στον πληθυσμό που έκανε την επέμβαση.
Πρέπει να τονίσουμε ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν στις ομάδες ελέγχου άτομα τα οποία ήθελαν να κάνουν επέμβαση αλλαγής φύλου και δεν τα κατάφεραν. Οι ασθενείς πρέπει να περάσουν τουλάχιστον δύο ψυχιατρικούς ελέγχους πριν δοθεί η άδεια για την επέμβαση, το οποίο σημαίνει πως όσοι πάρουν τη άδεια έχουν μικρότερο ρίσκο αυτοκτονίας από την ομάδα που θέλει να κάνει την επέμβαση και δεν τα καταφέρνει, ανεξάρτητα από το αν η ομάδα που πάρει την άδεια κάνει εν τέλει την επέμβαση ή όχι.
Χρησιμοποιήσαμε προσαρμογή με βάση τις πιθανότητες για να συνυπολογιστούν η ηλικία, το φύλο, η φυλή και η εθμικότητα τα οποία σχετίζονται ανεξάρτητα με τις πιθανότητες αυτοκτονίας.
Τα διεμφυλικά άτομα έχουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης, τα οποία προκύπτουν συχνά λόγω των εμπειριών τους τα οποία περιλαμβάνουν προκατάλληψη, κακοποίηση, λανθασμένος χαρακτηρισμός φύλου ή στίγμα τα οποία συμβάλουν στην επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας.
Το συμπέρασμα μας: Οι ασθενείς που κάνουν εγχείριση αλλαγής φύλου σχετίζονται με σημαντικά αυξημένο ρίσκο αυτοκτονίας, γεγονός που τονίζει την ανάγκη για ενδελεχή ψυχιατρική υποστήριξη στα χρόνια που ακολουθούν την επέμβαση.
Σε αυτή την απάντηση οι ερευνητές δίνουν απάντηση σε κάποιες από τις κριτικές, χωρίς ωστόσο να καλύπτουν τα μεγαλύτερα προβλήματα με την μελέτη. Για παράδειγμα αναφέρουν ότι στη μελέτη δεν έγινε ισχυρισμός για αιτιώδη σύνδεση μεταξύ της επέμβασης αλλαγής φύλου και του αυξημένου ρίσκου αυτοκτονιών, ωστόσο στην μελέτη η σύνδεση διατυπώνεται ως εξής σε πολλαπλά σημεία:
Η επέμβαση αλλαγής φύλου εμφανίζει σημαντική σύνδεση με αυξημένα ποσοστά απόπειρας αυτοκτονίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενδελεχή ψυχιατρική υποστήριξη μετά την επέμβαση.
Επίσης, οι ερευνητές αναφέρουν ότι τα άτομα που χρησιμοποίησαν ως ομάδες ελέγχου δεν έχουν μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών από τον γενικό πληθυσμό. Αυτό το σημείο δεν απαντάει στην κριτική για την χρήση λάθος ομάδας για σύγκριση με τα διεμφυλικά άτομα που προχώρησαν με εγχείριση αλλαγής φύλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναλύθηκαν ήδη, τα διεμφυλικά άτομα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερους παράγοντες στρες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία οι οποίοι δεν εντοπίζονται στην ίδια συχνότητα στον γενικό πληθυσμό, καθιστώντας την σύγκριση τους με τον μέσο πολίτη σε αυτό το πλαίσιο εσφαλμένη.
Το σημείο σχετικά με την επιλογή ατόμων που έχουν περάσει ήδη ψυχιατρική αξιολόγηση, καθιστώντας τις πιθανότητες αυτοκτονίας μικρότερες συγκριτικά με διεμφυλικά άτομα που δεν πέρασαν τους ελέγχους για να κάνουν την εξέταση, επίσης δεν καλύπτει το πρόβλημα των εξεταζόμενων ομάδων. Στο πλαίσιο της εν λόγω μελέτης, η σύγκριση μεταξύ διεμφυλικών ατόμων που πέρασαν τον έλεγχο και όσων διεμφυλικών δεν πέρασαν τον έλεγχο θα έδινε πολύ καλύτερη εικόνα για την πιθανή επιρροή της ίδιας της εγχείρισης στα ποσοστά αυτοκτονιών.
Επιπρόσθετα, οι ερευνητές δήλωσαν πως συνυπολόγισαν παραμέτρους όπως η ηλικία, το βιολογικό φύλο, η ηλικία και η εθνικότητα ώστε να υπάρχει πιο ακριβής αντιστοίχηση των χαρακτηριστικών της εξεταζόμενης ομάδας και των ομάδων ελέγχου. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία μπορεί να καλύψει μόνο συγκεκριμένες παραμέτρους και δεν μπορεί να δώσει την πλήρη εικόνα για την πολύπλοκες κοινωνικές συνθήκες που βιώνουν διεμφυλικά άτομα, και οι οποίες ευθύνονται σε ένα βαθμό για τα αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών σε αυτή την κοινότητα. Αυτή η πραγματικότητα ενισχύει την ανάγκη για σύγκριση μεταξύ διεμφυλικών ατόμων σε τέτοιου είδους μελέτες.
