| schema:text
| - Δημοσιεύματα σε μέσα ενημέρωσης και λογαριασμοί στα social media αναπαράγουν τον ισχυρισμό ότι νέα επιστημονική μελέτη καταρρίπτει την ύπαρξη της long COVID. Ωστόσο τα εν λόγω δημοσιεύματα διαστρεβλώνουν τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε ιστολόγια: makeleio.gr, newsit.gr, nikosantoniadis.tv
Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείτε να βρείτε αρχειοθετημένα εδώ και εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Ο ισχυρισμός κυκλοφόρησε, μεταξύ άλλων, και από τον λογαριασμό του δικηγόρου Νίκου Αντωνιάδη ο οποίος εμφανίζει εκτενές ιστορικό διασποράς ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών για τα εμβόλια της COVID-19 κατά την περίοδο της πανδημίας.
ΑΠΑΤΗ Η “LONG COVID” !
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΝΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΙΝΑΖΕΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ “ΤΑ ΚΑΝΕΙ ΑΥΤΑ Ο ΚΟΒΙΝΤ” ,
ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ …ΑΛΛΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑΝ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΔΩΣΟΥΝ ΣΤΟΝ ΚΟΒΙΝΤ !
Τώρα τους έμειναν το …junk food και το …καθισιό για τα αποτελέσματα του εγκλήματος των εγκλημάτων.
Α, και το ότι πριν δεν κοιτούσαμε τα κηδειόχαρτα στις κολώνες…
Και πού θα διαβάσετε τη σχετική είδηση;
Μα στο newsit του …”ψεκασμένου” Nίκου Ευαγγελάτου!
Υ.Γ. Λογικά δεν έχει πάρει είδηση τι …είδηση δημοσίευσε…
Ανάλυση του ισχυρισμού
Η εξεταζόμενη μελέτη
Η μελέτη που επικαλούνται τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα στην πραγματικότητα δεν έχει δημοσιευθεί ακόμα σε peer-review περιοδικό. Ωστόσο ορισμένα από τα βασικά σημεία της δημοσιεύθηκαν σε δελτίου τύπου του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων, στο οποίο αναφέρεται επίσης ότι τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν στο συνέδριο στα τέλη Απριλίου του 2024.
Η εν λόγω μελέτη αποτελεί κατ’ ουσίαν επέκταση της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό British Medical Journal Public Health τον Αύγουστο του 20231“Ongoing symptoms and functional impairment 12 weeks after testing positive for SARS-CoV-2 or influenza in Australia: an observational cohort study.” bmjph, vol. 1, no. 1, 7 Aug. 2023, doi:10.1136/bmjph-2023-000060., από την ίδια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Dr John Gerrard. Σε εκείνη την μελέτη εξετάστηκαν 3,146 άτομα, 2,195 εκ των οποίων είχαν βγει θετικοί για COVID-19 και 951 θετικοί για γρίπη. Μέσω ερωτηματολογίου που στάλθηκε στους συμμετέχοντες με γραπτό μήνυμα στο κινητό εξετάστηκε το αν βίωναν ακόμα συμπτώματα που σχετίζονταν με την COVID-19 ή την γρίπη αντίστοιχα 3 μήνες μετά την διάγνωση τους. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου δεν έδειξαν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης παρατεταμένων συμπτωμάτων, ή μείωσης της ικανότητας συγκέντρωσης και εργασίας, στην ομάδα που είχε διαγνωστεί με COVID-19 συγκριτικά με την ομάδα που είχε διαγνωστεί με γρίπη.
