| schema:text
| - Η είδηση ότι μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2022 έδειξε πως η κολονοσκόπηση δεν αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο πρόληψης για τον καρκίνο του παχέος εντέρου κυκλοφόρησε ευρέως εντός και εκτός Ελλάδας, με την κεντρική πηγή εντός της χώρας να είναι το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Ωστόσο, η επίμαχη μελέτη έχει σημαντικές αδυναμίες και στην πραγματικότητα δεν παρέχει επαρκή στοιχεία για να εξαχθεί το συμπέρασμα πως η κολονοσκόπηση είναι αναποτελεσματική στην πρόληψη καρκίνου του παχέος εντέρου.
Αναπαραγωγές του ισχυρισμού σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: amna.gr, iatronet.gr, newsbeast.gr, alfavita.gr
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Η είδηση όπως μεταφέρθηκε από το ΑΠΕ:
Η πρώτη στον κόσμο τυχαιοποιημένη μελέτη της χρήσης κολονοσκόπησης για την πρόληψη του ορθοκολικού καρκίνου (του παχέος εντέρου) δείχνει ότι η εν λόγω εξέταση δεν αποτρέπει τη θανατηφόρο νόσο τόσο αποτελεσματικά όσο είχε προηγουμένως θεωρηθεί.
Η μελέτη NordICC (Nordic-European Initiative on Colorectal Cancer), με επικεφαλής τον καθηγητή Μίκαελ Μπρετχάουερ του νορβηγικού πανεπιστημίου και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Όσλο, η οποία παρουσιάστηκε στο ευρωπαϊκό γαστρεντερολογικό συνέδριο της United European Gastroenterology «2022 UEG Week» στη Βιέννη και δημοσιεύθηκε στο διεθνούς κύρους αμερικανικό ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine», ανέλυσε στοιχεία για σχεδόν 85.000 υγιείς ανθρώπους 55 έως 64 ετών σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Πολωνία και Ολλανδία).
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες: Η μία έκανε έλεγχο εντέρου με κολονοσκόπηση, ενώ η άλλη καμία εξέταση. Όλοι οι άνθρωποι παρακολουθήθηκαν επί δέκα χρόνια -κατά μέσο όρο- για να διαπιστωθεί σε ποιον βαθμό η κολονοσκόπηση, όντως, μειώνει την πιθανότητα διάγνωσης καρκίνου του εντέρου και θανάτου.
Διαπιστώθηκε ότι το 1,2% των ατόμων που δεν είχαν κάνει κολονοσκόπηση διαγνώστηκε με καρκίνο του εντέρου σε βάθος δεκαετίας, έναντι ποσοστού 0,98% (σχεδόν 1%) στην ομάδα της κολονοσκόπησης. Αυτό ισοδυναμεί με μία μείωση κατά 18% στα νέα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου.
Από την άλλη, μόνο τρεις στους χίλιους πέθαναν από τη νόσο στη διάρκεια της δεκαετίας, άσχετα εάν είχαν κάνει κολονοσκόπηση ή όχι, καθώς δεν υπήρξε κάποια άξια λόγου μείωση της θνησιμότητας στην ομάδα της κολονοσκόπησης (κίνδυνος θανάτου 0,28%) σε σχέση με όσους δεν έκαναν κολονοσκόπηση (κίνδυνος θανάτου 0,31%).
«Δυστυχώς, η κολονοσκόπηση δεν είναι η θαυματουργή θεραπεία για τον ορθοκολικό καρκίνο. Σύμφωνα με την μελέτη μας, δεν είναι καλύτερη ούτε καν από τα δείγματα κοπράνων», δήλωσε ο δρ Μπρετχάουζερ. Όπως επεσήμανε, καθώς με το πέρασμα του χρόνου έχουν βελτιωθεί οι θεραπευτικές επιλογές για τον ορθοκολικό καρκίνο, η εξέταση της κολονοσκόπησης έχει γίνει λιγότερο αποτελεσματική όσον αφορά τη μείωση των θανάτων από τη νόσο.
