| schema:text
| - Μέσα ενημέρωσης και λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαρήγαγαν τον ισχυρισμό ότι, σύμφωνα με μελέτη του Χάρβαρντ, η χρήση ανεμογεννητριών προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας. Ωστόσο, ενώ η εν λόγω δήλωση είναι ακριβής ο τρόπος παρουσίασης είναι παραπλανητικός, καθώς η επίμαχη μελέτη κάνει λόγο για τοπικές θερμοκρασίες.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: techmaniacs.gr, eidisis247.gr, anazitiseis.gr, madata.gr, exbio.gr, verginanews.gr, karditsastakra.com, e-synews.gr, oncamera.gr, giorgoskatsadonis.blogspot.com, loutrakiodusseas.blogspot.com
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείτε να βρείτε αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ανάλυση του ισχυρισμού
Αρχικά είναι σκόπιμο να σημειώσουμε ότι τα περισσότερα σχετικά δημοσιεύματα, ενώ παραθέτουν κατά βάση τα σωστά στοιχεία από τις αναφερόμενες μελέτες, η πλαισίωση είναι εσφαλμένη διαστρεβλώνοντας εν τέλει την εικόνα που δίνουν οι εν λόγω μελέτες όπως θα εξετάσουμε στην συνέχεια.
Η επίμαχη αναφορά λοιπόν σε μελέτη του 2018 αφορά έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Joule τον Οκτώβριο του 20181Miller, Lee M. and David W. Keith. “Climatic Impacts of Wind Power.” Joule, vol. 2, no. 12, 19 Dec. 2018, pp. 2618-32, doi:10.1016/j.joule.2018.09.009. και εξέτασε τις πιθανές περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις της χρήσης ανεμογεννητριών σε μεγάλη κλίμακα στις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, η μελέτη εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο οι ανεμογεννήτριες μπορούν να επηρεάσουν το τοπικό κλίμα αλλάζοντας το “ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα” (atmospheric boundary layer), δηλαδή το κομμάτι της ατμόσφαιρας που βρίσκεται πιο κοντά στην επιφάνεια της Γης.
Η μελέτη χρησιμοποίησε ένα κλιματικό μοντέλο που ονομάζεται WRF (Weather Research and Forecasting) για να προβλέψει την επίδραση που θα μπορούσαν να έχουν οι ανεμογεννήτριες στις ΗΠΑ, συνυπολογίζοντας την πυκνότητα αιολικών πάρκων και εξετάζοντας ένα σενάριο κατά το οποίο η παραγωγή αιολικής ενέργειας θα κάλυπτε πλήρως τις ενεργειακές ανάγκες των ΗΠΑ. Τα αποτελέσματα των ερευνητών έδειξαν ότι, στο σενάριο που εξέτασαν, η παραγωγή ενέργειας από αιολικά πάρκα σε μεγάλη κλίμακα θα μπορούσε να αυξήσει την μέση επιφανειακή θερμοκρασία των ΗΠΑ κατά 0.24°C. Η μέση αύξηση θερμοκρασίας κατά 0.54°C την οποία αναφέρουν τα σχετικά δημοσιεύματα αφορά μόνο τις περιοχές στις οποίες βρίσκονται οι ανεμογεννήτριες, όχι την συνολική θερμοκρασία στις ΗΠΑ. Μάλιστα η μελέτη ανέφερε ότι, ενώ η παραγωγή αιολικής ενέργειας μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (μειώνοντας παράλληλα και την επίδραση μας στην εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής), η άμεση επίδραση της στο κλίμα μέσω αύξησης της επιφανειακής θερμοκρασίας μπορεί να είναι πιο σημαντική βραχυπρόθεσμα.