Στην τελευταία μελέτη, την οποία χρησιμοποιούν και τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα, αξιοποιείται η ίδια μέθοδος για συλλογή στοιχείων ωστόσο σε αυτή τη μελέτη εξετάστηκε δείγμα 5,112 ατόμων ένα χρόνο μετά την ανάπτυξη συμπτωμάτων COVID-19 και γρίπης. Από αυτά τα άτομα, 2,399 βρέθηκαν θετικά στην COVID-19 και 2,713 ήταν αρνητικά, ενώ από αυτά τα 2,713 άτομα τα 995 βρέθηκαν θετικά στην γρίπη. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που συμπεριλαμβάνονται στο δελτίο τύπου δείχνουν ότι 16% των συμμετεχόντων που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο ανέφεραν ότι είχαν ακόμα συμπτώματα ένα χρόνο μετά ενώ το 3.6% ανέφερε μέτρια προς σοβαρή μείωση της ικανότητας τους να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Ωστόσο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όσοι είχαν βγει θετικοί στην COVID-19 είχαν τις ίδιες πιθανότητες να εμφανίσουν μειωμένη ικανότητα λειτουργίας στην καθημερινότητα τους συγκριτικά με όσους είχαν βγει αρνητικοί.
Αυτά τα αποτελέσματα οδήγησαν την ερευνητική ομάδα στο συμπέρασμα ότι η long COVID αποτελεί απλά ένα σύνδρομο που εμφανίζεται μετά από κάποια ίωση, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια και έχει παρατηρηθεί και μετά από ιώσεις όπως η γρίπη.2Choutka, Jan, et al. “Unexplained post-acute infection syndromes.” Nat. Med., vol. 28, no. 5, May. 2022, pp. 911-23, doi:10.1038/s41591-022-01810-6.
Ωστόσο, είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι οι δυο αυτές μελέτες εμφανίζουν ορισμένους περιορισμούς. Η αρχική μελέτη της ερευνητικής ομάδας του Dr Gerrard δεν συνυπολόγισε πόσοι από τους συμμετέχοντες είχαν προϋπάρχουσες παθήσεις, ενώ δεν γίνεται καμία σχετική αναφορά στα προκαταρκτικά αποτελέσματα της νέας μελέτης. Αυτή η παράμετρος είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς η πιθανότητα εμφάνισης πιο σοβαρών συμπτωμάτων και μακροπρόθεσμων προβλημάτων λόγω της COVID-19 αυξάνεται σε ασθενείς με προϋπάρχουσες παθήσεις.
Επιπρόσθετα, τα δεδομένα της μελέτης αφορούσαν την περίοδο όπου η βασική παραλλαγή του SARS-CoV-2 στον γενικό πληθυσμό η Όμικρον, για την οποία γνωρίζουμε ότι συνδέεται με μικρότερο ρίσκο ανάπτυξης long COVID συγκριτικά με άλλες παραλλαγές3Diexer, Sophie, et al. “Association between virus variants, vaccination, previous infections, and post-COVID-19 risk.” Int. J. Infect. Dis., vol. 136, 1 Nov. 2023, pp. 14-21, doi:10.1016/j.ijid.2023.08.019.. Κατά συνέπεια είναι πιθανό τα αποτελέσματα να μην δίνουν την πλήρη εικόνα για την έκταση και τις συνέπειες της long COVID καθώς δεν συνυπολογίστηκαν περιπτώσεις λοιμώξεων με άλλα στελέχη του ιού που θα ήταν τα επικρατή την περίοδο 2020-2021.
Μια εξίσου σημαντική παράμετρος είναι και το ποσοστό εμβολιασμού στον εξεταζόμενο πληθυσμό. Το Quensland της Αυστραλίας είχε ποσοστό εμβολιασμού 90% κατά την χρονική περίοδο που κάλυψαν οι δυο μελέτες. Τα στοιχεία ωστόσο δείχνουν πως η πιθανότητα ανάπτυξης long COVID μειώνεται εφόσον υπάρχει εμβολιαστική κάλυψη4Lundberg-Morris, Lisa, et al. “Covid-19 vaccine effectiveness against post-covid-19 condition among 589 722 individuals in Sweden: population based cohort study.” BMJ, vol. 383, 22 Nov. 2023, p. e076990, doi:10.1136/bmj-2023-076990., κατά συνέπεια τα αποτελέσματα της μελέτης ενδέχεται να μην δίνουν την πλήρη εικόνα για την έκταση και το βαθμό των επιπτώσεων που προκύπτουν από την long COVID.
Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι και οι δυο μελέτες εξέτασαν μόνο συμπτώματα που δήλωσαν από μόνοι τους οι ασθενείς, ενώ δεν υπήρξε κανονική εξέταση ή παρακολούθηση των ασθενών. Συνολικά ωστόσο τα αποτελέσματα της τελευταίας μελέτης θα μπορούν να εξεταστούν όταν δημοσιευθούν σε peer-reviewed επιστημονικό περιοδικό.
Η διαστρέβλωση της μελέτης
Πέραν όλων των περιορισμών που αναφέραμε, η επίμαχη μελέτη δεν αναφέρει, όπως ισχυρίζονται τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα, ότι η long COVID είναι “απάτη” ή πως τα συμπτώματα που αποδίδονται στην long COVID δεν σχετίζονται στην πραγματικότητα με την νόσο. Όπως διευκρίνησε και ο επικεφαλής της μελέτης, Dr John Gerrard, σε συνέντευξη του στο Αυστραλιανό κανάλι ABC:
Τα μετα-ιϊκά σύνδρομα λαμβάνουν όντως χώρα. Το λέμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι υπάρχει (σ.σ. η long COVID).
Επίσης, σε σχετική συνέντευξη τύπου ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Τα συμπτώματα και οι εν λόγω μακροπρόθεσμες συνέπειες της COVID-19 είναι πραγματικό φαινόμενο.
Η ερευνητική ομάδα του Dr Gerrard έθεσε απλά το ζήτημα ότι, σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης τους, τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με COVID-19 δεν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα μετα-ιικού συνδρόμου συγκριτικά με όσους είχαν διαγνωστεί με άλλη ιογενή λοίμωξη.
Η εικόνα που δίνει η βιβλιογραφία για την long COVID
Το ζήτημα της long COVID έχει αποτελέσει αντικείμενο εντατικής έρευνας ήδη από το 2021, με σειρά μελετών οι οποίες προσπάθησαν να εξετάσουν τα αίτια και να δώσουν τις βάσεις για διάγνωση αυτών των περιπτώσεων5Nalbandian, Ani, et al. “Post-acute COVID-19 syndrome.” Nat. Med., vol. 27, no. 4, Apr. 2021, pp. 601-15, doi:10.1038/s41591-021-01283-z.6Michelen, Melina, et al. “Characterising long COVID: a living systematic review.” BMJ Global Health, vol. 6, no. 9, 1 Sept. 2021, p. e005427, doi:10.1136/bmjgh-2021-005427.. Τα αίτια δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητά, ενώ η διάγνωση μέχρι στιγμή βασίζεται σε αποκλεισμό άλλων διαγνώσεων που δεν ταιριάζουν με το σύνολο των συμπτωμάτων που εμφανίζει ο εκάστοτε ασθενής ο οποίος είχε νοσήσει με COVID-19.7Srikanth, Sujata, et al. “Identification and diagnosis of long COVID-19: A scoping review.” Prog. Biophys. Mol. Biol., vol. 182, 1 Sept. 2023, pp. 1-7, doi:10.1016/j.pbiomolbio.2023.04.008.
Παρότι μέχρι στιγμής ο ορισμός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την long COVID, σύμφωνα με τον οποίο το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν για πάνω από 3 μήνες μετά την νόσηση με COVID-19, θεωρείται ο πλέον αποδεκτός τα κριτήρια δεν έχουν παγιωθεί ακόμα.8Tanayott Thaweethai, PhD. “Development of a Definition of Postacute Sequelae of SARS-CoV-2 Infection.” JAMA, vol. 329, no. 22, 13 June 2023, pp. 1934-46, doi:10.1001/jama.2023.8823.
