| schema:text
| - Με αφορμή το έντονο επεισόδιο αφρικανικής σκόνης που έλαβε χώρα σε μεγάλο μέρος της Ελλάδας στα τέλη Απριλίου 2024, καταγράφηκε υψηλή διάδοση σχετικών θεωριών συνωμοσίας. Τα εν λόγω αφηγήματα έκαναν λόγο για φαινόμενο που δεν έχει λάβει ποτέ ξανά χώρα στην Ελλάδα και για σχέδιο εξόντωσης του πληθυσμού με επικίνδυνα χημικά. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για παραπλανητικές αναφορές που διαστρεβλώνουν τα επιστημονικά δεδομένα.
Οι δύο σχετικές αναρτήσεις με τη μεγαλύτερη διάδοση έγιναν από τον τραγουδιστή Γρηγόρη Πετράκο και την ηθοποιό Θεοφανία Παπαθωμά:
Γρηγόρης Πετράκος: «Είναι φοβερό, άνθρωποι που ζουν 50, 60, 70 χρόνια στην Αθήνα και δεν έχουν δει ποτέ τους τέτοιο ουρανό, να πείθονται ότι αυτό που βλέπουν συμβαίνει επειδή φύσηξε. Λες και δεν είχε ξαναφυσήξει… Να μου πεις εδώ πίστεψαν πως μια νυχτερίδα δάγκωσε έναν Κινέζο κι έπρεπε να κλειστοΰμε στα καταφύγια 3 χρόνια για έναν θανατηφόρο ιό που για να δεις αν τον έχεις πρέπει να κάνεις τεστ…»
Θεοφανία Παπαθωμά: «Ωραίο ΕΦΕ! Mα τί φίλτρα χρησιμοποιούν; ΜΟΛΥΒΔΟ ΚΙ ΑΡΣΕΝΙΚΟ! Απεφάνθη το εργαστήριο κλιματολογίας και ατμοσφαιρικου περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα πιο τοξικά δηλητήρια για τον ανθρώπινο οργανισμό. Μας φροντίζουν…😁😁🥶»
Στα τέλη Μαΐου, ακολούθησε εμφάνιση του Γρηγόρη Πετράκου στην εκπομπή «Γεια σου» του σταθμού ΣΚΑΙ, όπου του ζητήθηκε να διευκρινήσει τις πεποιθήσεις του για το ζήτημα. Ο κ. Πετράκος ισχυρίστηκε ότι δεν επρόκειτο για πραγματική σκόνη, αλλά για τοξικούς ψεκασμούς από ιδιωτικά αεροπλάνα που χρηματοδοτούνται μέσω της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ.
Έπειτα, στις αρχές Ιουνίου, ο κ. Πετράκος επικαλέστηκε δήλωση του μετερεωλόγου Γιώργου Φαραζούλη, ως δήθεν επιβεβαίωση της θεωρίας συνωμοσίας. Η ανάρτησή του έλαβε εκατοντάδες κοινοποιήσεις.
Νωρίτερα τον Απρίλιο, είχαν κυκλοφορήσει και δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για «σοκαριστική ανάλυση από τη Βοσνία» που βρήκε επικίνδυνα βαρέα μέταλλα στην τοπική σκόνη, σε αντίθεση με την «καθαρή σκόνη στη Σαχάρας».
Παραδείγματα σχετικών δημοσιευμάτων: anazitiseis.gr, greeknewsondemand.com και corfiatiko.blogspot.com.
Τα φυσικά και τεχνητά ίχνη των αεροπλάνων
Οι επίμαχοι ισχυρισμοί εντάσσονται στο πλαίσιο της θεωρίας συνωμοσίας των “chemtrails”, που πρεσβεύει ανυπόστατα ή και με σαφώς ψευδή στοιχεία, ότι τα ίχνη που αφήνουν τα αεροπλάνα στον ουρανό, συνιστούν επικίνδυνα χημικά. Στην πραγματικότητα, σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων, τα αναφερόμενα ίχνη αφορούν μόνο συμπυκνωμένους υδρατμούς νερού από τα πολυάριθμα εμπορικά αεροπλάνα που βρίσκονται ανά πάσα στιγμή στον εγχώριο εναέριο χώρο.
Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι η επίμαχη θεωρία συνωμοσίας δεν είναι νέα, αλλά είχε τεθεί σε δύο κοινοβουλευτικά ερωτήματα το 2007 και 2010 από βουλευτές μικρών κομμάτων. Παρότι ο κ. Πετράκος ισχυρίστηκε ότι δεν έχει υπάρξει καμιά επίσημη απάντηση, ήδη από το 2012 το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας είχε αναρτήσει σχετικές διευκρινήσεις:
- Καμία πτήση ψεκασμού με χημικές ουσίες δεν εκτελείται πάνω από ελληνικό έδαφος, εκτός ελάχιστων που αφορούν ψεκασμούς σε περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις από πολύ χαμηλό ύψος, οι οποίες πάντως δεν έχουν αρχίσει ακόμη για το έτος 2012.
- Τα λευκά ίχνη που παρατηρούνται και ενδεχόμενα προκαλούν ανησυχία, αποτελούνται από νερό υπό τη μορφή σταγονιδίων ή μικροσκοπικών παγοκρυστάλλων και οφείλονται στη συμπύκνωση των υδρατμών, που περιέχονται στα καυσαέρια των πολιτικών αεροσκαφών τα οποία κινούνται σε αεροδιαδρόμους άνωθεν της χώρας μας.
- Η συμπύκνωση των υδρατμών των καυσαερίων αποτελεί φυσικό φαινόμενο και οφείλεται στη χαμηλή θερμοκρασία του αέρα στα μεγάλα ύψη όπου κινούνται τα αεροσκάφη αυτά. Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και στις εξατμίσεις των αυτοκινήτων τις πολύ ψυχρές ημέρες. Ο χρόνος κατά τον οποίο είναι ορατά τα ίχνη συμπύκνωσης μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας στο ύψος πτήσης.
- Οι πτήσεις των αεροσκαφών αυτών εγκρίνονται και ελέγχονται ανά πάσα στιγμή από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας της χώρας μας, ενώ η Πολεμική Αεροπορία εξασφαλίζει ότι δεν εισέρχεται άλλο ίχνος στον ελληνικό εναέριο χώρο για άλλη δραστηριότητα.
