| schema:text
| - Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
De bewering
Door het vuurwerk tijdens de jaarwisseling komt meer fijnstof in de lucht dan alle personenauto’s in een half jaar uitstoten.
Oordeel
Waar
Bron van de bewering
Op 28 januari debatteerde de Tweede Kamer over de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling. De politici spraken ook over de mogelijkheid van een vuurwerkverbod, om de overlast te verminderen. De Partij voor de Dieren is voor zo’n verbod. De woordvoerder van de partij, Ines Kostić, somde een aantal problemen van vuurwerk op, waaronder de vervuiling die het veroorzaakt. Ze maakte hierbij een vergelijking tussen de hoeveelheid fijnstof die vrijkomt als gevolg van vuurwerk en personenauto’s:
“Er is zo veel luchtvervuiling dat er meer fijnstof in de lucht komt tijdens de jaarwisseling dan alle personenauto’s in een half jaar uitstoten.”
Ines Kostić op 28 januari 2025 in de Tweede Kamer.
Een soortgelijke bewering stond vlak na de jaarwisseling ook in een bericht van RTL Nieuws, met als verschil dat hierin de vergelijking wordt gemaakt met de hoeveelheid fijnstof die alle personenauto’s in zeven maanden de lucht in blazen.
EenVandaag schreef begin 2023 ook al over deze variant van de bewering. Margreet van Zanten, hoofd emissieregistratie bij het RIVM zegt in dat artikel dat dit klopt het als het gaat over al het verkeer. Maar in het bericht worden geen cijfers gegeven.
Waarom is dit waar?
Allereerst, wat is fijnstof eigenlijk? Fijnstof is een verzamelnaam voor allerlei kleine deeltjes die in de lucht zweven. Qua grootte gaat het om zeer kleine, of fijne, stofdeeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer (een honderdste van een millimeter). Dit zijn de grootste fijnstofdeeltjes en deze worden aangeduid als PM10. Deeltjes die maximaal een grootte hebben van 2,5 micrometer, worden aangegeven met PM2,5.
Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze kunnen doordringen in de luchtwegen en hoe eerder ze dus in het bloed opgenomen kunnen worden.
Fijnstof is schadelijk en kan negatieve effecten hebben op de gezondheid. Volgens het RIVM kan kortdurige blootstelling leiden tot ziekenhuisopname voor mensen met hart- en vaatziekten of luchtwegaandoeningen, zoals astma. Die luchtwegaandoeningen kunnen ook verergeren door fijnstof. Op de langere termijn kan blootstelling aan fijnstof hart- en vaatziekten en luchtwegaandoeningen veroorzaken.
Fijnstofcijfers
Cijfers over de uitstoot van fijnstof door personenauto’s en vuurwerk, zijn te vinden op de website emissieregistratie.nl. Dit is een website van de overheid waar alle cijfers over de uitstoot van allerlei stoffen worden verzameld.
Als we de hoeveelheid PM10- en PM2,5-fijnstof die vrijkomt door vuurwerk bij elkaar opgetellen en vergelijken met alle fijnstof die auto’s in een half jaar uitstoten, komt er een helder beeld naar voren. In de jaren 90 en 2000 zorgden auto’s in een half jaar voor veel meer fijnstof dan vuurwerk, maar auto’s zijn in de decennia erna steeds minder vervuilend geworden. Hoogleraar preventie geneeskunde Onno van Schaik zegt in het artikel van EenVandaag dat de concentratie fijnstof in de lucht sinds 1994 gedaald is door roetfilters en elektrische auto’s.
In 2015 was er een omslag. Sindsdien komt er bij het afsteken van vuurwerk meer fijnstof vrij dan personenauto’s in een half jaar uitstoten (in de jaren waar cijfers voor zijn): in 2023 kwam 2,156 ton fijnstof vrij van vuurwerk en hadden personenauto’s in een half jaar tijd een uitstoot van 1,306 ton fijnstof. De uitzondering is 2021, waarschijnlijk vanwege het landelijke vuurwerkverbod dat van kracht was tijdens de coronacrisis. Zie ook onderstaande grafiek.
Bij RTL Nieuws en EenVandaag werd echter gesproken over zeven maanden. Hoe zit het daar dan mee? En hoeveel maanden aan uitstoot van personenauto’s is er nodig om de hoeveelheid fijnstof die op oudejaarsavond geproduceerd wordt te evenaren?
Dat valt te zien in onderstaande grafiek: het vuurwerk van de jaarwisseling in 2023 leverde veel meer fijnstof op dan zeven maanden aan uitstoot van personenauto’s. Pas na tien maanden komt de uitstoot van auto’s op vergelijkbaar niveau als het oudejaarsvuurwerk.
Conclusie
Het klopt dat het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling meer fijnstof in de lucht brengt dan alle personenauto’s in Nederland in een half jaar, zoals Ines Kostić (PvdD) beweerde. Sterker nog, het vuurwerk zorgt voor net zoveel fijnstof in de lucht als alle personenauto’s in tien maanden produceren.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)