Οι ερευνητές θα συνεχίσουν τη μελέτη των ίδιων ατόμων σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου για να δουν αν η αξία της κολονοσκόπησης στη μείωση της θνησιμότητας θα βελτιωθεί με τον χρόνο. Η επόμενη ανακοίνωσή τους αναμένεται σε δύο χρόνια.
Η επίμαχη μελέτη και ο ρόλος της κολονοσκόπησης
Η μελέτη1Bretthauer, Michael, et al. “Effect of Colonoscopy Screening on Risks of Colorectal Cancer and Related Death.” N. Engl. J. Med., vol. 387, no. 17, 9 Oct. 2022, pp. 1547-56, doi:10.1056/NEJMoa2208375 πλήρες αρχείο εδώ. στην οποία αναφέρονται τα υπό εξέταση άρθρα δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2022 στο επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine με τίτλο “Effect of Colonoscopy Screening on Risks of Colorectal Cancer and Related Death” και αποτελεί κατ’ ουσίαν αναφορά των αποτελεσμάτων της κλινικής δοκιμής NordICC (Nordic-European Initiative on Colorectal Cancer).
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως η κολονοσκόπηση ως ιατρική μέθοδος μπορεί να λειτουργήσει2“Colonoscopy.” 5 Dec. 2022, medlineplus.gov/colonoscopy.html. τόσο ως διαγνωστικό εργαλείο όσο και ως μέθοδος για αντιμετώπιση της εν λόγω μορφής καρκίνου. Συγκεκριμένα, η μέθοδος περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός σωλήνα στον πρωκτό με σκοπό τον εντοπισμό δυνητικά καρκινογόνων εξογκωμάτων, τα οποία ονομάζονται πολύποδες ή αδενώματα. Μαζί με τον εντοπισμό ο εκάστοτε γιατρός μπορεί επίσης να αφαιρέσει αυτά τα αδενώματα προλαμβάνοντας την πιθανή μετατροπή αυτών των εξογκωμάτων σε καρκινικούς όγκους.
Οι ερευνητές της επίμαχης μελέτης εξέτασαν 84,585 ανθρώπους τους οποίους χώρισαν σε 2 ομάδες, αυτούς που κάλεσαν να κάνουν μια προληπτική κολονοσκόπηση (28,220 άτομα) εκ των οποίων μόνο οι 11,843 (42%) δέχτηκαν να υποβληθούν στην εξέταση, και 56,365 άτομα που κλήθηκαν ως ομάδα ελέγχου και συνεπώς δεν θα έκαναν εξέταση. Αρχικά οι συμμετέχοντες ήταν περισσότεροι και προέρχονταν από 4 χώρες, συγκεκριμένα την Πολωνία, την Νορβηγία, την Σουηδία και την Ολλανδία, ωστόσο, τα δεδομένα από την Ολλανδία δεν συμπεριλήφθηκαν στην επίμαχη αναφορά. Συνολικά, οι εξετάσεις μαζί με την συλλογή δεδομένων έλαβαν χώρα μεταξύ 2009 και 2014.
Το συμπέρασμα που αναπαράγεται από τα εξεταζόμενα άρθρα αναφέρει το εξής:
Διαπιστώθηκε ότι το 1.2% των ατόμων που δεν είχαν κάνει κολονοσκόπηση διαγνώστηκε με καρκίνο του εντέρου σε βάθος δεκαετίας, έναντι ποσοστού 0.98% (σχεδόν 1%) στην ομάδα της κολονοσκόπησης. Αυτό ισοδυναμεί με μία μείωση κατά 18% στα νέα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ωστόσο, το εν λόγω συμπέρασμα προέρχεται από την περίληψη στην αρχή της επικαλούμενης αναφοράς και έχει μεταφερθεί λανθασμένα από τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα, καθώς το ποσοστό 0.98% αφορά την ομάδα η οποία προσκλήθηκε να συμμετάσχει στις διαγνωστικές κολονοσκοπήσεις (28,220 άτομα), εκ της οποίας, όμως, το 42% (11,843 άτομα) δέχτηκε να κάνει την εξέταση. Το ίδιο λάθος επαναλαμβάνεται στη μεταφορά συμπερασμάτων που αφορούσε μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του παχέος εντέρου στην ομάδα της κολονοσκόπησης (κίνδυνος θανάτου 0.28%).