Ενώ η μελέτη του 2018 παρέχει ενδιαφέροντα συμπεράσματα στο πλαίσιο εξέτασης της αποτελεσματικότητας και των πιθανών περιορισμών που έχουν τα αιολικά πάρκα, πρόκειται για εξέταση των επιπτώσεων σε ένα ιδιαίτερα ακραίο σενάριο κατά το οποίο η ενεργειακή ζήτηση των ΗΠΑ καλύπτεται εξ ολοκλήρου από αιολική ενέργεια. Δεδομένου ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο αποτελεσματικές με στρατηγική τοποθέτηση σε κατάλληλες περιοχές, η πιο αποδοτική αξιοποίηση γίνεται με συνδυασμό διαφορετικών πηγών. Αυτό σημαίνει ότι ανάλογα την περιοχή είναι πολύ πιο αποδοτική η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ταιριάζουν με τα χαρακτηριστικά της, όπως για παράδειγμα μονάδες ηλιακών πάρκων σε περιοχές με συχνή και έντονη ηλιοφάνεια. Επίσης, ειδικοί ερευνητές οι οποίοι σχολίασαν τα αποτελέσματα της εν λόγω μελέτης σημείωσαν πως, σε αντίθεση με τα αποτελέσματα της θέρμανσης από την χρήση ανεμογεννητριών, τα οποία είναι τοπικά και πρακτικά άμεσα αντιστρέψιμα, οι επιπτώσεις από την χρήση ορυκτών καυσίμων είναι συσσωρευτικές λόγω της αποθήκευσης των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα και η αντιστροφή τους απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι, ακόμα και στο εν λόγω ακραίο σενάριο που εξετάζεται από την μελέτη, η βραχυπρόθεσμη αύξηση θερμοκρασίας δεν θα υπερνικούσε την μείωση θερμοκρασίας που θα βλέπαμε από την μείωση των ορυκτών καυσίμων. Συγκεκριμένα στο Σχήμα 5(D) της μελέτης βλέπουμε το εξής διάγραμμα:
Το διάγραμμα δείχνει πιθανά σενάρια για το πότε θα αντισταθμίζονταν η αύξηση θερμοκρασίας λόγω χρήσης ανεμογεννητριών από την πτώση θερμοκρασίας λόγω μειωμένων εκπομπών από την διακοπής χρήσης ορυκτών καυσίμων. Από το διάγραμμα λοιπόν βλέπουμε ότι, στην μέση εκτίμηση, η εν λόγω αντιστάθμιση θα λάμβανε χώρα λίγο πριν το 2080. Από εκείνο το σημειό και μετά η αύξηση θερμοκρασίας λόγω χρήσης δεν φαίνεται να σημειώνει αλλαγές, ενώ η πτώση θερμοκρασίας λόγω μηδενισμού των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου συνεχίζεται. Επομένως, ακόμα και σε ένα τόσο ακραίο σενάριο, το μακροπρόθεσμο όφελος από την χρήση των ανεμογεννητριών είναι πολύ μεγαλύτερο συγκριτικά με την χρήση ορυκτών καυσίμων.
Το ίδιο θέμα εξετάστηκε και απο πιο πρόσφατες έρευνες, όπως η μελέτη του 2020 στο περιοδικό Scientific Reports2Pryor, S. C., et al. “20% of US electricity from wind will have limited impacts on system efficiency and regional climate.” Sci. Rep., vol. 10, no. 541, 17 Jan. 2020, pp. 1-14, doi:10.1038/s41598-019-57371-1. η οποία χρησιμοποίησε το ίδιο κλιματικό μοντέλο με την μελέτη του 2018, το WRF, για να αναλύσει τις πιθανές κλιματικές επιπτώσεις από την αξιοποίηση αιολικής ενέργειας, ωστόσο χρησιμοποίησε πολύ πιο ρεαλιστικά σενάρια. Συγκεκριμένα οι ερευνητές εξέτασαν τις επιπτώσεις σε 3 περιπτώσεις με το πιο ακραίο σενάριο να εξετάζει την κατάσταση κατά την οποία το 20% της ενεργειακής ζήτησης στις ΗΠΑ καλύπτονταν από αιολική ενέργεια. Τα σενάρια που εξέτασαν είναι τα εξής:
1 WT: Διατήρηση της ικανότητας παραγωγής ενέργειας όπως ήταν μέχρι το 2014
2 WT: Διπλασιασμό της ικανότητας παραγωγής ενέργειας με αντικατάσταση των παλιών ανεμογεννητριών με νέες, πιο αποδοτικές
4 WT: Τετραπλασιασμό της ικανότητας παραγωγής ενέργειας με αντικατάσταση παλιών ανεμογεννητριών με νέα και πιο αποδοτικά μοντέλα
Συγκριτικά με την μελέτη του 2018, η μελέτη του 2020 βρήκε αύξηση θερμοκρασία από την χρήση ανεμογεννητριών στο εύρος μεταξύ 0.04°C και 0.1°C ανάλογα το σενάριο, δηλαδή περίπου 2.5-6 φορές μικρότερη αύξηση, το οποίο είναι λογικό δεδομένου ότι εξετάστηκε πολύ πιο ρεαλιστικό επίπεδο αξιοποίησης αιολικής ενέργειας. Μάλιστα, η μελέτη του 2020 σημείωσε πως, ακόμα και με τετραπλασιασμό της ικανότητας παραγωγής ενέργειας μέσω αιολικών πάρκων, οι συνολικές αλλαγές στο τοπικό κλίμα θα ήταν πολύ μικρότερες από την επίδραση της καύσης ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή των ίδιων επιπέδων ενέργειας.
