| schema:text
| - Στα μέσα Αυγούστου 2024, γνώρισε εξαιρετικά μεγάλη διάδοση βίντεο που παρουσίαζε διάφορα στιγμιότυπα ατυχημάτων σε ανεμογεννήτριες, συνοδευόμενο από τον ειρωνικό τίτλο «πράσινη ενέργεια και πράσινη ανάπτυξη». Στην πραγματικότητα όμως, η πλαισίωση του βίντεο είναι ελλιπής και οι χαρακτηρισμοί παραπλανητικοί.
Παρακάτω βλέπουμε το επίμαχο βίντεο:
Η αρχική ανάρτησή του έγινε στο Facebook από τον λογαριασμό του σχολιαστή Δημοσθένη Μουζακίτη, και εντός της πρώτης εβδομάδας, είχε σημειώσει περισσότερες από 2.3 εκατομμύρια προβολές, 12 χιλιάδες κοινοποιήσεις και 3 χιλιάδες σχόλια.
Μια ανασκόπηση στους λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης του κ. Μουζακίτη, δείχνει ότι προωθεί συστηματικά, και σε βάθος ετών, μια μεγάλη ποικιλία θεωριών συνωμοσίας. Παρουσιάζει επίσης μεγάλο ιστορικό υποστήριξης του Αρτέμη Σώρρα, ο οποίος έχει καταδικαστεί σε κακουργηματικό επίπεδο για απόπειρας απάτης σε βάρος του Δημοσίου από το 2019.
Ανάλυση των ισχυρισμών
Το βίντεο αποτελεί μια σύνθεση 6 ξεχωριστών πλάνων, που εμφανίζουν ατυχήματα σε σύνδεση με ανεμογεννήτριες.
Το πιο εντυπωσιακό πλάνο είναι το πρώτο, που απεικονίζει μια μεγάλη έκρηξη να λαμβάνει χώρα γύρω από μια σειρά ανεμογεννητριών στην Ιαπωνία. Στην πραγματικότητα όμως, η έκρηξη δεν προήλθε από αυτές, αλλά από δοκιμή ενός προβληματικού πυραυλικού κινητήρα που τύχαινε να λαμβάνει χώρα σε αυτήν την τοποθεσία.
Το δεύτερο πλάνο εμφανίζει μια ανεμογεννήτρια που φαίνεται να έχει πάρει φωτιά. Δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε την αρχική πηγή αυτού του πλάνου, αλλά καταγράφεται όχημα της ισπανικής εταιρείας Ingeteam σε ερημική περιοχή, που θα μπορούσε να υποδηλώνει κάποια τοποθεσία σε Ισπανία, Μεξικό ή Χιλή.
Το τρίτο πλάνο παρουσιάζει άλλη μια ανεμογεννήτρια που φαίνεται να φλέγεται, αυτή τη φορά εκπέμποντας περισσότερο μαύρο καπνό. Πρόκειται για περιστατικό που έλαβε χώρα σε μια από τις 45 ανεμογεννήτριες αιολικού πάρκου στο São Pedro στην Βραζιλία το 2019. Η έκρηξη προκλήθηκε από υπερθέρμανση μιας ανεμογεννήτριας λόγω των ισχυρών ανέμων στην περιοχή, ενώ εν τέλει οι φλόγες ελέγχθηκαν γρήγορα χωρίς να σημειωθεί κάποιος τραυματισμός.
Το τέταρτο πλάνο εμφανίζει μια ανεμογεννήτρια με πλέον καμένη την κορυφή της, να στροβιλίζεται με μεγάλη ταχύτητα. Όπως εξηγεί σχετικό άρθρο του 2023, επρόκειτο για κατασκευή 31 ετών στις Κανάριες Νήσους με ελλιπή συντήρηση, η οποία είχε τεθεί εκτός λειτουργίας χρόνια πριν, αλλά δεν είχε αποσυρθεί λόγω τοπικών παραλείψεων.
Όσον αφορά το πέμπτο πλάνο, δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε την αρχική του πηγή, αλλά φαίνεται ότι απεικονίζει ένα γερανό που μεταφέρει τα πτερύγια μιας ανεμογεννήτριας, να ανατρέπεται λόγω της μόχλευσης του βάρους των πτερυγίων.
