| schema:text
| - Chemtrails bestaan niet
Lange periodes van mist zijn natuurlijk en maken niet ziek
24.1.2025, 16:06 (CET)
Volgens een bericht op Facebook gaat het niet om een deken van mist, maar om een opeenhoping van zogeheten chemtrails: vliegtuigsporen die buitengewoon laag en lang in de lucht zouden hangen en vol zouden zitten met schadelijke chemicaliën. De chemtrails zouden bewust over de hoofden van de bevolking worden uitgestrooid, om mensen ziek te maken en te kunnen controleren.
Het bericht suggereert verder dat 5G-straling en vaccinaties mensen ziek maken en dat Microsoft-oprichter en filantroop Bill Gates een kwade genius is die de wereldbevolking vergiftigt via onder meer het verduisteren van de zon en het genetisch manipuleren van voedsel. Ook bijvoorbeeld op X en Rumble circuleren berichten die op vergelijkbare wijze een mengelmoesje van bekende complottheorieën voorschotelen.
Beoordeling
Lange periodes van mist zijn niet onnatuurlijk voor dit jaargetijde. Ook het aantal mensen dat momenteel met griepverschijnselen kampt is niet abnormaal en past in het te verwachten beeld. Bovendien maakt mist niet per se ziek, zijn chemtrails een fabeltje en is er ook geen geheim, grootschalig plan om iedereen ziek te maken door gif in de lucht te spuiten.
Feiten
Hoewel het klopt dat het de laatste tijd erg mistig is en dat er veel mensen ziek zijn (met griep), heeft dat niets met chemtrails, 5G-straling, vaccinaties of de plannen van Bill Gates te maken. Dat bevestigen berichtgeving, onderzoek en cijfers van onder meer het KNMI, het RIVM, het Longfonds, Nivel, de Volkskrant, National Geographic, The Guardian, The Council on Foreign Relations en Carnegie Science.
Mist is een normaal fenomeen
Als vochtige lucht sterk afkoelt, kunnen waterdruppeltjes ontstaan die zo klein en licht zijn dat ze in de lucht blijven zweven. Dat heet mist en is vergelijkbaar met condensvorming op een raam. Het komt in Nederland minder vaak voor dan enkele decennia geleden. Volgens cijfers van het KNMI telde De Bilt rond 1960 gemiddeld zo’n 500 uren mist per jaar, tegenover gemiddeld 250 vandaag de dag.
Al voor de millenniumwisseling kwam het tot de grootste daling. De oorzaak: schonere lucht. Door de invoering van allerlei milieumaatregelen zit er minder fijnstof in de lucht, waardoor mist moeilijker ontstaat. Toch blijft mist vooral in de herfst en winter een normaal fenomeen. In die seizoenen zijn de nachten langer en gaat de afkoeling van de warmte die het aardoppervlak uitstraalt langer door.
Waarom er nu zoveel mist is
Of er veel of weinig mist is, hangt verder vooral samen met de variatie in weersomstandigheden. De recente aanhoudende mist wordt veroorzaakt door rustig weer. Er hangt een flink hogedrukgebied in de lucht en dat zorgt voor weinig beweging in de atmosfeer.
Wolken en koude, vochtige lucht blijven laag hangen en kunnen zich ook door het gebrek aan wind niet vermengen met de drogere lucht bovenin de atmosfeer. Zonnestralen zijn door de lage stand van de zon te weinig krachtig om de mist op te kunnen lossen.
Mist kan gevaarlijk zijn, maar dan toch vooral omdat het het zicht beperkt en op die manier verkeersongevallen veroorzaakt. Daarnaast kan mist het slijmvlies van de luchtwegen irriteren, waardoor mensen kunnen gaan hoesten of last kunnen krijgen van kortademigheid. Dat heeft ermee te maken dat luchtvervuiling door de mist blijft hangen. Het risico geldt evenwel hoofdzakelijk voor mensen met een longziekte, meldt het Longfonds.
Elke winter kent een ziektegolf
Dat er op dit moment veel mensen ziek zijn, heeft te maken met om zich heen grijpende griep- en verkoudheidsvirussen zoals influenza. Volgens onder meer Nivel, het RIVM en het Erasmus MC is de griepepidemie van 2024-2025 onlangs begonnen.
Elke winter is er zo’n golf, al verschilt het precieze startmoment en de duur ervan per jaar. Alleen in 2019-2020 en 2020-2021 was er geen griepepidemie. Dat hangt waarschijnlijk samen met de coronamaatregelen, waardoor mensen minder met elkaar in contact kwamen.