Το 2016 ακολούθησαν ανάλογες εξηγήσεις και από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας. Εκεί έγινε επιπλέον αναφορά στους μόνους άλλους ψεκασμούς που λαμβάνουν χώρα σε σημαντικό ύψος, τη λεγόμενη “σπορά νεφών”, που θα εξετάσουμε αναλυτικότερα αμέσως μετά.
Στη συνέντευξη του ΣΚΑΙ, ο κ. Πετράκος έκανε λόγο για την ύπαρξη εταιρειών μεταβολής του καιρού, τις οποίες μάλιστα εύκολα βρίσκει κανείς αναζητώντας στο διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα, οι εν λόγω εταιρείες παρέχουν απλά υπηρεσίες σποράς νεφών, μια πρακτική με σκοπό ειδικά τη μεταβολή των βροχοπτώσεων, και κατά κανόνα για την αποτροπή καταστροφικών χαλαζοπτώσεων σε γεωργικές εκτάσεις.
Οι πιο συνηθισμένες ουσίες που χρησιμοποιούνται γι’ αυτήν τη δραστηριότητα, είναι δύο: το κοινό αλάτι και ο ιωδιούχος άργυρος. Ο άργυρος, δηλαδή το ασήμι, σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην περιβαλλοντική και ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, από ελέγχους που έγιναν ήδη από τη δεκαετία του 1970 φαίνεται ότι οι ψεκασμοί στο εν λόγω πλαίσιο είναι εξαιρετικά αραιοί ώστε να έχουν σχετικές επιπτώσεις, και συχνά δεν έφταναν καν να επηρεάσουν τη συνολική συγκέντρωση ασημιού στην έκταση που ψεκαζόταν. Έκτοτε, η ασφάλεια της πρακτικής έχει αποδειχθεί επανειλημμένα σε μελέτες ανά τον κόσμο1Abshaev, Ali M., et al. “Unconventional Water Resources.” Rain Enhancement Through Cloud Seeding. Springer, 2022, pp. 21-49, doi:10.1007/978-3-030-90146-2_2. Αρχειοθετημένο εδώ, σελ. 21..
Πιο πρόσφατα, ερωτήσεις για το εθνικό πρόγραμμα χαλαζικής προστασίας τέθηκαν στη Βουλή το 2021, και εντός ημερών, ο αρμόδιος Υπουργός παρέθεσε απάντηση του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ). Πρόκειται για πρόγραμμα που λαμβάνει χώρα ειδικά στη Βόρειο Ελλάδα μεταξύ Μαρτίου και Σεπτεμβρίου, και αφορά λίγες πτήσεις περιπολίας, και αν χρειαστεί σποράς, ανά εβδομάδα. Το πρόγραμμα αναλύεται με περισσότερες λεπτομέρειες στις ετήσιες εκθέσεις του ΕΛΓΑ.
Αντίστοιχες διαψεύσεις με τις παραπάνω έχουν δοθεί από αμερικανικές αρχές, από ευρωπαϊκές αρχές όπως της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, και πολυάριθμες φορές από το Ευρωκοινοβούλιο. Παρομοίως, σε μια δημοσκόπηση 77 σχετικών επιστημόνων το 2016, οι 76 απ’ αυτούς δήλωσαν ότι δεν είχαν διαπιστώσει καμιά ένδειξη κρυφού ατμοσφαιρικού προγράμματος μεγάλης κλίμακας2Shearer, Christine, et al. “Quantifying expert consensus against the existence of a secret, large-scale atmospheric spraying program.” Environ. Res. Lett., vol. 11, no. 8, 10 Aug. 2016, p. 084011, doi:10.1088/1748-9326/11/8/084011..
Ο κ. Πετράκος ισχυρίστηκε επίσης ότι «ο Bill Gates θέλει να τροποποιήσει τον καιρό παγκοσμίως, ψεκάζοντας την ιονόσφαιρα με μέταλλα». Καταρχάς, χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί έναν από τους βασικούς προβληματισμούς του Bill Gates, και ο ίδιος κατευθύνει χρηματοδότηση δισεκατομμυρίων δολαριών για πολύπλευρη έρευνα αναφορικά με τρόπους αντιμετωπίσής της, κυρίως προς πράσινες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας. Ένα μικρό κλάσμα αυτής της χρηματοδότησης αφορά και έρευνα για την απευθείας αποτροπή κλιματικών επιπτώσεων, με βασικό παράδειγμα την έρευνα αφαίρεσης διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, που η διεθνής επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ως απαραίτητη συμπληρωματική πρακτική για την επίτευξη των κλιματικών στόχων.
Ένα ακόμη μικρότερο μέρος αυτής της χρηματοδότησης του κ. Gates, κατευθύνεται προς προκαταρκτική έρευνα αναφορικά με την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα πρακτικών μεταβολής της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη γη. Η έγκριση μετέπειτα πειραμάτων δεν προαποφασίστηκε από τους ερευνητές ή τον κ. Gates, αλλά εξαρτήθηκε μεταξύ άλλων από την επιτυχία των προκαταρκτικών δοκιμών.
Επί του παρόντος, έχουν λάβει χώρα μόνο δύο σχετικά πειράματα με μερική χρηματοδότηση από τον κ. Gates, και αυτά σε πολύ περιορισμένη κλίμακα στις ΗΠΑ. Το πρώτο εκτελέστηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Harvard και αφορούσε διάχυση ανακλαστικών σωματιδίων, ενώ το δεύτερο από ερευνητές του Πανεπιστημίου Washington και αφορούσε ψεκασμό θαλασσόνερου ώστε να αυξηθεί η ανακλαστικότητα των συννέφων. Κανένα από τα δύο πειράματα δεν έλαβε χώρα στην ιονόσφαιρα, που βρίσκεται πολύ ψηλότερα από την στρατόσφαιρα όπου λαμβάνουν χώρα τα καιρικά φαινόμενα, ούτε προβλέφθηκε η χρήση χημικών που περιέχουν μέταλλα3Golja, C. M., et al. “Aerosol Dynamics in the Near Field of the SCoPEx Stratospheric Balloon Experiment.” J. Geophys. Res. Atmos., vol. 126, no. 4, 27 Feb. 2021, p. e2020JD033438, doi:10.1029/2020JD033438.. Επίσης, τα πειράματα αυτά έλαβαν χώρα σε μικρές απομονωμένες τοποθεσίες στις ΗΠΑ, και επί του παρόντος, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εμφανίζεται θετική ως προς τη διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων σε δικό της έδαφος, ούτε θεωρεί ότι θα οδηγήσουν σε ριζικές λύσεις απέναντι στην κλιματική αλλαγή4Scientific Advice Mechanism, European Commission’s Group of Chief Scientific Advisors. Solar Radiation Modification. August 3 2023. Αρχειοθετημένο εδώ..