Η ανασκόπηση της Dr. Cass για την φυλομετάβαση και τα προβλήματα
Το ζήτημα της ιατρικής περίθαλψης στο πλαίσιο μετάβασης φύλου (gender affirming care) αποτελεί ενεργό πεδίο έρευνας και ορισμένα σημεία του θεωρούνται αμφιλεγόμενα. Ένα εξ αυτών είναι η παροχή αυτής της περίθαλψης σε εφήβους και νέους ενήλικες και ορισμένες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν περιορίσει αυτές τις υπηρεσίες προφασιζόμενες ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εν λόγω πρακτικών.
Σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε το 2020 ένα πρόγραμμα ανεξάρτητης ανασκόπησης σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας για την παροχή υπηρεσιών μετάβασης φύλου σε παιδιά από το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας, επιστρατεύοντας ως βασική ερευνήτρια την Dr. Hilary Cass. Η εν λόγω ανασκόπηση (γνωστή πλέον και ως The Cass Review), η τελευταία έκδοση της οποίας δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024, εξέτασε συνολικά 237 μελέτες, 214 εκ των οποίων ήταν πρωτογενείς έρευνες και 23 αναφορές κλινικών οδηγιών ή επίσημες θέσεις σχετικών επιστημονικών θεσμών. Συνολικά καλύπτονται δεδομένα για 113,269 παιδιά σε 18 χώρες. Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο της εν λόγω ανασκόπησης έγινε ανάθεση για διεξαγωγή άλλων 6 συστηματικών ανασκοπήσεων, συγκεκριμένα για χρήση από την Dr. Cass.
Η αναφορά της Dr. Cass, παρουσιάζεται ως μια προσπάθεια αποτίμησης της αποτελεσματικότητας αυτών των ιατρικών παρεμβάσεων για καλύτερη παροχή φροντίδας σε διεμφυλικά άτομα. Ωστόσο, τα επιχειρήματα της στο εν λόγω πλαίσιο έχουν χαρακτηριστεί ως αμφιλεγόμενα ενώ, με βάση την αναφορά, το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να απαγορεύσει την χρήση φαρμακευτικής αγωγής για αναστολή της εφηβείας (puberty blockers). Η εν λόγω κίνηση αντιμετωπίστηκε με κριτική από πληθώρα επίσημων φορέων όπως η Κοινότητα Ενδοκρινολογίας στις ΗΠΑ η οποία δήλωσε στους New York Times πως η ανασκόπηση της Dr. Cass δεν περιλαμβάνει νέα στοιχεία τα οποία να αντικρούουν τις ήδη υπάρχουσες οδηγίες του οργανισμού αναφορικά με την χρήση αυτής της αγωγής. Συγκεκριμένα οι οδηγίες του φορέα που δημοσιεύθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023 αναφέρουν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Οι οδηγίες κλινικής πρακτικής της Κοινότητας Ενδοκρινολογίας προτείνουν την χρήση ψυχιατρικής αγωγής σαν πρώτη επιλογή, ενώ, στις περιπτώσεις που ενδείκνειται, την χρήση αγωγής καθυστέρησης της εφηβίας, ορμονοθεραπεία σε εφήβους που είναι διεμφυλικοί ή έχουν άλλη ταυτότητα φύλου.
Αντίστοιχη ήταν και η τοποθέτηση της Παγκόσμιας Επαγγελματικής Ένωσης για την Υγεία Διεμφυλικών Ατόμων (World Professional Association for Transgender Health – WPATH) η οποία δήλωσε στους New York Times τα εξής:
H ανασκόπηση της Dr. Cass έχει ως βάση την εσφαλμένη παραδοχή ότι οι μη-ιατρικές εναλλακτικές για την φροντίδα των διεμφυλικών ατόμων θα έχουν ως αποτέλεσμα μικρότερο βαθμό δυσφορίας για τους περισσότερους διεμφυλικούς εφήβους.
Eίναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η τελική έκδοση της ανασκόπησης της Dr. Cass δημοσιεύθηκε πολύ πρόσφατα και αποτελεί ένα τεράστιο όγκο δουλειάς ο οποίος θα αναλυθεί πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον, ενώ θα υπάρξει και πιο αναλυτική εξέταση σε μελλοντικό άρθρο του FactReview. Ωστόσο, ήδη έχουν δημοσιευθεί εκτενείς αναλύσεις από πληθώρα ερευνητών για προβληματικά σημεία με την ανασκόπηση της Dr. Cass, τα οποία δείχνουν σοβαρά προβλήματα με την μεθοδολογία και τα στοιχεία που συμπεριλήφθηκαν.