Και τέλος, το έκτο πλάνο εμφανίζει και πάλι μια πυρκαγιά σε ανεμογεννήτρια, που οδηγεί στην αποκόλληση του ενός πτερυγίου της. Σύμφωνα με ανάρτηση δημοσιογράφου το 2020, το συμβάν έλαβε χώρα σε περιοχή της Ινδίας.
Συχνότητα ατυχημάτων σε ενεργειακές εγκαταστάσεις
Όπως όλες οι μηχανικές κατασκευές, έτσι και οι ανεμογεννήτριες παρουσιάζουν κάποια πιθανότητα βλαβών1Ertek, Gürdal and Lakshmi Kailas. “Analyzing a Decade of Wind Turbine Accident News with Topic Modeling.” Sustainability, vol. 13, no. 22, 18 Nov. 2021, p. 12757, doi:10.3390/su132212757. σε διάφορα εξαρτήματά τους2Peng, Han, et al. “Analysis of Wind Turbine Equipment Failure and Intelligent Operation and Maintenance Research.” Sustainability, vol. 15, no. 10, 20 May. 2023, p. 8333, doi:10.3390/su15108333.. Ωστόσο, οι σοβαρές βλάβες που οδηγούν σε διακοπή λειτουργίας είναι ασυνήθιστες, με την ετήσια μέση συχνότητα ανά ανεμογεννήτρια να βρίσκεται γύρω στο 2%3Wind Turbine Generator Reliability Analysis to Reduce Operations and Maintenance Costs. Electric Power Research Institute (EPRI). August 2023. Διαθέσιμο εδώ..
Παρόμοιες βλάβες λαμβάνουν χώρα σε όλες τις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας4Watban Khalid Fahmi, Al-Tekreeti, et al. “A comprehensive review on mechanical failures cause vibration in the gas turbine of combined cycle power plants.” Eng. Fail. Anal., vol. 134, 1 Apr. 2022, p. 106094, doi:10.1016/j.engfailanal.2022.106094.. Λόγω της ποικιλίας των τύπων εγκαταστάσεων, δε μπορεί να γίνει μια άμεση στατιστική σύγκριση με τις ανεμογεννήτριες, ωστόσο έχουν καταγραφεί πολλά σοβαρά ατυχήματα και σε διάφορες τέτοιες εγκαταστάσεις5Mignan, Arnaud, et al. “Dynamics of severe accidents in the oil & gas energy sector derived from the authoritative ENergy-related severe accident database.” PLoS One, vol. 17, no. 2, 17 Feb. 2022, p. e0263962, doi:10.1371/journal.pone.0263962.. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα με θανατηφόρες επιπτώσεις, έλαβε χώρα στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ το 2010, όπου έκρηξη σε εγκατάσταση φυσικού αερίου οδήγησε στο θάνατο 5 ατόμων και στον τραυματισμό τουλάχιστον 50 ακόμη. Παρακάτω παραθέτουμε μια οπτικοποιημένη ανάλυση ενός ακόμη ενδεικτικού περιστατικού έκρηξης, αυτή τη φορά σε εργοστάσιο παραγωγής βενζίνης στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ το 2019, με μεγάλη έκταση αλλά χωρίς θανάτους.
Ως προς τη σύγκριση συχνότητας καταστροφικών και θανατηφόρων ατυχημάτων μεταξύ ανεμογεννητριών και παραδοσιακών εγκαταστάσεων, δεν εντοπίσαμε μια ενιαία ομοφωνία στη βιβλιογραφία, αλλά δύο ξεχωριστές προσεγγίσεις με ξεχωριστά συμπεράσματα. Η πρώτη προσέγγιση, στην οποία ηγείται ο ακαδημαϊκός Benjamin Sovacool, βασίζεται στη διεθνή εξέταση αρχείων και ειδήσεων από το 1800, ώστε να καταγραφεί η συχνότητα των ατυχημάτων ανά κατηγορία6Kim, Jinsoo, et al. “Critically assessing and projecting the frequency, severity, and cost of major energy accidents.” Extr. Ind. Soc., vol. 8, no. 2, 1 June 2021, p. 100885, doi:10.1016/j.exis.2021.02.005. Αρχειοθετημένο εδώ.. Η δεύτερη προσέγγιση, στην οποία ηγείται ο ακαδημαϊκός Peter Burgherr, χρησιμοποιεί την τυποποιημένη βάση ENSAD του ερευνητικού φορέα PSI, που καταγράφει ειδικά τα σοβαρότερα ατυχήματα που έχουν λάβει χώρα σε ανεπτυγμένα κράτη (μέλη ΟΟΣΑ) από το 19707Spada, Matteo and Peter Burgherr. Comparative accident risk assessment of energy system technologies for the energy transition in OECD countries. Research Publishing, 2023, doi:10.3850/978-981-18-8071-1_P542-cd. Αρχειοθετημένο εδώ..