Στην πραγματικότητα, όπως αναλύεται από μέλη της επιστημονικής κοινότητας σε σχετική επιστολή3Dominitz, Jason A. and Douglas J. Robertson. “Understanding the Results of a Randomized Trial of Screening Colonoscopy.” N. Engl. J. Med., vol. 387, no. 17, 9 Oct. 2022, pp. 1609-11, doi:10.1056/NEJMe2211595 πλήρες αρχείο εδώ., η οποία δημοσιεύθηκε επίσης στο New England Journal of Medicine, δεδομένου ότι μόνο 42% των ατόμων που κλήθηκαν να κάνουν την εξέταση ανταποκρίθηκαν όντως, αυτό το 42% πρέπει να αναλυθεί για να συνάγουμε την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Σύμφωνα λοιπόν με τους Dr. Jason Dominitz και Dr. Douglas Robertson, εξετάζοντας την εξέλιξη αυτού του 42% μόνο, καταλήγουμε σε πτώση ρίσκου ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 31% και πτώση θανάτων κατά 50%.
Είναι σκόπιμο να τονίσουμε πως τα εν λόγω ποσοστά αναφέρονται και αναλύονται από τους ερευνητές εντός της μελέτης που εξετάζουμε. Ωστόσο, οι εν λόγω διευκρινίσεις εντοπίζονται στο τέλος της επίμαχης αναφοράς.
Αντίστοιχη ήταν και η δήλωση του φορέα American Cancer Society μέσω του Dr. William Dahut, ο οποίος επανέλαβε ότι η πραγματική πτώση ρίσκου στην ομάδα που έκανε κολονοσκόπηση ήταν 31%. Ο Dr. Dahut συμπλήρωσε ότι ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα με την μελέτη ήταν η μικρή περίοδος που πέρασε για επαναλληπτικές εξετάσεις καθώς οι κολονοσκοπήσεις έγιναν μεταξύ 2009 και 2014 και οι επαναλληπτικές εξετάσεις σχεδόν 8 χρόνια αργότερα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η εξέλιξη από τα αδενώματα μέχρι την ανάπτυξη καρκίνου και τον θάνατο παίρνει κατά μέσο όρο περισσότερο χρόνο επομένως χρειάζεται μεγαλύτερη περίοδος παρακολούθησης, ενώ συμπλήρωσε πως με την πάροδο περισσότερου χρόνου το ποσοστό μείωσης ρίσκου θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο. Το ίδιο σημείο τονίστηκε και στην επιστολή των Dr. Dominitz και Dr. Robertson, οι οποίοι συμπλήρωσαν πως οι ερευνητές της επίμαχης μελέτης σκοπεύουν να επαναλάβουν την ανάλυση τους με τη συμπλήρωση 15 ετών από τις αρχικές εξετάσεις.
Το τελευταίο σημαντικό σημείο που εγέρθηκε είναι η ακρίβεια των επαγγελματιών που διεξήγαγαν τις κολονοσκοπήσεις. Ο τεχνικός όρος που εξετάστηκε ονομάζεται ρυθμός ανίχνευσης αδενωμάτων (Adenoma Detection Rate) ο οποίος προκύπτει από την διαίρεση των κολονοσκοπήσεων στις οποίες βρέθηκε τουλάχιστον 1 αδένωμα με όλες τις κολονοσκοπήσεις που έχει διεξάγει ένας γιατρός. Η επιστημονική βιβλιογραφία έχει δείξει πως γιατροί οι οποίοι τελούν ενδοσκοπίσεις και έχουν υψηλό ρυθμό ανίχνευσης αδενωμάτων προσφέρουν μεγαλύτερο βαθμό προστασίας στους ασθενείς τους στο πλαίσιο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Χαρακτηριστικά, αποτελέσματα μελέτης4Joanne E. Schottinger, M. D. “Association of Physician Adenoma Detection Rates With Postcolonoscopy Colorectal Cancer.” JAMA, vol. 327, no. 21, 7 June 2022, pp. 2114-22, doi:10.1001/jama.2022.6644. που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2022 στο περιοδικό Journal of the American Medical Association έδειξαν ότι για κάθε 1% αύξηση στον ρυθμό ανίχνευσης αδενωμάτων υπάρχει 3% μείωση σε μελλοντικά περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου και 5% μείωση σε θανάτους που σχετίζονται με αυτή τη μορφή καρκίνου.