Συγκεκριμένα, πολλές από τις μελέτες που επιστρατεύει έχουν οι ίδιες μεθοδολογικά προβλήματα, αρκετές δημοσιεύθηκαν πριν από αρκετές δεκαετίες, όπως για παράδειγμα οι μελέτες των Green et al και Zucker et al που δημοσιεύθηκαν το 1987 και 1985 αντίστοιχα, καθιστώντας τα στοιχεία παρωχημένα στο πλαίσιο του εν λόγω ζητήματος. Επιπρόσθετα, η μελέτη των Zucker et al που δημοσιεύθηκε το 1985 είναι προβληματική και για έναν ακόμα λόγο καθώς η Dr. Kenneth Zucker είναι υπέρμαχος της “θεραπείας μεταστροφής ταυτότητας”(conversion therapy), μιας ψευδοεπιστημονικής πρακτικής η οποία διατείνεται ότι μέσα από διάφορες μεθόδους (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν και το ηλεκτροσόκ) μπορεί να αλλάξει την ταυτότητα φύλου ή/και τον σεξουαλικό προσανατολισμό ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Οι μελέτες των Drummond et al (2008) και Singh (2012) που επιστρατεύονται επίσης ως πηγές στην ανασκόπηση της Dr. Cass είναι μελέτες παρακολούθησης ασθενών απο κλινικές που διεύθυνε η Dr. Zucker, στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως, και έχουν τα ίδια μεθοδολογικά προβλήματα και κριτικές αναφορικά με τις πηγές των στοιχείων που χρησιμοποίησαν. Η Dr. Cass μάλιστα υπολογίζει ως διαφορετικά τα δεδομένα από κάθε μια εξ αυτών των μελετών, παρότι χρησιμοποιούν δεδομένα από τους ίδιους ασθενείς με την Dr. Zuck. Επομένως οι ίδιοι ασθενείς υπολογίζονται επαναλαμβανόμενες φορές στην ανασκόπηση για να υποστηριχθεί η θέση περί αυξημένων ποσοστών ατόμων που μετάνοιωσαν την απόφαση για αλλαγή φύλου.
Ωστόσο, δυο σχετικά πρόσφατες μελέτες οι οποίες εξέτασαν στοιχεία από την Ολλανδία δίνουν πολύ διαφορετική εικόνα.8van der Loos, M. A., Hannema, S. E., Klink, D. T., den Heijer, M., & Wiepjes, C. M. (2022). Continuation of gender-affirming hormones in transgender people starting puberty suppression in adolescence: A cohort study in the Netherlands. The Lancet Child & Adolescent Health, 6(12), 869–875. https://doi.org/10.1016/s2352-4642(22)00254-19Maria A T C van der Loos, Daniel T Klink, Sabine E Hannema, Sjoerdje Bruinsma, Thomas D Steensma, Baudewijntje P C Kreukels, Peggy T Cohen-Kettenis, Annelou L C de Vries, Martin den Heijer, Chantal M Wiepjes, Children and adolescents in the Amsterdam Cohort of Gender Dysphoria: trends in diagnostic- and treatment trajectories during the first 20 years of the Dutch Protocol, The Journal of Sexual Medicine, Volume 20, Issue 3, March 2023, Pages 398–409, https://doi.org/10.1093/jsxmed/qdac029 Συγκεκριμένα, οι ερευνητές και στις δυο μελέτες εξέτασαν στοιχεία από κλινικές που παρέχουν υπηρεσίες φυλομετάβασης στην Ολλανδία και, δεδομένου ότι το σύστημα της Ολλανδίας έχει κεντρική βάση δεδομένων για την χρήση φαρμάκων, είχαν πρόσβαση σε στοιχεία για όλους τους συμμετέχοντες. Ο μέσος χρόνος παρακολούθησης των ασθενών ήταν 4 χρόνια και οι ερευνητές βρήκαν πως από τα άτομα που έλαβαν αγωγή από αυτές τις κλινικές στην Ολλανδία περίπου το 5%, συνολικά, σταμάτησε την αγωγή.