Η πρώτη προσέγγιση καταρχάς εκτιμά πως τα ατυχήματα, σε απόλυτα νούμερα, διαχρονικά παραμένουν συχνότερα στις εγκαταστάσεις κάρβουνου. Ωστόσο, όταν λαμβάνει υπόψη και το επίπεδο παραγωγής ενέργειας ανά κατηγορία, εκτιμά ότι οι ανεμογεννήτριες φτάνουν στην πρώτη θέση συχνότητας θανατηφόρων ατυχημάτων, με μεγάλη διαφορά, 2-3 τάξεων μεγέθους από τις παραδοσιακές εγκαταστάσεις:
Η διαφορά, ειδικά ως προς το οικονομικό κόστος των ατυχημάτων, εκτιμάται πάντως πολύ πιο μικρή, περί τις 2 φορές μεταξύ ανεμογεννητριών και εγκαταστάσεων πετρελαίου, και πάλι αφού έχει ληφθεί υπόψη το επίπεδο παραγωγής ενέργειας:
Ωστόσο, η δεύτερη προσέγγιση φτάνει σε άλλα συμπεράσματα, όπως προαναφέραμε. Αυτή εκτιμά πώς στην κορυφή των πιο θανατηφόρων ατυχημάτων (τουλάχιστον 5 νεκροί), βρίσκονται αντιθέτως οι εγκαταστάσεις ορυκτών καυσίμων, ενώ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μαζί με την αιολική, βρίσκονται χαμηλότερα. Ειδικά για τις ανεμογεννήτριες στεριάς, καταγράφεται 8 φορές μικρότερη θνησιμότητα σε σχέση με τις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου, και 12 φορές μικρότερη σε σχέση με τις εγκαταστάσεις κάρβουνου. Οι εκτιμήσεις αυτές, και πάλι, λαμβάνουν υπόψη το εκάστοτε επίπεδο παραγωγής ενέργειας.
Αναμενόμενα, ένας παράγοντας διαφοροποίησης μεταξύ των δύο προσεγγίσεων, είναι πως, σύμφωνα με την πρώτη βάση δεδομένων, σχεδόν το σύνολο των δυστυχημάτων που αφορούσαν ανεμογεννήτριες είχαν οδηγήσει στο θάνατο κάτω από 5 ατόμων, οπότε δεν καταγράφονταν στη δεύτερη βάση δεδομένων των πιο σοβαρών δυστυχημάτων. Όντως, στην αιολική ενέργεια αποδόθηκαν μόνο 5 θάνατοι συνολικά. Ωστόσο, και χωρίς αυτή τη διαφοροποίηση, δεν θα αναμενόταν να καταγράφεται μια διαφορά τάξεων μεγέθους έναντι της αιολικής, όπως βλέπουμε στην πρώτη μελέτη. Σημαντικό ρόλο αναμενόμενα παίζει και ο παράγοντας εξέτασης διαφορετικών περιοχών, όπου η δεύτερη προσέγγιση, που περιλαμβάνει μόνο χώρες του ΟΟΣΑ, είναι και πιο σχετική στο ελληνικό πλαίσιο εξέτασης.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, τέτοια δυστυχήματα είναι εξαιρετικά σπάνια στο σύνολο των πηγών ενέργειας διεθνώς. Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη, στο σύνολο των δυστυχημάτων μεταξύ 2010-2018, καταγράφηκαν λιγότεροι από 500 θάνατοι διεθνώς. Ο αριθμός θανάτων για τις ανεμογεννήτριες από την αρχή της καταγραφής προ δεκαετιών, ανερχόταν σε 130.