Αντίστοιχα αποτελέσματα βλέπουμε και σε μελέτη του 2022 στο περιοδικό Environmental Research3Qin, Yingzuo, et al. “Impacts of 319 wind farms on surface temperature and vegetation in the United States.” Environ. Res. Lett., vol. 17, no. 2, 11 Feb. 2022, p. 024026, doi:10.1088/1748-9326/ac49ba., στην οποία εξετάστηκε η επίπτωση 319 μονάδων αιολικής ενέργειας στις ΗΠΑ στην επιφανειακή θερμοκρασία και την χλωρίδα. Η μελέτη εξέτασε δορυφορικά δεδομένα τα οποία κάλυπταν τα έτη από 2004 μέχρι 2018 και βρήκαν μέση αύξηση της θερμοκρασίας από την χρήση των 319 ανεμογεννητριών κατά 0.1°C, ενώ στο 61% των ανεμογεννητριών που εμφάνισαν σημαντική αύξηση θερμοκρασίας η μέση αύξηση έφτασε του 0.36°C. Οι πιο υψηλές αυξήσεις θερμοκρασίας σημειώνονταν την νύχτα και περισσότερο τον Χειμώνα και το Φθινόπωρο, παρά το Καλοκαίρι και την Άνοιξη. Ωστόσο, όπως σημειώνει και η μελέτη, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας λαμβάνει χώρα μόνο τοπικά, συγκεκριμένα σε ακτίνα λίγων χιλιομέτρων χωρίς να επηρεάζουν σημαντικά την ευρύτερη περιοχή όπου βρίσκεται το εκάστοτε αιολικό πάρκο.
Επίσης, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environmental Research Communications το 20224Liu, Naijing, et al. “Heterogeneous warming impacts of desert wind farms on land surface temperature and their potential drivers in Northern China.” Environ. Res. Commun., vol. 4, no. 10, 31 Oct. 2022, p. 105006, doi:10.1088/2515-7620/ac9bd7. εξέτασε την επίδραση αιολικών πάρκων στην επιφανειακή θερμοκρασία στην Βόρεια Κίνα, παρουσιάζοντας αντίστοιχα συμπεράσματα. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές βρήκαν μέσης θερμοκρασίας κατά 0.25°C την νύχτα και, όπως είδαμε στις προηγούμενες μελέτες, τονίζεται ότι πρόκειται για τοπικό φαινόμενο που εξασθενεί όσο απομακρυνόμαστε από το εκάστοτε αιολικό πάρκο.
Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ανεμογεννητριών στο πλαίσιο παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου και συνεπακόλουθης θέρμανσης
Στο πλαίσιο εξέτασης του κατά πόσοι οι ανεμογεννήτριες αποτελούν αιτία θέρμανσης του πλανήτη είναι σκόπιμο να αναλύσουμε και την συμβολή τους στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου. Όπως τονίζει5Clarke L. et al., 2022: Energy Systems. In IPCC, 2022: Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press. doi: 10.1017/9781009157926.008. Διαθέσιμο σε ψηφιακή έκδοση εδώ. ωστόσο και η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC)Σελίδα 637:
Τα αιολικά πάρκα έχουν σχετικά χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αλλά ορισμένες φορές μπορεί να έχουν σημαντικό οικολογικό αντίκτυπο σε τοπικό επίπεδο. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τεχνολογιών αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών CO2, είναι συγκεντρωμένες στα στάδια της παραγωγής, μεταφοράς, χτυσίματος και καταστροφής όταν οι ανεμογεννήτριες έχουν περάσει το όριο λειτουργίας τους. Η λειτουργία των ανεμογενητριών δεν παράγει απόβλητα ή μολυσματικές ουσίες. Ο κύκλος ζωής των ανεμογεννητριών επηρεάζεται σημαντικά από το προσδόκιμο λειτουργίας, την ποιότητα των υλικών, την απόδοση μετατροπής της ενέργειας και το μέγεθος των ανεμογεννητριών. Οι μονάδες παραγωγής αιολικής ενέργειας κάνουν απόσβεση στα αέρια θερμοκηπίου σε λιγότερο από ένα χρόνο (Bonou et al. 2016).