Το κατώτερο όριο ανίχνευσης αδενωμάτων σύμφωνα με την American Society for Gastrointestinal Endoscopy (ASGE), η οποία σε σχετικό δελτίο τύπου τόνισε επίσης προβληματισμούς για την επίμαχη αναφορά, είναι 25%. Η μελέτη των Bretthauer et al.5Michael Bretthauer, M. D. “Population-Based Colonoscopy Screening for Colorectal Cancer: A Randomized Clinical Trial.” JAMA Intern. Med., vol. 176, no. 7, 1 July 2016, pp. 894-902, doi:10.1001/jamainternmed.2016.0960. που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of the American Medical Association to 2016 έδειξε ότι το 29% των ειδικών που τέλεσαν τις ενδοσκοπήσεις στην μελέτη που εξετάζουμε είχε όριο ανίχνευσης αδενωμάτων κάτω του ορίου των 25%. Η συγκεκριμένη μελέτη του 2016 ήταν μια αναφορά των μέχρι τότε δεδομένων για την κλινική δοκιμή NordICC, και δημοσιεύθηκε από τους ερευνητές της μελέτης που εξετάζουμε στο παρόν άρθρο.
Τι δείχνει η βιβλιογραφία για την αξία της κολονοσκόπησης
Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν γίνει αρκετές μελέτες για την αποτελεσματικότητα της κολονοσκόπησης στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα πιο στέρεα στοιχεία, ωστόσο, προέρχονταν από λίγες μελέτες κοορτής οι οποίες έχουν υπολογίσει6Ladabaum, Uri, et al. “Strategies for Colorectal Cancer Screening.” Gastroenterology, vol. 158, no. 2, Jan. 2020, pp. 418-32, doi:10.1053/j.gastro.2019.06.043 πλήρες αρχείο εδώ. μείωση κινδύνου εμφάνισης αυτού του τύπου καρκίνου κατά 30-69% και μείωση ρίσκου θανάτου κατά 29-88%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μελέτη των Doubeni, Chyke et al.7Doubeni, Chyke A., et al. “Original article: Effectiveness of screening colonoscopy in reducing the risk of death from right and left colon cancer: a large community-based study.” Gut, vol. 67, no. 2, Feb. 2018, p. 291, doi:10.1136/gutjnl-2016-312712. του 2018 η οποία βρήκε πτώση ρίσκου θανάτου κατά 67%.
Μέχρι και σήμερα η κολονοσκόπηση παραμένει ένα από τα βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου και προτείνεται από πολυάριθμους φορείς υγείας όπως το CDC, το American Cancer Society και το National Cancer Institute.
Είναι δύσκολο να κάνουμε αποτίμηση της αξίας ενός διαγνωστικού τεστ όταν η πλειονότητα των συμμετεχόντων της μελέτης δεν το έκανε. Τα αποτελέσματα της μελέτης φαίνεται πως δείχνουν την αξία των συνεχόμενων διαγνωστικών τεστ.
Συμπέρασμα
Συνοψίζοντας, ενώ η κλινική δοκιμή NordICC που εξετάσαμε είναι ιδιαίτερα σημαντική και τα αποτελέσματα της πολύτιμα για την εξέλιξη του πεδίου και της ιατρικής κατανόησης σχετικά με την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου, ορισμένα εκ των συμπερασμάτων της εμφανίζουν προβλήματα. Η αποτίμηση των δεδομένων για την μείωση ρίσκου για ανάπτυξη αυτής της μορφής καρκίνου και τον κίνδυνο για θάνατο υποτιμήθηκαν σημαντικά γεγονός που τόνισε πλειάδα ερευνητών που επανεξέτασε τα στοιχεία. Με βάση τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, η κολονοσκόπηση εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Δημοσιογράφος / Fact-checker με αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και την κατάρριψη ψευδοεπιστημών.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)