Πολλά από τα παραπάνω δεδομένα εξήγησε συνοπτικά και στον αέρα του ΣΚΑΙ ο μετερεωλόγος Γιώργος Φαραζούλης, οι δηλώσεις του οποίου απομονώθηκαν και διαστρεβλώθηκαν στην προαναφερόμενη ανάρτηση του κ. Πετράκου.
Κλείνοντας αυτήν την ενότητα, αξίζει να σημειώσουμε ότι ο κ. Πετράκος είχε καταστεί αμφιλεγόμενο πρόσωπο στο ευρύ κοινό ήδη από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, στο πλαίσιο της οποίας προώθησε σχετικές αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας και ψευδείς ισχυρισμούς.
Το υπόβαθρο της καταγγελίας για την αφρικανική σκόνη
Όπως είδαμε, αρκετά ελληνικά δημοσιεύματα κάνουν λόγο για επικίνδυνες και απροσδόκητες ουσίες στην αφρικανική σκόνη, που υποτίθεται ότι καταδεικνύουν ότι πρόκειται για προϊόν κακόβουλων αεροψεκασμών. Τα δημοσιεύματα αυτά αποτελούν μετάφραση άρθρου στον τσέχικο ιστότοπο aeronet.news, ο οποίος παρουσιάζει πολυετές ιστορικό παραπληροφόρησης. Αντίστοιχοι ισχυρισμοί είχαν δημοσιευτεί νωρίτερα και στο κροατικό logicno.com, ιστότοπο με ιστορικό προώθησης ρωσικής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης κατά της COVID-19.
Τα επίμαχα δημοσιεύματα βασίζονται σε βίντεο που ανέρτησε τον Ιούνιο του 2022 ο ακτιβιστής δικηγόρος και πολιτικός Mirnes Ajanović (πρώτα χωρίς και έπειτα με αγγλικούς υποτίτλους). Ο ίδιος απασχολείται ενεργά με την πολιτική στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη από το 1990, από το 1994 αποτελεί πρόεδρο του κόμματος BOSS, και τις περασμένες δεκαετίες, έχει θητεύσει 3 φορές σε ένα από τα κοινοβούλια της χώρας.
Ο κ. Ajanović αποτελεί αμφιλεγόμενο πρόσωπο στην πολιτική σκηνή της Βοσνίας. Μια αναζήτηση για “ποινικές διώξεις” στη σελίδα του κόμματός του, εντοπίζει 124 σχετικές ανακοινώσεις από το 1999, οι περισσότερες εκ των οποίων αφορούν κυρώσεις που έχει υποστηρίξει ή και προσπαθήσει να ασκήσει το BOSS σε διάφορα πρόσωπα. Αρκετές απ’ αυτές αφορούν περιπτώσεις θεωρούμενης διαφθοράς από πολιτικούς αντιπάλους του κ. Ajanović, τόσο σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, όσο και εθνικώς.
Πιο χαρακτηριστικές είναι οι αμφισβητήσεις των γενικών εκλογών μεταξύ του 2010 και του 2022. Για παράδειγμα, το 2022, ο κ. Ajanović δήλωσε ότι οι τελευταίες γενικές εκλογές έπρεπε να αναιρεθούν λόγω των παρατυπιών που εντοπίστηκαν. Στην πραγματικότητα όμως, ενώ σημειώθηκαν ορισμένοι προβληματισμοί από ανεξάρτητους παρατηρητές, η πιο αναγνωρισμένη έκθεση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ/OSCE), έκανε λόγο για γενικώς καλά εκτελεσμένες εκλογές, με μεμονωμένες παρατυπίες που δεν επηρέασαν σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα. Παρομοίως, το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών έχει αναγνωριστεί διεθνώς, και παρότι η χώρα αντιμετωπίζει ακόμη κάποιες προκλήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα τελευταία 2 χρόνια έχει οριστεί ως υποψήφια για είσοδο στην ΕΕ.
Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι ο κ. Ajanović παρουσιάζει σύγκρουση συμφερόντων κατά την προαναφερόμενη δραστηριότητα έναντι πολιτικών του αντιπάλων, καθώς το κόμμα του εξασφαλίζει λίγες ή και καμιά πολιτική έδρα στις εκλογές της τελευταίας δεκαετίας.
Άλλες αμφιλεγόμενες νομικές καταγγελίες του κ. Ajanović, αφορούν τις αμφισβητήσεις της νομιμότητας των μέτρων δημόσιας υγείας που λήφθηκαν για την πανδημία της COVID-19, με δεκάδες σχετικές ανακοινώσεις να εμφανίζονται στην ιστοσελίδα του BOSS. Στο πλαίσιο των εν λόγω καταγγελιών, ο ίδιος έχει επανειλημμένα προωθήσει παραπληροφόρηση κατά της σοβαρότητας της πανδημίας, και της νομιμότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού για την COVID-19, σε αντίθεση με την ομοφωνία της επιστημονικής κοινότητας5Lazarus, Jeffrey V., et al. “A multinational Delphi consensus to end the COVID-19 public health threat.” Nature, vol. 611, Nov. 2022, pp. 332-45, doi:10.1038/s41586-022-05398-2..
Ενδεικτικά, στις αρχές του 2022, ο κ. Ajanović αμφισβήτησε το κατά πόσο οι καταγεγραμμένοι θάνατοι COVID-19 οφείλονται όντως στην COVID-19, ενώ στην πραγματικότητα παρατηρείται υποκαταγραφή του μεγέθους θανάτων. Λίγους μήνες μετά, προώθησε τη θεωρία πρόκλησης μαζικών ξαφνικών θανάτων λόγω των εμβολιασμών, που έχει διαψευστεί επανειλημμένα. Αυτές οι θέσεις χρησιμοποιήθηκαν από τον κ. Ajanović και προεκλογικά, για τις γενικές εκλογές που έλαβαν χώρα τον Οκτώβριο του 2022. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται και καλύτερα κατανοητή η προώθηση του επίμαχου ισχυρισμού τον Ιούνιο, περί επικίνδυνης σκόνης που ο ίδιος διατείνεται ότι εξετάστηκε μόνο από την ομάδα του, αντί από θεσμούς.