Η μελέτη που σημειώνεται στην αναφορά της IPCC, των Bonou et al. που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Applied Energy το 20166Bonou, Alexandra, et al. “Life cycle assessment of onshore and offshore wind energy-from theory to application.” Appl. Energy, vol. 180, 15 Oct. 2016, pp. 327-37, doi:10.1016/j.apenergy.2016.07.058., ανέλυσε τον κύκλο ζωής από 4 αντιπροσωπευτικά δείγματα μονάδων αιολικής ενέργειας, δυο χερσαίες και δυο θαλάσσιων. Η μελέτη εξέτασε, μεταξύ άλλων, τον χρόνο που θα χρειαζόταν για απόσβεση της ενέργειας κατασκευής τους και βρήκε ότι θα χρειάζονταν λιγότερο από ένα χρόνο.
Πιο πρόσφατη μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Energy Conversion and Management τον Ιανουάριο του 20247Nassar, Yasser F., et al. “Carbon footprint and energy life cycle assessment of wind energy industry in Libya.” Energy Convers. Manage., vol. 300, 15 Jan. 2024, p. 117846, doi:10.1016/j.enconman.2023.117846. Αρχειοθετημένο εδώ. εξέτασε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο και το πόσο ενεργειακά αποδοτικό είναι το στήσιμο αιολικών πάρκων στον Λιβύη. Συγκεκριμένα εξέτασε πόση ενέργεια και αέρια θερμοκηπίου θα απαιτούσε όλος ο κύκλος ζωής των ανεμογεννητριών ενός αιολικού πάρκου, από την κατασκευή σε άλλη χώρα, την μεταφορά στην Λυβύη, το στήσιμο, την λειτουργία και εν τέλει την καταστροφή και αλλαγή τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι θα χρειαζόταν 13 με 22 μήνες λειτουργίας για να γίνει απόσβεση ενέργειας και 4.5 με 12 μήνες για να γίνει απόσβεση στα αέρια θερμοκηπίου που χρειάστηκαν για την κατασκευή και λειτουργία του.
Αντίστοιχα αποτελέσματα είχε και μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 4 Απριλίου 20248Pincelli, Isabella Pimentel, et al. “Developing onshore wind farms in Aotearoa New Zealand: carbon and energy footprints.” Journal of the Royal Society of New Zealand, 7 May. 2024, www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03036758.2024.2344785#d1e169. στο περιοδικό Journal of the Royal Society of New Zealand. Συγκεκριμένα η μελέτη εξέτασε τον κύκλο ζωής των ανεμογεννητριών που τοποθετήθηκαν σε αιολικό πάρκο στην Aotearoa της Νέας Ζηλανδίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το πάρκο θα χρειαζόταν περίπου μισό χρόνο για να κάνει απόσβεση ενέργειας και περίπου 1.5 χρόνο για να κάνει απόσβεση στα αέρια θερμοκηπίου που χρειάστηκαν για την κατασκευή και λειτουργία του.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός ότι μελέτη του 2018 έδειξε πως η χρήση ανεμογεννητριών προκαλεί αύξηση θερμοκρασίας, η οποία μάλιστα δεν αντισταθμίζεται από την υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων ως πηγή ενέργειας συνιστά παραπληροφόρηση. Η μελέτη του 2018 έδειξε όντως σημαντική αύξηση από την χρήση ανεμογεννητριών στις ΗΠΑ, ωστόσο τα αποτελέσματα βασίζονταν στο ιδιαίτερα ακραίο σενάριο κατά το οποίο η ενεργειακή ζήτηση των ΗΠΑ θα καλύπτονταν εξ ολοκλήρου από αιολική ενέργεια. Συγκριτικά με την μελέτη του 2018, μελέτη του 2020, η οποία εξέτασε μια πιο ρεαλιστική περίπτωση με μέγιστη παραγωγή ενέργειας κατά 20% από αιολικά πάρκα, βρήκε αύξηση θερμοκρασία από την χρήση ανεμογεννητριών στο εύρος μεταξύ 0.04°C και 0.1°C ανάλογα το σενάριο, δηλαδή περίπου 2.5-6 φορές μικρότερη αύξηση. Αντίστοιχα αποτελέσματα βρίσκουμε και σε άλλες μελέτες που εξέτασαν σενάρια με αντίστοιχα ποσοστά ενεργειακής κάλυψης από αιολική ενέργεια. Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η αύξηση που σημειώνουν όλες αυτές οι μελέτες είναι τοπικές και δεν εκτείνονται πέρα από λίγα χιλιόμετρα από το εκάστοτε αιολικό πάρκο. Συγκριτικά, η χρήση ορυκτών καυσίμων, η οποία οδηγεί σε απελευθέρωση αερίων του θερμοκρηπίου όπως το CO2 έχει δραματικά μεγαλύτερη επίδραση στην αύξηση της θερμοκρασίας και αυτή η επίδραση επηρέαζει ολόκληρο τον πλανήτη όχι μόνο μια περιοχή.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)