H ίδια η ανασκόπηση της Dr. Cass μάλιστα βρήκε ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό ατόμων που σταμάτησαν την αγωγή. Συγκεκριμένα, από τα 3,306 άτομα που συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση, τα 727 λάμβαναν ορμονοθεραπεία και από αυτά τα άτομα, μόνο τα 9 σταμάτησαν την αγωγή τους, δηλαδή περίπου 1.24%. Επίσης, συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίαςη εν λόγω συστηματική ανασκόπηση έγινε κατόπιν αιτήματος της Dr. Cass για ενημέρωση των στοιχείων της αναφοράς της που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Archives of Disease and Childhood του British Medical Journal τον Απρίλιο του 2024 10Taylor J, Hall R, Langton T, et alCare pathways of children and adolescents referred to specialist gender services: a systematic reviewArchives of Disease in Childhood Published Online First: 09 April 2024. doi: 10.1136/archdischild-2023-326760 εξέτασε 23 μελέτες για το ζήτημα οι οποίες κάλυπταν δεδομένα από 9 χώρες και 6,133 παιδιά μέσης ηλικίας 14-16. Τα στοιχεία έδειξαν ότι τα ποσοστά ατόμων που μετάνοιωσαν και σταμάτησαν την ορμονοθεραπεία κυμαίνονταν μεταξύ 0-8% ενώ οι ερευνητές τονίζουν πως η βιβλιογραφία δείχνει πλέον με σχετική συνέπεια πως τα ποσοστά νέων που σταματάνε την ιατρική τους αγωγή στο πλαίσιο φυλομετάβασης είναι μικρά, παρότι οι λόγοι για την διακοπή δεν παρέχονται συχνά.
Τέλος είναι σκόπιμο να τονίσουμε μια σημαντική παράμετρο του ζητήματος η οποία είναι οι λόγοι που πολλά διεμφυλικά άτομα μπορεί να σταματήσουν αυτή τη διαδικασία. Πολλά από τα διεμφυλικά άτομα που αποφασίζουν να κάνουν μετάβαση φύλου, ενώ φτάνουν μέχρι το σημείο της επέμβασης ενδέχεται να μην έχουν επαρκείς οικονομικούς πόρους για να προχωρήσουν, ενδέχεται να έχουν κάποιο ιατρικό πρόβλημα το οποίο δεν επιτρέπει να συνεχίσουν τη διαδικασία ή μπορεί να μην θέλουν να κάνουν επεμβάσεις αλλά να ζήσουν με την ταυτότητα φύλου τους χωρίς να αλλάξουν την ανατομία τους. Ακόμα και στο πλαίσιο της ορμονοθεραπείας οι λόγοι διακοπής μπορεί να είναι ιατρικοί ή ψυχολογικοί και φυσικά η διακοπή ενδέχεται να είναι προσωρινή. 11Brik, T., Vrouenraets, L.J.J.J., de Vries, M.C. et al. Trajectories of Adolescents Treated with Gonadotropin-Releasing Hormone Analogues for Gender Dysphoria. Arch Sex Behav 49, 2611–2618 (2020). https://doi.org/10.1007/s10508-020-01660-8 Συνεπώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σύνθετο ζήτημα το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί επιφανειακά εξετάζοντας μόνο το πόσα άτομα σταματάνε την αγωγή ή πόσα άτομα δεν προχωράνε σε πεμβάσεις αλλαγής φύλου, και χρήζει πολύ πιο προσεκτικής ανάλυσης για εξαγωγή οποιουδήποτε συμπεράσματος για την αποτελεσματικότητα αυτών των ιατρικών παρεμβάσεων.
Συμπέρασμα
Η επίμαχη μελέτη, πέραν του ότι έχει δημοσιευθεί σε περιοδικό το οποίο εμφανίζει προβληματικό ιστορικό με την διαδικασία εξέτασης μελετών, χρησιμοποιεί ακατάλληλες ομάδες σύγκρισης. Συγκεκριμένα η μελέτη εξετάζει διεμφυλικά άτομα που έκαναν επεμβάσεις αλλαγής φύλου ενώ χρησιμοποιεί ως ομάδα ελέγχου cis-gender άτομα τα οποία είχαν επισκεφτεί τα επείγοντα για επέμβαση απολίνωσης/αγγειεκτομής ή λόγω φαρρυγγίτιδας. Στο πλαίσιο εξέτασης του ρίσκου αυτοκτονίας πρέπει να εξεταστούν διεμφυλικά άτομα που έχουν προχωρήσει σε επεμβάσεις σε σύγκριση με διεμφυλικα άτομα που έχουν επιθυμία να κάνουν τέτοιες επεμβάσεις αλλά ή δεν έχουν φτάσει ακόμα σε αυτό το στάδιο ή αποφάσισαν να μην προχωρήσουν εν τέλει. Σχετικές μελέτες που χρησιμοποίησαν αυτές τις ομάδες διεμφυλικών ατόμων για να εξετάσουν την επίδραση των εν λόγω επεμβάσεων στην ψυχική υγεία βρήκαν ότι τα άτομα που προχώρησαν με αυτές τις επεμβάσεις εμφανίζουν μειωμένο ρίσκο αυτοκτονίας.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)