Επιστρέφοντας στο επίμαχο βίντεο καταγγελίας, ο κ. Ajanović αναφέρει ότι το «Λαϊκό Επιτελείο Κρίσης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» (“Narodni Krizni Štab BiH” στα βοσνιακά) είχε συλλέξει και αναλύσει εργαστηριακά δείγμα αφρικανικής σκόνης από τη Σαχάρα και τη Βοσνία. Καταρχάς όμως, χρειάζεται να αναφερθεί ότι ο εν λόγω σύλλογος δεν αποτελεί αναγνωρισμένο ή επιστημονικό θεσμό, παρά μόνο μια πρωτοβουλία πολιτών κατά των μέτρων δημοσίας υγείας της πανδημίας, όπου φαίνεται να έχει κεντρικό ρόλο ο κ. Ajanović. Ο λογαριασμός Facebook του συλλόγου εμφανίζεται να προωθεί σχετικές θεωρίες συνωμοσίας από το 2022, με αρκετά δημοσιεύματά του να παρουσιάζουν διεψευσμένο υλικό από ανεξάρτητους ελεγκτές γεγονότων του Facebook. Παρομοίως και για το κανάλι Youtube του συλλόγου, όπου το πρώτο βίντεό του το 2021 αφορούσε μια ανοιχτή επιστολή που παρέθετε σειρά διαψευσμένων ισχυρισμών για την πανδημία, όπως ότι τα θετικά τεστ PCR δεν εντοπίζουν αξιόπιστα τη λοίμωξη COVID-19.
Τα φυσικά επεισόδια αφρικανικής σκόνης
Η έρημος Σαχάρα είναι η μεγαλύτερη θερμή έρημος στη Γη, καλύπτοντας περισσότερα από 9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αντίστοιχα, είναι και η μεγαλύτερη πηγή παραγωγής αέριας σκόνης διεθνώς, με ποσότητες που ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια τόνους ετησίως. Αυτές φτάνουν κυρίως στις Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αμερική6Kok, Jasper F., et al. “Contribution of the world’s main dust source regions to the global cycle of desert dust.” Atmospheric Chemistry and Physics 21.10 (2021): 8169-8193. DOI: 10.5194/acp-21-8169-2021, αλλά έχουν παρατηρηθεί μέχρι και στην Ιαπωνία7Tanaka, Taichu Y., et al. “Possible transcontinental dust transport from North Africa and the Middle East to East Asia.” Atmos. Environ., vol. 39, no. 21, 1 July 2005, pp. 3901-09, doi:10.1016/j.atmosenv.2005.03.034..
Το εν λόγω φαινόμενο μεταφοράς σκόνης είναι προϊστορικό, με πρόσφατη μελέτη να κάνει λόγο για διάρκεια τουλάχιστον 11 εκατομμυρίων ετών, κατά τις διαδοχικές περιόδους ξηρασίας που εμφανίζει η Σαχάρα8Crocker, Anya J., et al. “Astronomically controlled aridity in the Sahara since at least 11 million years ago.” Nat. Geosci., vol. 15, Aug. 2022, pp. 671-6, doi:10.1038/s41561-022-00990-7.. Παράλληλα, άλλη ανασκόπηση κάνει λόγο για αύξηση σχεδόν 50% στις ποσότητες σκόνης τις τελευταίες δεκαετίες σε σχέση με τις δεκαετίες πριν τη βιομηχανική περίοδο. Η αιτία αύξησης αποτελεί μια μίξη άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων ανθρωπογενούς δραστηριότητας, που αφορούν από τεχνητές παρεμβάσεις σε ολοένα και μεγαλύτερες περιοχές, έως την πρόκληση της σύγχρονης κλιματικής αλλαγής9Kok, Jasper F., et al. “Mineral dust aerosol impacts on global climate and climate change.” Nat. Rev. Earth Environ., vol. 4, Feb. 2023, pp. 71-86, doi:10.1038/s43017-022-00379-5. Αρχειοθετημένο εδώ.. Ειδικά η κλιματική αλλαγή πρόκειται να οδηγήσει σε ολοένα μεγαλύτερη ερημοποίηση και εγχώρια τις επόμενες δεκαετίες, γεγονός που αναμένεται να προκαλέσει και τοπική παραγωγή επεισοδίων σκόνης.
Οι επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στη Μεσογείο άρχισαν να μελετώνται σε ατμοσφαιρικό επίπεδο ήδη από την δεκαετία του 1960, και πλέον υπάρχει ένας εκτενής όγκος σχετικών δεδομένων από πολυάριθμους μετερεωλογικούς σταθμούς, αστρονομικά παρατηρητήρια και δορυφορικές καταγραφές10Dulac, François, et al. “Atmospheric Chemistry in the Mediterranean Region.” History of Mediterranean Aerosol Observations. Springer International Publishing, 2023, pp. 145-252, doi:10.1007/978-3-031-12741-0_8.. Μεταξύ άλλων, θα ήταν αδύνατον να έχει διαφύγει στο σύνολο των εν λόγω φορέων μια πολλές τάξεις υψηλότερη ανθρωπογενής δραστηριότητα από την πραγματική, ώστε να είναι εφικτή η ξαφνική μεταβολή των οπτικών συνθηκών.
Τελικά προκύπτει ότι, αντίθετα με τον επίμαχο ισχυρισμό, τα επεισόδια αφρικανικής σκόνης είναι αρκετά συνηθισμένα στην Ελλάδα. Όπως εξήγησε και η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, παρατηρούνται από 7 έως 20 επεισόδια το έτος, και αποτελούν από τους βασικούς παράγοντες υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα. Όπως δήλωσε ο Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής Ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, τα πιο έντονα φαινόμενα παρατηρούνται κάθε 3-5 χρόνια.
