| schema:text
| - Ιστολόγια και λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι μελέτη στο περιοδικό Lancet λογοκρίθηκε ενώ απέδειξε πως τα mRNA εμβόλια κατά της COVID-19 οδήγησαν στον θάνατο εκατοντάδες παιδιά στον Καναδά. Ωστόσο ο ισχυρισμός είναι ψευδής καθώς η μελέτη δεν κατατέθηκε στο περιοδικό Lancet αλλά σε πλατφόρμα προδημοσιεύσεων του ομίλου και τελικά απορρίφθηκε λόγω σοβαρών μεθοδολογικών σφαλμάτων.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης: greeknewsondemand.com, anazitiseis.gr, katohika.gr
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείτε να βρείτε αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ανάλυση του ισχυρισμού
Το ιστορικό δημοσίευσης της μελέτης
Η μελέτη στην οποία αναφέρονται οι εξεταζομένες αναρτήσεις ξεκίνησε ως προδημοσίευση που κατατέθηκε για έλεγχο στην σελίδα κατάθεσης προδημοσιεύσεων του Ομίλου Lancet, “Preprints with The Lancet”, στις 5 Ιουλίου 2023 με τίτλο “A Systematic Review of Autopsy Findings in Deaths after COVID-19 Vaccination“. Ωστόσο εξετάζοντας την μελέτη το Lancet συμπέρανε πως η μεθοδολογία δεν υποστήριζε τα συμπεράσματα όπως δήλωσαν στο AFP.
Στη συνέχεια η μελέτη1Hulscher, Nicolas, et al. “Withdrawn: A systematic review of autopsy findings in deaths after COVID-19 vaccination.” Forensic Sci. Int., 21 June 2024, p. 112115, doi:10.1016/j.forsciint.2024.112115. Αρχειοθετημένη εδώ. δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Forensic Science International στις 21 Ιουνίου 2024. Ωστόσο τα ίδια ζητήματα εγέρθηκαν μετά την δημοσίευση της μελέτης και στο εν λόγω περιοδικό. Εν τέλει το περιοδικό απέσυρε την μελέτη δημοσιεύοντας σχετική επιστολή απόσυρσης. Στην επιστολήΜπορείτε να διαβάσετε το έγγραφο της επιστολής εδώ. τονίζονταν ότι τα προβλήματα που έγειραν σχετικοί ερευνητές για την μεθοδολογία και τα συμπεράσματα επικοινωνήθηκαν στους συγγραφείς οι οποίοι έστειλαν απάντηση στο περιοδικό και ένα αναθεωρημένο κείμενο της μελέτης. Ωστόσο η αναθεώρηση δεν αντιμετώπισε τα προβλήματα που εγέρθηκαν εξ αρχής, οδηγώντας εν τέλει στην απόσυρση της μελέτης.
Η μελέτη εν τέλει κατατέθηκε και δημοσιεύθηκε2Hulscher, Nicolas, et al. “Autopsy findings in cases of fatal COVID-19 vaccine-induced myocarditis.” ESC Heart Failure, vol. n/a, no. n/a, 14 Jan. 2024, doi:10.1002/ehf2.14680. στο περιοδικό ESC Heart Failure τον Ιανουάριο του 2024. Ωστόσο, κατόπιν αντίστοιχης κριτικής, το περιοδικό παρότι δεν απέσυρε την μελέτη δημοσίευσε Επιστολή στον Εκδότη (Letter to the editor) που έστειλαν σχετικοί ερευνητές σημειώνοντας προβλήματα με την μεθοδολογία και τα συμπεράσματα.
Επίσης είναι σκόπιμο να σημειώσουμε ότι, όπως αναφέρεται και στο τμήμα γνωστοποίησης σύγκρουσης συμφερόντων της μελέτης, οι συμμετέχοντες της μελέτης Alexander, Amerling, Gessling, Hodkinson, Makis, McCullough και Risch σχετίζονται επαγγελματικά, είναι υπάλληλοι ή/και έχουν επενδύσεις στην εταιρεία The Wellness Company, μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη εταιρεία η οποία, μεταξύ άλλων, πουλάει σκευάσματα τα οποία παρουσιάζονται εμμέσως ως εργαλεία για αποτοξίνωση του οργανισμού από την πρωτεΐνη-ακίδα των εμβολίων της COVID-19.