Οι ολέθριες επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Υπάρχει ένας άλλος παράγοντας ασφαλείας, ο οποίος είναι κατά πολλές τάξεις σπουδαιότερος: η μόλυνση του αέρα. Σε αντίθεση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης και της αιολικής, η καύση ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει μολυσματικούς παράγοντες, που σε σημαντικές συγκεντρώσεις είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς σε αρκετές παραμέτρους της ανθρώπινης υγείας8World Health Organization, Regional Office for Europe, 2021. “Review of evidence on health aspects of air pollution: REVIHAAP project: technical report.” permalink: iris.who.int/handle/10665/341712..
Σύμφωνα με την πιο επικαιροποιημένη διεθνή ανασκόπηση9Health Effects Institute. 2024. State of Global Air 2024. Special Report. Boston, MA:Health Effects Institute. Αρχειοθετημένη εδώ., το 2021, η συνολική μόλυνση του αέρα προκάλεσε 8.1 εκατομμύρια θανάτους, δηλαδή περίπου 1 στους 8 θανάτους του συνόλου. Αυτό σημαίνει ότι η μόλυνση του αέρα ήταν ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας πρόκλησης θανάτου διεθνώς, όχι μόνο στο σύνολο αλλά και στην υποομάδα των παιδιών κάτω των 5 ετών.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 58% των θανάτων προήλθε από μικροσκοπικά σωματίδια (PM2.5)Το PM σημαίνει “Particulate Matter” (μικρά σωματίδια ύλης) και ο αριθμός αφορά το μέγεθος τους. Συγκεκριμένα τα σωματίδια PM2.5 έχουν μέση διάμετρο 2.5 εκατομμυριοστά του μέτρου. εξωτερικών χώρων, το 38% από σπιτική μόλυνση, και το 6% από όζον στο επίπεδο του εδάφους. Σύμφωνα με τα δεδομένα της προηγούμενης έκθεσης, περίπου το 62% της πρώτης κατηγορίας οφείλεται στα ορυκτά καύσιμα, ενώ το υπόλοιπο σε εξωτερική σκόνη. Η σπιτική μόλυνση αφορούσε στέρεα καύσιμα, όπως το ξύλο και το κάρβουνοΗ κατηγορία αυτή αλληλεπικαλύπτεται μερικώς με των ορυκτών καυσίμων. Το κάρβουνο είναι ορυκτό καύσιμο καθώς εξάγεται από τη γη, ενώ το ξύλο όχι., καθώς και καύση γεωργικών χημικών, ενώ το όζον οφείλεται και πάλι σε ορυκτά καύσιμα. Έτσι, η έκθεση εκτιμάει πως μέχρι και η πλειοψηφία των εν λόγω θανάτων, οφείλεται στη χρήση παραδοσιακών μορφών ενέργειας.
Ακόμη σοβαρότερες επιπτώσεις εκτιμώνται σε άλλη πρόσφατη μελέτη από διεθνή ομάδα ειδικών10Lelieveld, Jos, et al. “Air pollution deaths attributable to fossil fuels: observational and modelling study.” BMJ, vol. 383, 29 Nov. 2023, doi:10.1136/bmj-2023-077784., που τοποθέτησε το σύνολο των θανάτων λόγω μόλυνσης αέρα στα 8.34 εκατομμύρια για το 2019, και τη συμμετοχή των ορυκτών καυσίμων σε 5.13 εκατομμύρια θανάτους, δηλαδή στο 82% του συνόλου.
Επίσης, όπως επισήμανε και έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος11Briefing no. 23/2023. Title: Harm to human health from air pollution in Europe: burden of disease 2023. EN HTML: TH-AM-23-026-EN-Q – ISBN: 978-92-9480-614-7 – ISSN: 2467-3196 – doi: 10.2800/721439, οι επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο πρόωρους θανάτους, αλλά και προσθήκη ετών με αναπηρία σε πολλούς επιζήσαντες. Πρόκειται κυρίως για χρόνιες επιπλοκές από άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, διαβήτη και εγκεφαλικά. Η διεθνής έκθεση υγείας GBD για το 2021, εκτίμησε ότι στο άθροισμα αυτών των επιπτώσεων, η ατμοσφαιρική ρύπανση ήταν ο #1 πιο επιβλαβής παράγοντας παγκοσμίως.