Ενδεικτικά, αξιοσημείωτες τέτοιες καταγραφές έλαβαν χώρα τα 2018, 2013, 2010, 2005. Παραθέτουμε χαρακτηριστικές εικόνες απ’ αυτά τα επεισόδια σε Ηράκλειο Κρήτης, Αθήνα και Καλαμάτα:
Όπως έχει εξηγήσει ο κ. Μιχαλόπουλος και άλλοι επιστήμονες, το χαρακτηριστικό πορτοκαλί χρώμα που παρατηρήθηκε στο πρόσφατο αλλά και σε προηγούμενα επεισόδια σκόνης, οφείλεται στο φυσικό φαινόμενο της σκέδασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Πρόκειται για το ίδιο φαινόμενο που αλλάζει το χρώμα του ουρανού κατά τις πυρκαγιές, και που καθημερινά προσδίδει στα ηλιοβασιλέματα τους χαρακτηριστικούς χρωματισμούς τους.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η προέλευση της σκόνης από τη Σαχάρα καταγράφεται και δορυφορικά. Ενδεικτικά, παρακάτω παραθέτουμε την καταγραφή των σχετικών επεισοδίων μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου από ευρωπαϊκούς φορείς:
Όπως εξηγήσαμε, το επίμαχο επεισόδιο δεν ήταν απροσδόκητο. Ήδη από το 2022 η ιστοσελίδα της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus είχε αναρτήσει μια ανάλυση για αντίστοιχα επεισόδια σκόνης. Τον Φεβρουάριο 2024 η Copernicus ανέρτησε εκ νέου επισημαίνοντας την τάση αύξησης των επεισοδίων, ανέρτησε και πάλι όταν έλαβαν χώρα νέα επεισόδια τον Μάρτιο, και ξανά στις αρχές Απριλίου. Έτσι από τον Μάρτιο είχαν εκδοθεί ανακοινώσεις προστασίας των πολιτών από θεσμούς χωρών της ΕΕ.
Έπειτα ακολούθησε το ελληνικό επεισόδιο στα τέλη Απριλίου, που προκάλεσε νέο κύκλο διεθνών δημοσιευμάτων για τις εντυπωσιακές εικόνες του. Στις αρχές Μαΐου καταγράφηκε και νέο επεισόδιο μικρότερης έκτασης στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) ανέρτησε συμβουλές προστασίας για σχετικά επεισόδια.
Αναλύσεις για το επίμαχο φαινόμενο δεν έχουν δημοσιευτεί μόνο από ερευνητές και θεσμούς στην ΕΕ και τις ΗΠΑ, αλλά και από μη-δυτικές χώρες, όπως η Τουρκία11Baltaci, Hakki. “Spatial and Temporal Variation of the Extreme Saharan Dust Event over Turkey in March 2016.” Atmosphere, vol. 8, no. 2, 17 Feb. 2017, p. 41, doi:10.3390/atmos8020041., η Ινδία12Asutosh, A., et al. “Investigation of June 2020 giant Saharan dust storm using remote sensing observations and model reanalysis.” Sci. Rep., vol. 12, 2022, doi:10.1038/s41598-022-10017-1. και η Κίνα13Bi, Hongru, et al. “The Circumglobal Transport of Massive African Dust and Its Impacts on the Regional Circulation in Remote Atmosphere.” Bull. Am. Meteorol. Soc., vol. 105, no. 3, 19 Mar. 2024, pp. E605-E622, doi:10.1175/BAMS-D-23-0072.1..
Ανάλυση της βιντεοσκοπημένης καταγγελίας
Επιστρέφουμε στους ισχυρισμούς του κ. Ajanović αναφορικά με τη σκόνη της Σαχάρας. Το βίντεό του από τον Ιούνιο του 2022, ξεκινούσε με την παραδοχή ότι τα τοπικά ΜΜΕ είχαν αναφέρει τον αυξημένο κίνδυνο για ευπαθείς που δημιουργούσαν τα αιωρούμενα σωματίδια σκόνης, ενόψει σχετικών επεισοδίων που αντιμετώπιζε τότε η χώρα.
Έπειτα ανέφερε ότι αντίστοιχες καταιγίδες γίνονταν όλο και συχνότερες, αλλά ότι δεν ήθελε να μπει σε σχετικές θεωρίες συνωμοσίας. Οι εν λόγω θεωρίες έκαναν λόγο για την προαναφερόμενη διαψευσμένη υπόθεση των “chemtrails“, που υποτίθεται ότι υποστηριζόταν από παρατηρήσεις μαγνητικών ιδιοτήτων της σκόνης, ή για επικίνδυνα κατάλοιπα από τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας που αναζωπυρώθηκε τον Φεβρούαριο του 2022. Καταρχάς, χρειάζεται να αναφερθεί ο μαγνητισμός της σκόνης είναι καλά τεκμηριωμένος εδώ και δεκαετίες ως φυσικά αποκτώμενη ιδιότητα, όπως θα δούμε και παρακάτω. Όσον αφορά τον πόλεμο, ενώ αυτός έχει προκαλέσει σημαντική περιβαλλοντική ζημιά στην εμπόλεμη περιοχή14Hryhorczuk, Daniel, et al. “The environmental health impacts of Russia’s war on Ukraine.” J. Occup. Med. Toxicol., vol. 19, no. 1, Dec. 2024, pp. 1-14, doi:10.1186/s12995-023-00398-y., η επίδρασή του στην ποιότητα του αέρα είναι περιορισμένη στις μη γειτονικές χώρες15Meng, Xue, et al. “Abrupt exacerbation in air quality over Europe after the outbreak of Russia-Ukraine war.” Environ. Int., vol. 178, 1 Aug. 2023, p. 108120, doi:10.1016/j.envint.2023.108120..Ενδεικτικά, η εν λόγω μελέτη εντόπισε αύξηση κατά μέσο όρο 9.8% στα σωματίδια PM2.5 σε περιοχές εντός 1000χλμ από το κέντρο της Ουκρανίας δύο εβδομάδες μετά τον πόλεμο (η Βοσνία είναι μακρύτερα). Η επίδραση των επεισοδίων σκόνης είναι υπερπολλαπλάσια.
Παρακάτω μπορούμε να δούμε το καθημερινό επίπεδο αιωρούμενων σωματιδίων τα τελευταία έτη στην πρωτεύουσα της Βοσνίας, όπου και φαίνεται ότι η τακτική επιβάρυνση κατά τους χειμώνεςΤο κρύο επιβαρύνει την ποιότητα του αέρα και για φυσικούς λόγους, και επειδή οδηγεί τους ανθρώπους σε αυξημένη χρήση ορυκτών καυσίμων. αποτελεί τον μακράν ισχυρότερο παράγονταΗ παρατηρούμενη αύξηση κατά τα μέσα του 2023 οφείλεται κυρίως στη μετάβαση σε πιο μολυσμαστικές πηγές ενέργειας λόγω της ακρίβειας.. Χαρακτηριστικά, η χειρότερη μέτρηση έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 2020.