Τα σφάλματα της μελέτης
Η μελέτη αποτελεί ανάλυση δεδομένων από 325 αυτοψίες και μια νεκροψία ατόμων τα οποία είχαν λάβει τουλάχιστον μια δόση εμβολίου κατά της COVID-19. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 73.9% των θανάτων ήταν άμεσα ή σε μεγάλο βαθμό σχετιζόμενοι με τον εμβολιασμό, ενώ σημείωσαν ότι το καρδιαγγειακό σύστημα ήταν αυτό που εμπλέκονταν συχνότερα στην αιτία θανάτου.
Ωστόσο, οι αυτοψίες που εξέτασαν δεν αποτελούσαν αντιπροσωπευτικό δείγμα. Συγκεκριμένα χρησιμοποίησαν αυτοψίες περιπτώσεων οι οποίες ήταν γνωστό εξ αρχής ότι σχετίζονταν με εμβόλια της COVID-19, καθιστώντας πρακτικά βέβαιο ότι το ποσοστό που θα έβρισκε η μελέτη θα ήταν υψηλό. Αυτή η πρακτική, γνωστή ως σφάλμα επιλογής (selection bias), δίνει διαστρεβλωμένη εικόνα για τα πραγματικά ποσοστά τα οποία λαμβάνονται με χρήση αντιπροσωπευτικού δείγματος από τον γενικό πληθυσμό. Οι αυτοψίες που εξετάστηκαν έγιναν σε διαφορετικές χώρες, συγκεκριμένα στις ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κορέα, Ιταλία, Βρετανική Κολομβία (Καναδά), Γερμανία, Γαλλία, Σιγκαπούρη, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Νορβηγία, Ταϊλάνδη, Ηνωμένο Βασίλειο και Σλοβακία. Με εξαίρεση της Κολομβίας από την οποία χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα για τις 121 από τις 325 αυτοψίες, για τις περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες εξετάστηκαν κάτω από 10 περιπτώσεις. Αγνοώντας ότι κάθε χώρα έχει διαφορετικές διαδικασίες για την τέλεση των αυτοψιών και τα στοιχεία για τον εκάστοτε πληθυσμό τα οποία δεν συνυπολογίζονται στην ανάλυση της μελέτης, ο αριθμός των δειγμάτων για την κάθε περιοχή είναι υπερβολικά μικρός και σίγουρα όχι αντιπροσωπευτικός του πληθυσμού για εξαγωγή συμπερασμάτων, ενώ δεν χρησιμοποιείται έστω ομάδα ελέγχου περιπτώσεων που δεν είχαν εμβολιαστεί για να υπάρχει ουσιαστικό μέτρο σύγκρισης.
Οι ερευνητές επίσης εστιάζουν σημαντικά στο χρονικό διάστημα μεταξύ εμβολιασμού και θανάτου αναφέροντας ότι οι περισσότεροι θάνατοι στο εξεταζόμενο δείγμα έλαβαν χώρα εντός βδομάδας από τον εμβολιασμό. Ωστόσο, χωρίς επιπλέον στοιχεία τα οποία δεν παρατίθενται στην μελέτη, ο χρονικός συσχετισμός δεν τεκμηριώνει αιτιώδη σχέση μεταξύ εμβολιασμού και θανάτου. Επίσης, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των εξεταζόμενων αυτοψιών αφορούσαν άτομα μεγάλης ηλικίας, από 65 ετών και άνω τα οποία είναι πιθανό να είχαν άλλα συνοδευόμενα προβλήματα υγείας και παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι ωστόσο δεν αναφέρονται και δεν συνυπολογίστηκαν στην μελέτη.
Ένα ακόμα προβληματικό σημείο της μελέτης σχετίζεται με την αναφορά σε δεδομένα από το σύστημα παθητικής συλλογής αναφορών φαρμακοεπαγρύπνησης VAERS. Συγκεκριμένα οι ερευνητές, αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι τα δεδομένα από το VAERS δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την τεκμηρίωση αιτιώδους σχέσης μεταξύ ανεπιθύμητων ενεργειών ή θανάτων και του εκάστοτε εμβολίου. Ωστόσο, λίγες παραγράφους μετά αναφέρουν ότι έχει βρεθεί σημαντική υποκαταγραφή θανάτων στο VAERS, πως το πραγματικό ποσοστό από ανεπίσημους υπολογισμούς ενδέχεται να είναι περίπου 710 χιλιάδες και πως αν αυτοί οι αριθμοί θανάτων είναι πραγματικοί θα ενοχοποιούσαν τα εμβόλια για την αύξηση της υπερβάλλουσας θνητότητας. Όπως έχουμε εξηγήσει σε πολυάριθμα άρθρα μας, οι αναφορές στο VAERS είναι χρήσιμες ως εργαλείο για λήψη έγκαιρων σημάτων ανησυχίας για περαιτέρω ανάλυση. Ωστόσο οι ίδιες οι αναφορές δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ουσιαστικά με τον τρόπο που προσπαθεί να κάνει η εν λόγω μελέτη. Για να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα οι αναφορές εξετάζονται ατομικά για να εξακριβωθεί αν είναι όντως αληθή τα στοιχεία και αν υπάρχει εν τέλει συσχέτιση της εκάστοτε ανεπιθύμητης ενέργειας με το αναφερόμενο σκεύασμα.