Υπάρχει επίσης η συνολικότερη ανασκόπηση12Cissé G. et al, 2022: Health, Wellbeing, and the Changing Structure of Communities. In: Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, pp. 1041–1170, doi:10.1017/9781009325844.009. Διαθέσιμο σε ψηφιακή έκδοση εδώ. της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που στεγάζεται από τον ΟΗΕ και καταγράφει τη διεθνή ομοφωνία των ειδικών σχετικά με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Η IPCC συμπέρανε ότι το κόστος της ατμοσφαιρικής μόλυνσης λόγω των παραδοσιακών πηγών ενέργειας ήταν και οικονομικά τόσο υψηλό, που μάλλον από μόνο του υπερτερούσε του κοινωνικού κόστους ενεργειακής μετάβασης.
Χρειάζεται επίσης να σημειωθεί ότι παραπάνω αναφερθήκαμε μόνο στις άμεσες επιπτώσεις στους ανθρώπους, αλλά η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις ευρύτερα, στο σύνολο των φυσικών οικοσυστημάτων13Air quality in Europe 2022 – Impacts of air pollution on ecosystems. European Environmental Agency, 2024. Διαθέσιμη εδώ..
Συνολική σύγκριση πηγών ενέργειας
Ένας ακόμη κεντρικός παράγοντας σύγκρισης της περιβαλλοντικής διάστασης κάθε πηγής ενέργειας, είναι το μέγεθος των κλιματικών αερίων που εκπέμπουν. Τα κλιματικά αέρια έχουν αλληλοεπικάλυψη, σε ένα βαθμό, με τους παράγοντες ατμοσφαιρικής μόλυνσης και αλληλεπίδραση μαζί τους14Im, Ulas, et al. “Reviewing the links and feedbacks between climate change and air pollution in Europe.” Front. Environ. Sci., vol. 10, 12 Sept. 2022, p. 954045, doi:10.3389/fenvs.2022.954045., αλλά αποτελούν κατά βάση διακριτά φαινόμενα.
Τα κλιματικά αέρια λόγω της καύσης ορυκτών καυσίμων προκαλούν τη σύγχρονη κλιματική αλλαγή, και κατ’ επέκταση, ένα πολύ μεγάλο εύρος αρνητικών επιπτώσεων για το περιβάλλον και τους ανθρώπους.
Ενώ η κατασκευή των εγκαταστάσεων εναλλακτικών πηγών ενέργειας απαιτεί την έκκληση κάποιων περιορισμένων κλιματικών αερίων, η μετέπειτα λειτουργία λαμβάνει χώρα με μηδενικές εκκλήσεις, και έτσι στο σύνολο της διάρκειας ζωής τους, οι εναλλακτικές εγκαταστάσεις είναι πάνω από μια τάξη πιο κλιματικά φιλικές από τις παραδοσιακές15Life Cycle Assessment of Electricity Generation Options. United Nations Economic Commission for Europe 2022. Αρχειοθετημένο εδώ.. Αυτό ισχύει ειδικά για την αιολική ενέργεια, που γενικώς εκλύει τους λιγότερους ρύπους από όλες τις ανανεώσιμες πηγές.
Παρακάτω παραθέτουμε μια ενιαία απεικόνιση του οφέλους των ανανεώσιμων πηγών, τόσο σε επίπεδο ασφάλειας (αριστερά), όσο και κλιματικής καθαρότητας (δεξιά):
Μια συνολική περιβαλλοντική σύγκριση περιλαμβάνει και ανάλυση των επιπτώσεων των ανεμογεννητριών σε τοπικά οικοσυστήματα. Και σε αυτό το πλαίσιο πάντως, η ομοφωνία της επιστημονικής κοινότητας, όπως εκφράζεται από την IPCC16Clarke L. et al., 2022: Energy Systems. In IPCC, 2022: Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press. doi: 10.1017/9781009157926.008. Διαθέσιμο σε ψηφιακή έκδοση εδώ., είναι ότι με ορθή μελέτη και τοποθέτηση, οι αρνητικές επιπτώσεις είναι σαφώς πολύ χαμηλότερες απ’ αυτές των παραδοσιακών εγκαταστάσεων ενέργειας. Επιπρόσθετα στα προηγούμενα, αυτό ισχύει επίσης σε επίπεδο αναγκών γης και νερού, βλάβης στην βιοποικιλότητα και πόρων κατασκευής.