Συνεχίζοντας το βίντεο, ο κ. Ajanović αναφέρει ότι το «Λαϊκό Επιτελείο Κρίσης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» συνέλεξε ένα δείγμα αναμεμειγμένης σκόνης και βροχής από το χωριό Donja Dobošnica στις 7 Απριλίου. Ο ίδιος επισημαίνει ότι το σημείο επιλέχθηκε λόγω απόστασης από τις βιομηχανικές περιοχές Lukavac και Tuzla, με σκοπό την ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε τοπικές πηγές μόλυνσης.
Καταρχάς όμως, η απόσταση μεταξύ του Donja Dobošnica και των εργοστασίων στην Lukavac, είναι κάτω από 10 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή, όπως δείχνει ο χάρτης της περιοχής. Η βιβλιογραφία επίσης εξηγεί ότι η μόλυνση βαρέων μετάλλων λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων δεν περιορίζεται αυστηρά στην επίμαχη περιοχή, αλλά μεταξύ άλλων, μπορεί να μεταδοθεί μέσω ροών νερού και να επιμολύνει το έδαφος της ευρύτερης τοποθεσίας16Briffa, Jessica, et al. “Heavy metal pollution in the environment and their toxicological effects on humans.” Heliyon, vol. 6, no. 9, 1 Sept. 2020, p. e04691, doi:10.1016/j.heliyon.2020.e04691..
Όντως, δύο πρόσφατες ανασκοπήσεις17Izvještaj o stanju okoliša FBiH 2022. Αρχειοθετημένο εδώ. Αυτόματα μεταφρασμένο απόσπασμα εδώ. αρμόδιων βοσνιακών αρχών18Program razvoja zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća Grada Gračanica 2023-2027 godina. Αρχειοθετημένο εδώ. Αυτόματα μεταφρασμένο εδώ., επισημαίνουν ότι διάφορες τοποθεσίες στην ευρύτερη περιοχή έχουν επιμολυνθεί με επικίνδυνα επίπεδα βαρέων μετάλλων μέσω του ποταμού Spreča. Αυτό επιβεβαιώθηκε και σε ανεξάρτητη ανάλυση επιστημόνων σε φυτά της περιοχής19Pazalja, Mirha, et al. “Heavy metals content and health risk assessment of selected leafy plants consumed in Bosnia and Herzegovina.” Plant, Soil and Environment, vol. 69, no. 4, 25 Apr. 2023, pp. 170-8, doi:10.17221/42/2023-PSE..
Στα παραπάνω στοιχεία, διαπιστώνονται επικίνδυνες συγκεντρώσεις νικελίου και χρωμίου στο προσεγγιστικά κοντινότερο σημείο της τοποθεσίας που δηλώνεται ότι έλαβε χώρα η συλλογή αφρικανικής σκόνης, και περισσότερων βαρεών μετάλλων στην ευρύτερη περιοχή. Χαρακτηριστικά ως προς την επίδραση του τοπικού ποταμού, σε συλλογή δειγμάτων εδάφους της τοποθεσίας σύντομα μετά από πλημμύρα του 201420Prisustvo teških metala u površinskim i industrijskim otpadnim vodama na području Općine Lukavac 2016. Αρχειοθετημένο εδώ. Αυτόματα μεταφρασμένο εδώ., καταγράφηκαν επίσης επικίνδυνες συγκεντρώσεις καδμίου και υδράργυρου. Σε εξέταση ιζημάτων του ίδιου του ποταμού, προστέθηκε αντίστοιχη ενδείξη και για αρσενικό.
Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι μετά τη συλλογή των προαναφερόμενων δειγμάτων, το καλοκαίρι του 2020 έλαβε χώρα και νέα καταστροφική πλημμύρα στην επίμαχη τοποθεσία, που αναμενόμενα αύξησε και πάλι την επιμόλυνσή της. Χαρακτηριστικά, το επίμαχο χωριό που λέγεται ότι συλλέχθηκε το δείγμα διασταυρώνεται με το μολυσμένο ποταμό στο μεγαλύτερο μήκος του.
Ευρύτερα, σε σειρά μελετών21Žero, Sabina, et al. “New Insight into the Measurements of Particle-Bound Metals in the Urban and Remote Atmospheres of the Sarajevo Canton and Modeled Impacts of Particulate Air Pollution in Bosnia and Herzegovina.” Environ. Sci. Technol., vol. 56, no. 11, 7 June 2022, pp. 7052-062, doi:10.1021/acs.est.1c07037. που έχουν διεξαχθεί σε διάφορες περιοχές της Βοσνίας22Trako, Nejira, et al. “Health risk assessment of heavy metals in PM2.5 and PM10 in Sarajevo air, Bosnia and Herzegovina.” Journal of Environmental Science and Health, Part A, 10 Nov. 2023, doi:10.1080/10934529.2024.2307834., έχουν εντοπιστεί σημαντικά ατμοσφαιρικά επίπεδα επιβλαβών χημικών και ορισμένων βαρέων μετάλλων. Ο μεγαλύτερος ατμοσφαιρικός κίνδυνος εντοπίζεται ειδικά στην επίμαχη βιομηχανική περιοχή, ενώ τα υπεύθυνα εργοστάσια φαίνεται να παραδίδουν ελλιπή και προβληματικά στοιχεία. Χαρακτηριστικά, το 2017, η πόλη Tuzla που βρίσκεται κάτω από 20 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό συλλογής, χαρακτηρίστηκε από τον ΟΗΕ ως η δεύτερη πιο ατμοσφαιρικά μολυσμένη πόλη στην Ευρώπη23Factsheet on air quality in Bosnia and Herzegovina. United Nations 2020. Αρχειοθετημένο εδώ.. Ο κίνδυνος έχει επισημανθεί και από άλλες διεθνείς οργανώσεις, όπως η World Bank και η Human Rights Watch.