Ποια είναι τα δεδομένα για την ασφάλεια των εμβολίων της COVID-19
Όπως και με κάθε φαρμακευτικό σκεύασμα, έτσι και με τα εμβόλια κατά της COVID-19 έχουν ταυτοποιηθεί ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες σχετίζονται όντως με τον εμβολιασμό, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την μυοκαρδίτιδα και την περικαρδίτιδα μετά την λήψη εμβολίων mRNA. Ωστόσο αυτές οι παρενέργειες είναι εξαιρετικά σπάνιες, συγκεκριμένα λιγότερο από 1 άτομο στα 10,000, λαμβάνουν χώρα από 1-14 μέρες μετά τον εμβολιασμό με την ομάδα που εμφανίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης να είναι άντρες ηλικίας μεταξύ 12-30 ετών3Buoninfante, Alessandra, et al. “Myocarditis associated with COVID-19 vaccination.” npj Vaccines, vol. 9, no. 122, 28 June 2024, pp. 1-8, doi:10.1038/s41541-024-00893-1.. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ωστόσο ότι η μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα που λαμβάνει χώρα μετά τον εμβολιασμό είναι κατά βάση ήπιες, ο ασθενής επανέρχεται πολύ σύντομα με τυπική αγωγή. Συγκριτικά με την εμφάνιση μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας μετά τον εμβολιασμό ωστόσο, η πιθανότητα εμφάνισης μετά από νόσηση με COVID-19 είναι πολύ μεγαλύτερη, συγκεκριμένα σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του περιοδικού npj vaccines είναι 5 φορές πιο πιθανό, και οι περιπτώσεις πιο βαριές καθώς στην περίπτωση της COVID-19 αυξάνεται η πιθανότητα για σοβαρές επιπλοκές όπως καρδιακή ανεπάρκεια.
Συνολικά, μετά από 3 χρόνια χρήσης και εξέτασης των εμβολίων της COVID-19, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ισχυρισμοί περί επικινδυνότητας τους στην ανθρώπινη υγεία είναι αβάσιμοι. Όπως αναφέραμε ήδη, όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, ωστόσο στην περίπτωση των εμβολίων της COVID-19 που χρησιμοποιούνται ο κίνδυνος εμφάνισης σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών είναι απειροελάχιστος. Τα εν λόγω εμβόλια εμφανίζουν κατά βάση παροδικές και ήπιες παρενέργειες και οι εικασίες περί τεράστιων αριθμών θανάτων που σχετίζονται με τα εμβόλια είναι αμφισβητούμενες.4Nafilyan, Vahé, et al. “Risk of death following COVID-19 vaccination or positive SARS-CoV-2 test in young people in England.” Nat. Commun., vol. 14, no. 1541, 27 Mar. 2023, pp. 1-11, doi:10.1038/s41467-023-36494-0.5Xu, Stanley, et al. “Mortality risk after COVID-19 vaccination: A self-controlled case series study.” Vaccine, vol. 42, no. 7, 7 Mar. 2024, pp. 1731-7, doi:10.1016/j.vaccine.2024.02.032.6Liko, Juventila. “Assessment of Risk for Sudden Cardiac Death Among Adolescents and Young Adults After Receipt of COVID-19 Vaccine — Oregon, June 2021–December 2022.” MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep., vol. 73, 2024, doi:10.15585/mmwr.mm7314a5.