Ακόμη ευρύτερα, η κάθε πηγή ενέργειας παρουσιάζει μια ισορροπία πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων ανά χαρακτηριστικό και τοποθεσία εγκατάστασης. Οι ειδικοί μελετούν συστηματικά αυτά τα δεδομένα, και σχεδιάζουν εξατομικευμένα την κατά το δυνατόν βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών ενέργειας. Στην πιο πρόσφατη έκθεση της IPCC, διαβάζουμε ότι η αιολική ενέργεια παρουσιάζει σαφή ισορροπία πλεονεκτημάτων στους περισσότερους στόχους βιωσιμότητας, και μαζί με οικονομικά πλεονεκτήματα και θετικές προϋποθέσεις ευρείας αξιοποίησής της, προτείνεται η εκτεταμένη χρήση της ώστε να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι.
Πυρκαγιές και ανεμογεννήτριες
Η επίμαχη ανάρτηση αμφισβητεί το ότι οι ανεμογεννήτριες είναι περιβαλλοντικά πράσινες, με μόνη παραπομπή τα λιγοστά πλάνα ατυχημάτων τους, και πιο χαρακτηριστικά τα περιστατικά όπου αυτές έπιασαν φωτιά. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι η ανάρτηση δημοσιεύτηκε παράλληλα με καταστροφικές πυρκαγιές που λάμβαναν χώρα στην Αττική.
Στην πραγματικότητα όμως, τα περιστατικά πυρκαγιών σε ανεμογεννήτριες είναι σπάνια. Καθώς τέτοια στοιχεία δεν συγκεντρώνονται ακόμη συστηματικά, η ακριβής συχνότητα μπορεί να εκτιμηθεί μόνο σε ένα εύρος. Με βάση τις επίσημες αναφορές ατυχημάτων, η χαμηλότερη συχνότητα εκτιμάται στο 1 περιστατικό ανά 20 χιλιάδες ανεμογεννήτριες το έτος. Ωστόσο, με βάση πληρέστερα εταιρικά στατιστικά για το Ηνωμένο Βασίλειο το 2006-2010, η συχνότητα θα μπορούσε να φτάνει μέχρι και το 1 περιστατικό ανά 2 χιλιάδες ετησίως17Uadiale, Solomon, et al. “Fire Safety Science – Proceedings of the 11th Symposium.” Overview of Problems and Solutions in Fire Protection Engineering of Wind Turbines. International Association for Fire Safety Science, 2014, p. 200, Αρχειοθετημένο εδώ.. Επειδή όμως τα πληρέστερα στατιστικά περιελάμβαναν και τα συμβάντα μικρότερης έκτασης, με μικρότερη πιθανότητα σοβαρής ανάφλεξης, το πραγματικό νούμερο αναμενόμενα είναι κάπου μεταξύ 2 και 20 χιλιάδων, δηλαδή 0.02% – 0.2% ετησίως.