Επιστρέφοντας στις αναφορές του κ. Ajanović, ο ίδιος έπειτα ισχυρίζεται ότι η συλλογή δείγματος έγινε από ένα ιδιωτικό μπαλκόνι έπειτα από βροχόπτωση. Ενώ αυτός ο τρόπος συλλογής δε θα επιμόλυνε το δείγμα όσο η συλλογή κοντά στο ύψος του εδάφους, παραμένει επιστημονικά αδόκιμος. Στη βιβλιογραφία24Rodriguez-Navarro, Carlos, et al. “Mineralogy and physicochemical features of Saharan dust wet deposited in the Iberian Peninsula during an extreme red rain event.” Atmos. Chem. Phys., vol. 18, no. 13, 16 July 2018, pp. 10089-0122, doi:10.5194/acp-18-10089-2018. είναι καθιερωμένη25Chicea, Dan and Sorin Olaru. “Profiling Particles of Sahara Dust Settled on the Ground by a Simplified Dynamic Light Scattering Procedure and Sedimentation.” Int. J. Environ. Res. Public Health, vol. 20, no. 6, Mar. 2023, doi:10.3390/ijerph20064860. η χρήση αποστειρωμένων εργαλείων συλλογής σκόνης και εξειδικευμένων μεθοδολογιών26Navarro, Azahara, et al. “Microbial composition of Saharan dust plumes deposited as red rain in Granada (Southern Spain).” Sci. Total Environ., vol. 913, 25 Feb. 2024, p. 169745, doi:10.1016/j.scitotenv.2023.169745., ώστε να μπορέσει να γίνει αξιόπιστη αξιολόγηση της σκόνης καθαυτής. Συνολικά, καθώς εδώ δεν τεκμηριώνονται οι ακριβείς συνθήκες συλλογής, η υπεύθυνη ομάδα δεν αποτελείται από επαγγελματίες αλλά ακτιβιστές, και επιπλέον παρουσιάζει επιστημονικά αναξιόπιστο ιστορικό, η καθαρότητα αλλά ακόμη και η ακριβής προέλευση του δείγματος, ενέχουν σημαντικές αμφιβολίες.
Ο κ. Ajanović έπειτα ισχυρίζεται ότι η ομάδα του, ήδη πριν θελήσει να εκτελέσει το επίμαχο πείραμα, είχε πρόσβαση σε άλλο δείγμα σκόνης Σαχάρας απευθείας από την Αφρική, το οποίο χαρακτηρίζει αντιπροσωπευτικό του συνόλου της σκόνης, καθώς «στη Σαχάρα δεν υπάρχουν εργοστάσια χημικών ή σταθμοί παραγωγής ενέργειας». Σε αυτόν τον ισχυρισμό επίσης βασίζει την πεποίθησή του ότι η αφρικανική σκόνη κανονικά είναι ελεύθερη από επικίνδυνα χημικά. Καταρχάς, επισημαίνουμε την πλήρη έλλειψη διαφάνειας στον τρόπο συλλογής ειδικά αυτού του δείγματος, αλλά και ευρύτερα, ο συλλογισμός του είναι πλήρως λανθασμένος.
Καταρχάς, όπως δείχνει πρόσφατη ανασκόπηση αρμόδιων αρχών του ΟΗΕ27Global assessment of soil pollution: Report. FAO and UNEP, 2021, openknowledge.fao.org/items/3cba5eed-e9a0-45f0-937b-35f26f2f2723., το έδαφος της Βορείου Αφρικής περιλαμβάνει σημαντικές πηγές μόλυνσης εδάφους από ποικίλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των βαρέων μετάλλων. Κεντρικό ρόλο στην εν λόγω μόλυνση παίζει η ενεργειακή βιομηχανία και η πυκνότητα μεταφορών.
Όπως φαίνεται στις δορυφορικές απεικονίσεις, οι στροβιλισμοί της αφρικανικής σκόνης καλύπτουν ευρύτατες εκτάσεις προτού κατευθυνθούν προς την Ευρώπη. Εκτός της τοπικής μόλυνσης στην περιοχή της Σαχάρας, η σκόνη επιμολύνεται και από περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής και Εγγύς Ανατολής. Οι εν λόγω περιοχές επίσης εμφανίζουν σημαντική μόλυνση, όπως καταγράφεται σε σειρά μελετών28Villaseñor, Micaela Gail. “Hidden hazards in urban soils: A meta-analysis review of global heavy metal contamination (2010-2022), sources and its Ecological and health consequences.” Sustainable Environment, 31 Dec. 2024, doi:10.1080/27658511.2023.2293239..
Επιπρόσθετα, πείραμα του 2023 υποστηρίζει ότι οι διεργασίες παραγωγής σκόνης οδηγούν σε πολλαπλάσιες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων απ’ αυτές που βρίσκονται στο αρχικό έδαφος29Gao, Qianqian, et al. “High enrichment of heavy metals in fine particulate matter through dust aerosol generation.” Atmos. Chem. Phys., vol. 23, no. 20, 17 Oct. 2023, pp. 13049-060, doi:10.5194/acp-23-13049-2023.. Συνολικά, είναι αναμενόμενο η σκόνη που φτάνει στην Ευρώπη να εμφανίζει σειρά ξένων στοιχείων.
Τα παραπάνω επαληθεύονται και σε πρόσφατη ανασκόπηση της χημικής σύνθεσης των ατμοσφαιρικών σωματιδιών που φτάνουν στη Μεσόγειο30Kaskaoutis, Dimitris G. et al. “Chemical Composition and Levels of Concentrations of Aerosols in the Mediterranean”. Atmospheric Chemistry in the Mediterranean Region 2023: 253–311. DOI: 10.1007/978-3-031-12741-0_9. Ελεύθερη πρόσβαση εδώ.. Ξανά, αντίθετα με τον ισχυρισμό περί πλήρους ομοιομορφίας στην Αφρικανική σκόνη, μελέτες σε διαφορετικές χώρες και επεισόδια σκόνης καταγράφουν αυξήσεις σε διαφορετικούς τοξικούς παράγοντες31Gini, M., et al. “Mass size distributions, composition and dose estimates of particulate matter in Saharan dust outbreaks.” Environ. Pollut., vol. 298, 1 Apr. 2022, p. 118768, doi:10.1016/j.envpol.2021.118768., που καθορίζονται από το ακριβές μίγμα επιμόλυνσης που δέχθηκε το εκάστοτε κύμα σκόνης.
Αρκετές τέτοιες μελέτες έχουν λάβει χώρα και στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, ήδη από το 2014 επιστήμονες είχαν επισημάνει και στον εγχώριο τύπο την τοξικότητα της αφρικανικής σκόνης, με εντοπισμό στοιχείων όπως οι μόλυβδος, ψευδάργυρος, χρώμιο, βανάδιο. Αντίστοιχα και για το πρόσφατο επεισόδιο του Απριλίου 2024, ανάλυση της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, εντόπισε στοιχεία αργιλίου, πυριτίου και ασβεστίου, σιδήρου και τιτανίου. Κανένας σχετικός ερευνητής δεν έχει κάνει λόγο για απροσδόκητο ή ύποπτο φαινόμενο, όπως αυθαίρετα παρουσιάζεται στις επίμαχες αναφορές.