Αυτό που τονίζουν όλες οι μεγάλες σχετικές μελέτες και ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας είναι ότι πρόκειται για πραγματικό φαινόμενο το οποίο εμφανίζει ένα ευρύ φάσμα επιπτώσεων. Η long COVID μπορεί να προκαλέσει από μέτρια μείωση της ικανότητας συγκέντρωσης και φυσικής δραστηριότητας μέχρι πλήρη φυσική και νοητική καταπόνηση που καθιστά πρακτικά αδύνατη την διεκπαιρέωσης καθημερινών δραστηριοτήτων. Τα συμπτώματα της εμφανίζουν μάλιστα αλληλεπικάλυψη με άλλες παθήσεις όπως το Σύνδρομο Μυαλγικής Εγκεφαλομυελίτιδας/Χρόνιας Κόπωσης (ME/CFS). Το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει η περαιτέρω μελέτη πάνω στο σύνδρομο είναι η εδραίωση ξεκάθαρων διαγνωστικών κριτηρίων. Μέχρι στιγμής αυτός ο στόχος είναι αρκετά δύσκολος καθώς πρόκειται για ιδιαίτερα περίπλοκο σύνδρομο για το οποίο δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι βιολογικοί δείκτες που μπορούν να χρησιμοποιούν ως διαγνωστικά εργαλεία.9Davis, Hannah E., et al. “Long COVID: major findings, mechanisms and recommendations.” Nat. Rev. Microbiol., vol. 21, no. 3, Mar. 2023, pp. 133-46, doi:10.1038/s41579-022-00846-2.10Su, Sizhen, et al. “Epidemiology, clinical presentation, pathophysiology, and management of long COVID: an update.” Mol. Psychiatry, vol. 28, no. 10, Oct. 2023, pp. 4056-069, doi:10.1038/s41380-023-02171-3. Αρχειοθετημένο εδώ.
Ένα σημαντικό σημείο είναι επίσης η διάκριση μεταξύ νέων περιπτώσεων long COVID συγκριτικά με περιπτώσεις ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα από τα μέσα της πανδημίας. Mελέτη που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2023 στο British Medical Journal11Ballouz, Tala, et al. “Recovery and symptom trajectories up to two years after SARS-CoV-2 infection: population based, longitudinal cohort study.” BMJ, vol. 381, 31 May. 2023, p. e074425, doi:10.1136/bmj-2022-074425. εξέτασε 1106 ανεμβολίαστους ενήλικες με επιβεβαιωμένη λοίμωξη από SARS-CoV-2 και 628 ενήλικες που δεν είχαν κολλήσει. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως μέχρι και το 18% όσων δεν είχαν εμβολιαστεί πριν να κολλήσουν εμφάνισαν συμπτώματα long COVID για 1-2 χρόνια μετά την λοίμωξη. Μετα-ανάλυση στο περιοδικό Journal of Infection που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 202412Fernandez-de-las-Peñas, Cesar, et al. “Persistence of post-COVID symptoms in the general population two years after SARS-CoV-2 infection: A systematic review and meta-analysis.” J. Infect., vol. 88, no. 2, 1 Feb. 2024, pp. 77-88, doi:10.1016/j.jinf.2023.12.004. εξέτασε 742 μελέτες που περιλάμβαναν δεδομένα για 7912 ασθενείς που ανέρωσαν από COVID-19. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στο 30% των ασθενών εμφανίζονταν συμπτώματα long COVID για 2 χρόνια μετά την την λοίμωξη.
Τέλος, ενώ όπως αναφέραμε μετα-ιϊικά σύνδρομα εμφανίζονται μετά από διάφορες ιώσεις, συμπεριλαμβανομένης και της γρίπης, σχετικές μελέτες που συνέκριναν τις δυο περιπτώσεις βρήκαν ότι ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών αυξάνεται με την COVID-19.