Επίσης, κρίνοντας από τα σοβαρότερα περιστατικά πυρκαγιών ανεμογεννήτριας, τα οποία και τείνουν να δημοσιεύονται στον τύπο, αναλογικά λίγα φτάνουν να επεκταθούν στον περίγυρο βιομηχανικό ή φυσικό χώρο. Μια ανάλυση 120 τέτοιων δημόσιων αναφορών διεθνώς μεταξύ 2012 και 2016, βρήκε ότι μόνο για το 12% αναφερόταν μεταπήδηση της φωτιάς18Guillermo Rein, Eleanor Westhead and Edmund Ang. Wind Turbines: Towering Inferno or False Alarm? 2021. Αρχειοθετημένο εδώ.. Παράλληλα, καθώς οι αιτίες ανάφλεξης μελετούνται, και αναπτύσσονται ικανότερες πρακτικές και τεχνολογίες αποτροπής και κατάσβεσης πυρκαγιών19Fire & Risk Alliance LLC & HDR Inc. Renewable Energy Fire Protection Systems. 2022. Αρχειοθετημένο εδώ., η συχνότητα των πυρκαγιών αναμένεται να μειωθεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Η αρμόδια υπηρεσία της Αυστραλίας AFAC, δήλωσε παρομοίως σε κατευθυντήριες οδηγίες της20Australasian Fire and Emergency Service Authorities Council. Wind Farms and Bushfire Operations. 2018. Αρχειοθετημένο εδώ. ότι «τα αιολικά πάρκα δεν αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς τη συμπεριφορά των πυρκαγιών, ούτε να δημιουργήσουν σημαντικούς κινδύνους ανάφλεξης». Αντιθέτως, η AFAC ανέφερε ότι οι ανεμογεννήτριες μπορούν να λειτουργήσουν ως αλεξικέραυνο και να εκτρέψουν κεραυνούς που αλλιώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν πυρκαγιές στην τοπική βλάστηση. Ανέφερε ακόμη ότι εφόσον έχουν σχεδιαστεί ορθά οι απαιτούμενοι οδοί πρόσβασης στο αιολικό πάρκο, μπορούν να βοηθήσουν και στον περιορισμό τυχόν τοπικής πυρκαγιάς, και επειδή ο χώρος τους έχει καθαριστεί από καύσιμη ύλη, και λόγω διευκόλυνσης πρόσβασης των πυροσβεστικών δυνάμεων.
Ένα τέτοιο περιστατικό διευκόλυνσης των πυροσβεστικών εργασιών, σημειώθηκε πρόσφατα εγχώρια, σε πυρκαγιά στο Σοφικό Κορινθίας:
Σημαντικό είναι επίσης το ότι, όπως έχουμε ξαναγράψει, η κλιματική αλλαγή εντείνει σημαντικά το ρίσκο και τη σοβαρότητα των πυρκαγιών, και άρα η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως της αιολικής, βοηθάει στον περιορισμό αυτής της επίπτωσης, σε βάθος χρόνου.
Τέλος, σημειώνουμε ότι αρκετοί σχολιαστές στην επίμαχη ανάρτηση επικαλέστηκαν και μια περιφερειακή θεωρία συνωμοσίας, που κάνει λόγο για συστηματική πρόκληση κακόβουλων εμπρησμών, ώστε έπειτα να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες στην καμένη ζώνη. Ωστόσο, όπως έχουμε εξηγήσει και στο παρελθόν, αυτή η θεωρία είναι πλήρως αβάσιμη, καθώς έτσι και αλλιώς, επιτρέπεται η αδειοδότηση ανεμογεννητριών σε δασικές εκτάσεις, και μάλιστα ευκολότερα σε σχέση με τις αναδασωτέες.
Το γεγονός αυτό έχει εξηγήσει επανειλημμένα και η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ)Η ΕΛΕΤΑΕΝ δεν είναι μόνο επιστημονική ένωση, αλλά απαρτίζεται κυρίως από εταιρείες που συνδέονται με την εγχώρια αιολική βιομηχανία. Γράφει έτσι ότι «προσπαθεί να εκφράσει αποτελεσματικά τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα του κλάδου και της αγοράς λειτουργώντας ως ένα χώρος σκέψης, διαλόγου και ιδεών με επιστημονική τεκμηρίωση και επάρκεια.». Σε πρόσφατη μελέτη της με δημόσια και ευρωπαϊκά δεδομένα μέχρι τα μέσα του 202321Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας. Ανεμογεννήτριες και δασικές πυρκαγιές – Ποσοτική και χωρική ανάλυση. 2024. Αρχειοθετημένο εδώ., η ΕΛΕΤΑΕΝ εξέτασε και ποσοτικά τέτοιους ισχυρισμούς. Η ανάλυσή της βρήκε ότι το 12% των ελληνικών ανεμογεννητριών βρισκόταν σε αναδασωτέες εκτάσεις, καλύπτοντας μόνο το 0.06% του εύρους των εκτάσεων. Εξετάζοντας ειδικότερα τις ζώνες που κάηκαν το 2008-2023, η ανάλυση βρήκε ότι το 9.5% των ανεμογεννητριών ήταν τοποθετημένο εκεί, ενώ το 6.3% είχε εγκατασταθεί πριν λάβουν χώρα οι πυρκαγιές. Αντιθέτως, αν η θεωρία συνωμοσίας ήταν έγκυρη, θα αναμενόταν να τοποθετούνται ανεμογεννήτριες κατά μεγάλη πλειοψηφία μετά την καύση των περιοχών.