Έτσι, και ο μαγνητισμός που καταγράφεται σε διαφόρους τύπους σκόνης, είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι οφείλεται στη φυσική τάση τους να μεταφέρουν μικροποσότητες διαφόρων μετάλλων32Shi, Taoran and Yuheng Wang. “Heavy metals in indoor dust: Spatial distribution, influencing factors, and potential health risks.” Sci. Total Environ., vol. 755, 10 Feb. 2021, p. 142367, doi:10.1016/j.scitotenv.2020.142367. Αρχειοθετημένο εδώ..
Συμπέρασμα
Τα επίμαχα δημοσιεύματα διαστρεβλώνουν εκτενώς τα επιστημονικά δεδομένα.
Καταρχάς, ο ιδιαίτερος χρωματισμός που καταγράφτηκε στην Αθήνα τον Απρίλιου του 2024 δεν είναι καινοφανής. Πρόκειται για το ίδιο φυσικό φαινόμενο που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια πυρκαγιών ή του καθημερινού ηλιοβασιλέματος, ενώ στην προκειμένη οφείλεται σε κύμα αφρικανικής σκόνης. Μια πανομοιότυπη μεταβολή χρωμάτων είχε καταγραφεί τελευταία φορά στο Ηράκλειο Κρήτης το 2018, αλλά και το 2010 είχε λάβει χώρα παρόμοιο επεισόδιο στην Αθήνα. Μικρότερης έντασης επεισόδια σκόνης καταγράφονται από 7 έως 20 φορές το έτος. Τις τελευταίες δεκαετίες, η συχνότητα των επεισοδίων και του όγκου της σκόνης αυξάνονται λόγω ανθρωπογενών επιρροών, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής.
Ψευδείς είναι και οι ισχυρισμοί ότι πρόκειται για σχέδιο τροποποίησης του καιρού με επικίνδυνα βαρέα μέταλλα, για το οποίο δεν απαντούν οι αρχές.
Αντίστοιχες θεωρίες συνωμοσίας είχαν διαψευστεί εγχώρια από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ήδη από το 2012, και επανειλημμένα από θεσμούς πολυάριθμων δυτικών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα ίχνη που αφήνουν κάποιες φορές τα αεροπλάνα οφείλονται σε συμπυκνωμένους υδρατμούς. Η μόνη σχετική δραστηριότητα που αφορά επηρεασμό καιρού, είναι η σπορά νεφών που έχει σκοπό την προστασία των καλλιεργειών από χαλαζοπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για πολύ μικρής έκτασης δραστηριότητα ειδικά στη Βόρειο Ελλάδα, για την οποία υπάρχει πλήρης διαφάνεια. Διεθνείς μελέτες σε βάθος δεκαετιών έχουν καταδείξει την ασφάλειά της, στο πλαίσιο των εξαιρετικά αραιών ψεκασμών που λαμβάνουν χώρα. Σε δημοσκόπηση 77 σχετικών επιστημόνων διεθνώς, οι 76 δήλωσαν ότι δεν είχαν διαπιστώσει καμιά ένδειξη κρυφού ατμοσφαιρικού προγράμματος μεγάλης κλίμακας.
Παραπλανητική είναι και η αναφορά ότι ο Bill Gates θέλει να τροποποιήσει τον καιρό παγκοσμίως, ψεκάζοντας την ιονόσφαιρα με μέταλλα.
Ο Bill Gates κατευθύνει χρηματοδότηση δισεκατομμυρίων δολαρίων για πολύπλευρη έρευνα αναφορικά με τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, κυρίως προς πράσινες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της χρηματοδότησης διατίθεται για προκαταρκτικά πειράματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας μεταβολής της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη γη. Μέχρι στιγμής έχουν λάβει χώρα μόνο δύο σχετικά πειράματα από έγκριτα πανεπιστήμια, με μερική χρηματοδότηση από τον κ. Gates, και αυτά σε πολύ περιορισμένη κλίμακα στις ΗΠΑ. Αυτά δεν αφορούν ούτε την ιονόσφαιρα, ούτε ψεκασμό μετάλλων. Η ΕΕ δεν σκοπεύει να αδειοδοτήσει σχετικά πειράματα στο δικό της έδαφος.
Πολύπλευρα προβληματικά είναι και τα δημοσιεύματα που επικαλούνται τη βοσνιακή εργαστηριακή έκθεση σύγκρισης δειγμάτων σκόνης, ως απόδειξη για κακόβουλους αεροψεκασμούς.
Πρόκειται για ισχυρισμούς του Βόσνιου πολιτικού και ακτιβιστή Mirnes Ajanović. Είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο που προεδρεύει του μικρού κόμματος BOSS, το οποίο προσπαθεί συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες να ασκήσει ποινικές διώξεις σε πολιτικούς του αντιπάλους. Ο ίδιος δηλώνει ότι τα δύο δείγματα σκόνης δε συλλέχθηκαν από ειδικούς, αλλά από μια ακτιβιστική ομάδα που ιδρύθηκε στο πλαίσιο της εναντίωσης των μέτρων της πανδημίας COVID-19. Το δείγμα βοσνιακής σκόνης λέγεται ότι συλλέχθηκε από μια καθαρή περιοχή που στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα μολυσμένη, και εδαφικά και ατμοσφαιρικά. Δε δίνεται καμιά λεπτομέρεια για τη συλλογή του αφρικανικού δείγματος, ενώ ο κ. Ajanović ψευδώς ισχυρίζεται ότι είναι αντιπροσωπευτικό του καθαρού περιβάλλοντος της περιοχής. Μελέτες δεκαετιών καταδεικνύουν ότι η αφρικανική σκόνη επιμολύνεται εκτενώς με ξένα στοιχεία από περιοχές εντός και εκτός της Σαχάρας, προτού φτάσει στην Ευρώπη. Συνολικά, η επίμαχη σύγκριση δε μπορεί να θεωρηθεί επιστημονικά δόκιμη, αλλά είναι καθιερωμένο μεταξύ των ειδικών ότι η αφρικανική σκόνη επιμολύνεται με φυσικό τρόπο.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)