Συγκεκριμένα, μελέτη στο περιοδικό Lancet Infectious Diseases που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 202413Xie, Yan, et al. “Long-term outcomes following hospital admission for COVID-19 versus seasonal influenza: a cohort study.” Lancet Infect. Dis., vol. 24, no. 3, 1 Mar. 2024, pp. 239-55, doi:10.1016/S1473-3099(23)00684-9., εξέτασε 81,280 ασθενείς με COVID-19 συγκριτικά με 10,985 ασθενείς με γρίπη και βρήκε σημαντικά μεγαλύτερο ρίσκο θανάτου και σοβαρών επιπλοκών στην ομάδα της COVID-19.
Στα ίδια συμπεράσματα κατέληξε και μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMC Medicine στις 5 Δεκεμβρίου 202314 Liu, TH., Huang, PY., Wu, JY. et al. Comparison of post-acute sequelae following hospitalization for COVID-19 and influenza. BMC Med 21, 480 (2023). https://doi.org/10.1186/s12916-023-03200-2 και εξέτασε δεδομένα απο ασθενείς με COVID-19 και γρίπη που χρειάστηκαν νοσηλεία μεταξυ 1 Ιανουαρίου 2022 και 1 Ιανουαρίου 2023. Η μελέτη εξέτασε δεδομένα απο 6,000 ασθενείς με COVID-19 και 6,000 με γρίπη συνυπολογίζοντας παράγοντες όπως η ηλικία, το ιστορικό υγείας και η εμβολιαστική κατάσταση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι ασθενείς με COVID-19 είχαν υψηλότερο ρίσκο επιπλοκών και θανάτου απο long COVID συγκριτικά με τις μετα-ιϊκές επιπτώσεις που είχαν οι ασθενείς με γρίπη. Στη μελέτη τονίστηκε μάλιστα πως ο εμβολιασμός για την COVID-19 έχει προστατευτική επίδραση από την εμφάνιση συμπτωμάτων της long COVID και των συνεπακόλουθων προβλημάτων υγείας.
Συμπέρασμα
Η εξεταζόμενη μελέτη δεν έχει δημοσιευθεί ακόμα σε peer-reviewed περιοδικό, ορισμένα από τα ευρήματα της δημοσιεύθηκαν σε δελτίο τύπου του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων ενώ αποτελεί επέκταση προηγούμενης έρευνας της ίδιας ομάδας που δημοσιεύθηκε το καλοκαίρι του 2023. Στην μελέτη εξετάστηκαν οι απαντήσεις για τα συμπτώματα που δήλωσαν ότι βίωσαν δυο ομάδες συμμετεχόντων 3 μήνες μετά την διάγνωσηlanc τους με COVID-19 και με γρίπη. Την ίδια μεθοδολογία ακολούθησε η ερευνητική ομάδα και στην νέα μελέτη, παρότι χρησιμοποίησαν μεγαλύτερο δείγμα συμμετεχόντων και εξέτασαν τις απαντήσεις τους 1 χρόνο μετά την διάγνωση. Η μελέτη εμφανίζει ορισμένους σημαντικούς περιορισμούς ωστόσο, πέραν αυτών, σε κανένα σημείο δεν δηλώνεται πως η long COVID είναι “απάτη”. Ο ίδιος ο επικεφαλής της μελέτης δήλωσε επανειλημμένα πως το φαινόμενο είναι πραγματικό, ενώ το μόνο θέμα που τίθεται από τις δυο μελέτες είναι πως τα αποτελέσματα τους δεν έδειξαν μεγαλύτερη πιθανότητα τα άτομα με COVID-19 να δηλώσουν μακροχρόνια συμπτώματα συγκριτικά με ασθενείς άλλων ιογενών λοιμώξεων. Η συνολική βιβλιογραφία δείχνει ότι η long COVID αποτελεί πραγματικό μετα-ιϊκό σύνδρομο με δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις, το οποίο είναι πολύ συχνότερο και έχει μεγαλύτερο ρίσκο επιπλοκών συγκριτικά με χρόνιες επιπλοκές γρίπης στους νοσηλευόμενους.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)