Συμπέρασμα
Το επίμαχο βίντεο παρουσιάζει σπάνια ατυχήματα σε ανεμογεννήτριες, και κάνει παραπλανητικά λόγο για μη περιβαλλοντικά φιλική πηγή ενέργειας.
Συγκεκριμένα, το βίντεο αποτελείται από 6 πλάνα. Το πρώτο και πιο εντυπωσιακό, που παρουσιάζει μια μεγάλη έκρηξη, στην πραγματικότητα είναι άσχετο με τις εικονιζόμενες ανεμογεννήτριες, και οφείλεται σε δοκιμή προβληματικού πυραυλικού κινητήρα. Από τα υπόλοιπα περιστατικά, τουλάχιστον το ένα αφορά ανεμογεννήτρια άνω των 30 ετών ηλικίας, που ήταν εκτός λειτουργίας αλλά δεν είχε αποσυρθεί λόγω τοπικών παραλείψεων. Η ετήσια πιθανότητα βλάβης που οδηγεί σε παύση λειτουργίας για τις ανεμογεννήτριες είναι γύρω στο 2%, ενώ τα καταστροφικά προβλήματα που φαίνονται στο βίντεο πολύ σπανιότερα.
Παρόμοιες βλάβες λαμβάνουν χώρα σε όλες τις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας. Ενώ είναι δύσκολο να συγκριθεί άμεσα η συχνότητα θανατηφόρων ατυχημάτων μεταξύ διαφορετικών πηγών ενέργειας, στοιχεία για τις ανεπτυγμένες χώρες, γενικά, υποστηρίζουν ότι οι ανανεώσιμες πηγές είναι ασφαλέστερες από τις παραδοσιακές. Ειδικά όταν λαμβάνονται υπόψη και οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής μόλυνσης λόγω των παραδοσιακών πηγών ενέργειας, οι ανανεώσιμες πήγες φαίνεται πως είναι κατά πολλές τάξεις μεγέθους ασφαλέστερες. Η μόλυνση αυτή διεθνώς προκαλεί εκατομμύρια θανάτους ετησίως, και είναι κορυφαίος παράγοντας θνησιμότητας και νοσηρότητας.
Όλες οι πηγές ενέργειας έχουν κάποιου επιπέδου επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά οι ανανεώσιμες, συμπεριλαμβανομένης της αιολικής, αναγνωρίζονται ως πολύ πιο φιλικές σε σχέση με τις παραδοσιακές πηγές. Εκτός της ατμοσφαιρικής μόλυνσης, αυτό ισχύει επίσης σε επίπεδο αναγκών γης και νερού, βλάβης στην βιοποικιλότητα και πόρων κατασκευής. Όσον αφορά τους κλιματικούς ρύπους, οι ανανεώσιμες πηγές είναι πάνω από μια τάξη μεγέθους καθαρότερες από τις παραδοσιακές, ειδικά η αιολική ενέργεια.
Η ανάφλεξη των ανεμογεννητριών είναι σπάνιο πρόβλημα, και οι περιπτώσεις που περιλαμβάνουν επιπλέον μεταπήδηση φωτιάς στο γύρω χώρο, εκτιμάται ότι λαμβάνουν χώρα μια φορά ετησίως ανά δεκάδες χιλιάδες ανεμογεννήτριες. Ταυτόχρονα, οι ανεμογεννήτριες παρουσιάζουν κάποια οφέλη στην αντιμετώπιση την πυρκαγιών, εκτρέποντας κεραυνούς που αλλιώς θα μπορούσαν να αναφλέξουν την τοπική βλάστηση, και παρέχοντας αντιπυρικές ζώνες και διευκολύνσεις στις πυροσβεστικές δυνάμεις. Επίσης, καθώς οι ανεμογεννήτριες συνδράμουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε βάθος χρόνου βοηθούν και στον περιορισμό της κλιματικής έντασης των πυρκαγιών.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)