Het RIVM houdt nauwkeurig bij hoeveel mensen met een griepachtig ziektebeeld er zijn. De huidige piek valt binnen het normale, verwachte beeld. Juist in de winter kunnen virussen zich makkelijker verspreiden via minuscule waterdruppeltjes in de lucht. Die verspreiden zich via het uitademen, niezen of hoesten en zo besmetten ze andere mensen.
Het is niet zozeer de kou die het verspreiden van het virus vergemakkelijkt, maar het gegeven dat mensen in de winter vaker samen binnen zitten zonder goede ventilatie. In de buitenlucht of met de ramen en deuren open is de kans kleiner dat virusdeeltjes zich verspreiden.
Chemtrails bestaan niet
Al sinds de jaren negentig wemelt het van de theorieën over chemtrails, maar als puntje bij paaltje komt bestaan ze niet. Vliegtuigen laten wel degelijk sporen in de lucht achter die een tijdje kunnen blijven hangen, maar die bestaan voor het grootste deel uit gecondenseerde waterdamp en kleine hoeveelheden stikstofoxiden, koolwaterstoffen, koolmonoxide, zwavelgassen en roet- en metaaldeeltjes. Vandaar dat de sporen ook wel contrails worden genoemd, van condens. In koude en vochtige gebieden blijven vliegtuigsporen langer hangen dan in droge gebieden.
In 2016 haalde een groot wetenschappelijk onderzoek van Carnegie Science het idee onderuit dat er een grootschalig, geheim programma bestaat om met vliegtuigen doelbewust gif in de lucht te spuiten. 76 van de 77 participerende onderzoekers meldden dat ze er geen enkel bewijs voor konden vinden. Door het toegenomen vliegverkeer zouden er wel meer contrails kunnen zijn dan voorheen en door klimaatverandering zouden ze ook langer kunnen blijven hangen.
Klimaatmanipulatie niet breed toegepast
Een van de redenen dat complottheorieën over zogenaamde chemtrails heropleven, is dat de wetenschap experimenteert met klimaatmanipulatie, ook wel geo-engineering genoemd. In een poging de opwarming van de aarde af te remmen, wordt bijvoorbeeld gekeken naar manieren om zonlicht terug in de ruimte te kaatsen door wolken witter te maken en naar het strooien van ijzer in de zee om de concentratie van koolstofdioxide in de lucht te verlagen.
Zeker de eerstgenoemde techniek heeft raakvlakken met «chemtrails». Ook het zogeheten cloud seeding (of in goed Nederlands: regen maken) toont verwantschap, omdat wolken aangevuld worden met chemicaliën om zo te bepalen waar het gaat regenen. Volgens experts van de TU Delft en het KNMI wordt deze techniek beperkt ingezet in landen als de Verenigde Staten, Dubai en China. In Nederland is geo-engineering toekomstmuziek en komt het er misschien wel nooit van.
Naast cloud seeding is er geen enkele andere vorm van weermanipulatie die op dit moment op grote schaal in gebruik is. Niet alleen staan veel technieken nog in de kinderschoenen, politici, wetenschappers, juristen, non-profitorganisaties en andere belanghebbenden discussiëren nog volop over de voors en tegens van geo-engineering.
Volgens sommigen zouden we ons beter kunnen richten op methoden die de klimaatverandering bij de wortel aanpakken, namelijk het verlagen van de door mensen veroorzaakte uitstoot van CO2. Anderen vinden klimaatmanipulatie gevaarlijk of wijzen erop dat de impact (en dus ook de risico’s) ervan op mens, dier en planeet nog onvoldoende op het netvlies staat om de technieken op grote schaal in praktijk te brengen.
(Stand van zaken: 24.1.2024)
Links
Facebookpost (gearchiveerd, video gearchiveerd)
Bewering op Rumble (gearchiveerd)
KNMI over mist en klimaat (gearchiveerd)
De Volkskrant over mist(gearchiveerd)
Longfonds (gearchiveerd, video gearchiveerd)
RIVM over griep (gearchiveerd)
RIVM over griepprik (gearchiveerd)
NPO over kou en ziekte (gearchiveerd)
RIVM over luchtweginfecties (gearchiveerd)
National Geographic over chemtrails (gearchiveerd)
The Guardian over chemtrails (gearchiveerd)
Carnegie Science over chemtrails (gearchiveerd)
National Geographic over cloud seeding (gearchiveerd)
Over extreme regen in Nederland(gearchiveerd)
Over geo-engineering (gearchiveerd)
NOS over geo-engineering (gearchiveerd)
Over dpa-factchecks
Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.
Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.
Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)