Αυτό που δείχνουν ωστόσο τα στοιχεία είναι ότι η χρήση των εμβολίων κατά της COVID-19 συνέβαλε στο να σωθούν οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet τον Σεπτέμβριο του 2022 εξέτασε δεδομένα από 185 χώρες για τον πρώτο χρόνο εμβολιασμού και υπολόγισε ότι τα εμβόλια mRNA έσωσαν περίπου 20 εκατομμύρια ανθρώπους από θάνατο λόγω COVID-197Watson, Oliver J., et al. “Global impact of the first year of COVID-19 vaccination: a mathematical modelling study.” Lancet Infect. Dis., vol. 22, no. 9, 1 Sept. 2022, pp. 1293-1302, doi:10.1016/S1473-3099(22)00320-6.. Επίσης, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των συγγραφέων της επίμαχης μελέτης για αύξηση πλεοναζόντων θανάτων λόγω εμβολιασμού, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ίδια η COVID-19 ευθύνεται για τους πλεονάζοντες θανάτους την περίοδο μεταξύ 2020 και 2022. Συγκεκριμένα, μελέτη στο περιοδικό British Medical Journal το 2021 εξέτασε δεδομένα 29 χωρών για το 2020 και βρήκε 979,000 πλεονάζοντες θανάτους οι οποίοι σχετίζονταν άμεσα ή έμμεσα με την COVID-198Islam, Nazrul, et al. “Excess deaths associated with covid-19 pandemic in 2020: age and sex disaggregated time series analysis in 29 high income countries.” BMJ, vol. 373, 19 May. 2021, p. n1137, doi:10.1136/bmj.n1137.. Σε αντίστοιχα συμπεράσματα κατέληξε και μελέτη του Nature το 2022, η οποία εξέτασε δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για 110 μεταξύ 2020 και 2021 βρίσκοντας συνολικά 14,830,000 πλεονάζοντες θανάτους λόγω της πανδημικής νόσου9Msemburi, William, et al. “The WHO estimates of excess mortality associated with the COVID-19 pandemic.” Nature, vol. 613, Jan. 2023, pp. 130-7, doi:10.1038/s41586-022-05522-2..
Τέλος, τον Απρίλιο του 2024 το CDC δημοσίευσε αναφορά στην οποία παρουσιάζει στοιχεία για 1,292 περιπτώσεις θανάτων μεταξύ 1 Ιουνίου 2021 και 31 Δεκεμβρίου 2022, από την πολιτεία του Όρεγκον στις ΗΠΑ, που σχετίζονταν με καρδιακή ανεπάρκεια μετά από εμβολιασμό για την COVID-19. Σύμφωνα με την αναφορά τα στοιχεία δεν υποστηρίζουν συσχέτιση μεταξύ του εμβολιασμού κατά της COVID-19 και αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε υγιή άτομα μικρής ηλικίας.
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός ότι μελέτη απέδειξε πως τα εμβόλια κατά της COVID-19 οδήγησαν στον θάνατο εκατοντάδες παιδιά στον Καναδά και λογοκρίθηκε για τα συμπεράσματα της είναι ψευδής. Η μελέτη κατατέθηκε αρχικά στο αποθετήριο προδημοσιεύσεων του Ομίλου Lancet και απορρίφθηκε, στην συνέχεια κατατέθηκε στο περιοδικό Forensic Science International και αποσύρθηκε εν τέλει λόγω σοβαρών προβλημάτων με την μεθοδολογία και τα συμπεράσματα της. Εν τέλει κατατέθηκε και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ESC Heart Failure όπου σημειώθηκαν τα ίδια προβλήματα. Το περιοδικό δεν απέσυρε την μελέτη αλλά δημοσίευσε επιστολή σχετικών ερευνητών στην οποία σημειώνονταν όλα τα λάθη και τα μεθοδολογικά προβλήματα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως πηγή στοιχείων αυτοψίες οι οποίες έγιναν σε πάνω από 10 διαφορετικές χώρες, με τον αριθμό στην κάθε χώρα να είναι αρκετά μικρός, χωρίς δείγματα ελέγχου και χωρίς να συνυπολογίζεται ότι η μέση ηλικία των εξεταζόμενων ήταν μεγάλη ούτε οι πιθανές προϋπάρχουσες παθήσεις τους. Επίσης οι περιπτώσεις που εξετάστηκαν είχαν όλες άμεσα ή έμμεσα αναφορά και σχέση με εμβολιασμό, γεγονός που δεν καθιστά το δείγμα αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού. Τα συνολικά στοιχεία σχετικά με την ασφάλεια του εμβολιασμού κατά της COVID-19 δείχνουν ότι τα εμβόλια έχουν σώσει εκατομμύρια ανθρώπους από τον θάνατο λόγω της νόσου.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)